| blob | d1447badd2af87980333ae8489a25063ffffbccd |
1 Lernilo pri Emacs. Vidu finon por kondiæoj pri kopii.
2 Mallonga lernilo pri Emakso (Emacs). -- La uzokondiæojn vd æe la fino.
4 Emaksaj ordonoj øenerale uzas aý la STIR-klavon (ofte markitan "Ctrl"
5 aý "CTL"), aý la META-klavon (ofte markitan "EDIT" aý "Alt"). Prefere
6 ol plene skribi tion æiufoje, ni uzos la sekvajn mallongigojn:
8 C-<signo> signifas "premante la STIR-klavon tajpu la signon <signo>".
9 Do, C-f estus: premtenu la STIR-klavon kaj tajpu f.
11 M-<signo> signifas "premante la META-klavon (aý EDIT- aý Alt-klavon)
12 tajpu <signo>n. Se vi havas nek META- nek EDIT- nek
13 Alt-klavon, anstataýe premu kaj malpremu la Esc-klavon kaj
14 poste tajpu <signo>n. Ni skribas <ESC> por la Esc-klavo.
16 GRAVA NOTO: por fini la Emaksan seancon, tajpu C-x C-c. (Du signoj.)
17 En æi tiu lernilo, la signoj ">>" æe la maldekstra marøeno rekomendas
18 al vi tuj provi uzi ordonon. Ekzemple:
19 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>>
20 [Mezo de paøo malplenas pro instruaj kialoj. La teksto pluas sube.]
21 >> Nun tajpu C-v (Vidu sekvantan ekranplenon) por vidigi la sekvan
22 ekranplenon. (Procedu: tenante premita la STIR-klavon tajpu v).
23 De nun, ripetu æi tion æiun fojon kiam vi finlegos la ekranon.
25 Notu ke estas dulinia komuna¼o inter la tujsekvaj ekranplenoj; tio
26 donas kontinuecon por faciligi la legadon.
28 Antaý æio vi bezonas scii kiel moviøi de loko al loko en la teksto.
29 Vi jam povas moviøi je unu ekrano antaýen per C-v. Por moviøi
30 malantaýen je unu ekrano, tajpu M-v (premu la META-klavon kaj tajpu v,
31 aý tajpu <ESC>c se vi ne havas META-, EDIT- aý Alt-klavon).
33 >> Provu tajpi M-v kaj sekve C-v kelkfoje.
36 * RESUMO
37 --------
39 La sekvaj ordonoj servas por foliumi ekranplenojn:
41 C-v Moviøu antaýen je unu ekranpleno
42 M-v Moviøu malantaýen je unu ekranpleno
43 C-l Viþu la ekranon kaj reeligu la tutan tekston, aranøante
44 øin æirkaý la kursoro lokita centre de la ekrano.
45 (Tiu estas C-L, la stira lo; ne C-1, la stira unu.)
47 >> Trovu la kursoron, kaj notu øian kuntekston. Tajpu C-l. Retrovu
48 la kursoron kaj notu ke øi restas en la sama kunteksto.
51 * BAZAJ RIMEDOJ POR REGI KURSORON
52 ---------------------------------
54 Foliumi per ekranplenoj estas utila afero, sed kiel oni moviøu al
55 preciza loko en la teksto sur la ekrano?
57 Estas kelkaj metodoj por fari tion. Oni povas uzi la sagoklavojn, sed
58 pli produktive estas teni la manojn en la normala pozicio kaj uzi la
59 ordonojn C-p, C-b, C-f, kaj C-n. Æiu de tiuj ordonoj movas la
60 kursoron je unu vertikalo aý horizontalo en la koncerna direkto sur la
61 ekrano. Æi tiu tabelo montras tiujn kvar ordonojn kaj kien ili movas
62 la kursoron:
64 Al la antaýa linio, C-p
65 (angle: Previous line)
66 :
67 :
68 Antaýen, C-b .... Nuna loko de la kursoro .... Sekven, C-f
69 (ang. Backward) : (ang. Forward)
70 :
71 Al la sekva linio, C-n
72 (angle: Next line)
74 >> Movu la kursoron al la centra linio de la diagramo per C-n aý C-p.
75 Tajpu C-l por vidi la tutan diagramon vertikale centrigita sur la
76 ekrano.
78 La literoj estas elektitaj laý la koncernaj anglaj vortoj: P el
79 "previous", N el "next", B el "backward" kaj F el "forward". Tiuj
80 estas la bazaj ordonoj por movi la kursoron, kaj vi uzos ilin æiam, do
81 utilas al vi lerni ilin nune.
83 >> Uzu C-n kelkfoje por mallevi la kursoron al æi tiu linio.
85 >> Uzu C-f por avanci en la linion kaj sekve C-p por movi supren.
86 Atentu kion C-p faras kiam la kursoro estas meze de la linio.
88 Æiu teksta linio finiøas per novlinia signo, kiu disigas øin disde la
89 sekva linio. La lasta linio en via dosiero devus havi novlinion æe la
90 fino (sed Emacs ne postulas øin).
92 >> Provu uzi C-b æe linikomenco. Øi devas movi al la fino de la
93 antaýa linio. Tio okazas æar øi movas reen trans la novlinian
94 signon.
96 C-f povas movi trans novlinion analogie kiel C-b
98 >> Uzu C-b por vidi kie estas la kursoro.
99 Poste uzu C-f kelkfoje por reveni æe la linifinon.
100 Poste faru unu C-f pli por transiri en la sekvantan linion.
102 Kiam vi pasas trans la supron aý malsupron de la ekrano, la teksto
103 transranda þoviøas sur la ekranon. Tio estas nomata "rulumado". Øi
104 ebligas movi la kursoron al specifita loko en la teksto sen perdi øin
105 (la kursoron) de sur la ekrano.
107 >> Provu uzi C-n por movi la kursoron de sur la malsupro de la ekrano,
108 kaj vidu kio okazas.
110 Se movado per signoj estas tro malrapida, moviøu per vortoj. M-f
111 (Meta-f) movas je unu vorto posten kaj M-b movas je unu vorto reen.
113 >> Tajpu kelkfoje M-f kaj M-b.
115 Kiam vi estas meze de vorto, M-f movas al la fino de la vorto. Kiam
116 vi estas en intervorta spaco, M-f movas al la fino de la sekva vorto.
117 M-b faras analogie en la mala direkto.
119 >> Tajpu M-f kaj M-b kelkfoje, intermiksante kun C-f kaj C-b, por vidi
120 la efikon de M-f kaj M-b el diversaj lokoj ene kaj inter vortoj.
122 Rimarku la analogion inter C-f kaj C-b unuflanke, kaj M-f kaj M-b
123 aliflanke. Tre ofte Meta-signoj servas por funkcioj rilataj al unuoj
124 difinitaj lingve (vortoj, frazoj, alineoj), dum la stiraj C-signoj
125 funkcias sur elementaj unuoj sendependaj de la enhavo (signopozicioj,
126 linioj, ktp.).
128 Tiu analogio validas ankaý por linioj kaj frazoj: C-a kaj C-e movas al
129 la komenco aý fino de linio, kaj M-a kaj M-e movas al la komenco aý
130 fino de frazo.
132 >> Provu kelkajn C-a, poste kelkajn C-e.
133 Provu kelkajn M-a, poste kelkajn M-e.
135 Observu kiel ripetaj C-a faras nenion pli ol unufoje, dum ripetaj M-a
136 plu movas je unu frazo pluen. Kvankam la analogio ne estas plena, æiu
137 ordono kondutas nature.
139 La loko de la kursoro en la teksto estas nomata "punkto" (angle
140 "point"). Alidire, la kursoro montras sur la ekrano kie "punkto"
141 estas en la teksto.
143 Jen resumo de simplaj ordono por movi la kursoron, inklude la ordonojn
144 por moviøi per vortoj kaj frazoj:
146 C-f Moviøu sekven je unu signopozicio
147 C-b Moviøu reen je unu signopozicio
149 M-f Moviøu sekven je unu vorto
150 M-b Moviøu antaýen je unu vorto
152 C-n Moviøu en la malsuran linion
153 C-p Moviøu en la suran linion
155 C-a Moviøu al la linikomenco
156 C-e Moviøu al la linifino
158 M-a Moviøu al la komenco de la frazo
159 M-e Moviøu al la fino de la frazo
161 >> Provu æiujn æi ordonojn, nun po kelkfoje por praktiki. Ili estas
162 la plej ofte uzataj ordonoj.
164 Du aliaj kursormovaj ordonoj estas M-< (Meta Malpli-ol), kiu movas al
165 la komenco de la tuta teksto, kaj M-> (Meta Pli-ol), kiu movas al la
166 fino de la tuta teksto.
168 Æe la plejmulto de terminaloj, la "<" estas super la komo, do vi devas
169 uzi la majuskligan klavon por tajpi øin. Æe tiuj terminaloj vi ankaý
170 devas uzi la majuskligan klavon por tajpi M-<; sen la majuskliga klavo
171 rezultus "M-," (Meta-komo).
173 >> Provu tajpi M-< nune, por moviøi al la komenco de la lernilo.
174 Poste uzu C-v multfoje por reveni æi tien.
176 >> Provu tajpi M-> nune, por moviøi al la fino de la lernilo.
177 Poste uzu M-v multfoje por reveni æi tien.
179 Vi ankaý povas movi la kursoron per la sagoklavoj, se via terminalo
180 havas ilin. Ni tamen rekomendas ke vi lernu C-b, C-f, C-n kaj C-p pro
181 tri kialoj. Unue, ili funkcias æe æia terminalo. Due, kiam vi
182 kutimiøos al Emakso, vi trovos ke tajpi tiujn stirsignojn estas pli
183 rapida ol tajpi la sagoklavojn (æar vi ne devas formovi viajn manojn
184 de la normala tajpada pozicio). Trie, kiam vi kutimiøos uzi tiujn
185 stirajn ordonojn, vi facile lernos uzi ankaý aliajn kursormovajn
186 ordonojn.
188 La plejparto da Emaksaj ordonoj akceptas nombran argumenton; por la
189 plejparto da ordonoj, øi funkcias kiel ripetilo. Por indiki al ordono
190 la nombron de ripetoj, tajpu C-u kaj sekve la ciferojn antaý ol tajpi
191 la ordonon. Se vi havas META-klavon (aý EDIT-, aý Alt-klavon), eblas
192 ankaý alia metodo por doni nombran argumenton: tajpu la ciferojn
193 premtenante la META-klavon. Ni rekomendas lerni la metodon de C-u æar
194 øi funkcias æe æia terminalo. La nombra argumento ankaý estas nomata
195 "prefiksa argumento", æar la argumenton oni tajpas antaý la koncerna
196 ordono.
198 Ekzemple, C-u 8 C-f movas vin al la oka signo sekvanta.
200 >> Uzu C-n aý C-p kun nombra argumento por movi la kursoron en apudan
201 linion per sola ordono.
203 La plejparto da ordonoj uzas la nombran argumenton kiel ripetilon, sed
204 iuj ordonoj øin uzas alicele. Kelkaj ordonoj (tamen neniu el la
205 lernitaj) uzas øin kiel indikilon -- la ekzisto de prefiksa argumento,
206 sendepende de øia valoro, igas la ordonon agi alimaniere.
208 C-v kaj M-v estas alispeca escepto. Kiam vi donas al ili argumenton,
209 ili rulumas la ekranon supren aý suben je tiom da linioj, anstataý je
210 ekranplenoj. Ekzemple, C-u 8 C-v rulumas la ekranon je 8 linioj.
212 >> Tajpu C-u 8 C-v nun.
214 Æi tio devis rulumi la ekranon je 8 linioj supren. Se vi deziras
215 retrorulumi øin suben, vi povas doni argumenton al M-v.
217 Se vi uzas Emakson sub grafika fenestrosistemo, ekz-e X11 aý
218 MS-Windows, øi devas havi altan ortograman regionon nomatan rulumskalo
219 æe la (mal)dekstra flanko de la Emaksa fenestro. Vi povas rulumi la
220 tekston klakante per la muso en la rulumskalo.
222 >> Provu premi la mezan butonon (de la muso) æe la supro de la
223 emfazata regiono interne de la rulumskalo. Tio devus rulumi la
224 tekston øis pozicio determinita per tio, kiom alte aý malalte vi
225 alklakis.
227 >> Provu movi la muson supren kaj suben, tenante premita la mezan
228 musbutonon. Vi vidos ke la teksto rulumas supren kaj suben laý
229 tio, kiel vi movas la muson.
232 * SE EMAKSO SVENIS
233 ------------------
235 Se Emakso æesis respondi al viaj ordonoj, vi povas sendanøere øin
236 malbloki tajpante C-g. Vi povas uzi C-g por haltigi ordonon kiu
237 plenumiøas tro longe.
239 Vi ankaý povas uzi C-g por forigi nombran argumenton aý la komencon de
240 ordono kiun vi ne deziras fini.
242 >> Tajpu C-u 100 por fari nombran argumenton 100, sekve tajpu C-g.
243 Nun tajpu C-f. Øi devas movi je nur unu signo, æar vi forigis la
244 argumenton per C-g.
246 Se vi erare tajpis <ESC> (la eskapklavon), vi povas vin malembarasi de
247 øi per C-g.
250 * MALÞALTITAJ ORDONOJ
251 ---------------------
253 Iuj Emaksaj ordonoj estas malþaltitaj por ke komencantoj ne uzu ilin
254 akcidente.
256 Se vi tajpas iun el la malþaltitaj ordonoj, Emakso eligas mesaøon
257 indikantan la tajpitan ordonon, kaj demandas æu vere vi volas uzi øin.
259 Se vi intencas uzi la ordonon, tajpu spaceton responde al la demando.
260 Normale, se vi ne deziras plenumi la malþaltitan ordonon, respondu per
261 "n".
263 >> Tajpu C-x C-l (kiu estas malþaltita ordono), kaj tajpu "n" responde
264 al la demando.
267 * FENESTROJ
268 -----------
270 En Emakso vi povas havi plurajn fenestrojn montrantajn sian propran
271 tekston. Ni klarigos poste kiel uzi plurajn fenestrojn. Sed nun ni
272 klarigu kiel forigi nebezonatajn fenestrojn kaj reveni al la simpla
273 unufenestra redaktado. Tio estas facila:
275 C-x 1 Unu fenestro (t.e., forigu æiujn aliajn fenestrojn)
277 Tio estas STIR-x kaj poste la cifero 1. "C-x 1" pligrandigas la
278 fenestron enhavantan la kursoron, tiel ke øi okupu la tutan ekranon.
279 Øi malaperigas æiujn aliajn fenestrojn.
281 >> Movu la kursoron en æi tiun linion kaj tajpu C-u 0 C-l.
282 >> Tajpu C-h k C-f.
283 Vidu kiel æi tiu fenestro malkreskas, dum nova fenestro aperas por
284 montri instrukcion pri la C-f ordono.
286 >> Tajpu C-x 1 kaj vidu la instrukcian fenestron malaperi.
288 Tiu ordono malsimilas la aliajn ordonojn kiujn vi lernis antaýe æar øi
289 konsistas el du signoj. Øin komencas la signo STIR-x. Ekzistas tuta
290 serio da ordonoj kiuj komenciøas per STIR-x; multaj el ili koncernas
291 fenestrojn, dosierojn, bufrojn, kaj rilatajn aferojn. Tiuj ordonoj
292 estas du, tri aý kvar signojn longaj.
295 * ENÞOVO KAJ FORVIÞO
296 --------------------
298 Se vi deziras enþovi tekston, simple øin tajpu. Signojn kiujn oni
299 povas vidi, ekzemple A, 7, *, ktp, Emakso traktas kiel tekston kaj
300 enmetas tuj. Tajpu <Return> (la enigan klavon) por enigi linifinilon.
302 Por forviþi la ¼us tajpitan signon tajpu <Retroviþu>. <Retroviþu>
303 estas tiu klavo de la klavaro, kiun oni ankaý ekster Emakso normale
304 uzas por forigi la ¼us tajpitan signon. Kutime øi estas granda klavo
305 unu aý du vicojn super Return-klavo, kaj eble estas markita per
306 "Delete", "Del" aý "Backspace".
308 Se tiu klavo estas markita per "Backspace" (retropaþo), tiam øuste øin
309 oni uzu por <Retroviþu>. Se krome estas alia klavo, markita <Delete>,
310 øi ne estas <Retroviþu>.
312 Øenerale, <Retroviþu> estas tiu klavo kiu forviþas la signon tuj antaý
313 la nuna kursorloko.
315 >> Faru æi tion nun -- tajpu kelkajn signojn, poste forviþu ilin
316 tajpante kelkajn <Retroviþu>. Ne timu difekti æi tiun dosieron; vi
317 ne þanøos la originalan lernilon. Æi tio estas nur ties labora
318 kopio por vi.
320 Kiam linio da teksto iøas pli longa ol la ekrana linio, la teksta
321 linio transiras sur la sekvan ekranan linion. Retroklino ("\") -- aý,
322 en grafika fenestrosistemo, kurba sageto -- en la dekstra marøeno
323 indikas tian transiron.
325 >> Enigu tekston øis øi atingos la dekstran marøenon, kaj plu enigu.
326 Vi vidos transiron en la sekvan linion.
328 >> Ripete <Retroviþu> por remallongigi la tekstan linion øis la longo
329 de unu ekrana linio denove. La transiro malaperas.
331 Vi povas forviþi linifinan signon tiel same kiel iun ajn signon.
332 Forviþo de linifinilo inter du linioj kunigas ilin en unu linion. Se
333 la rezulta kunigita linio estas pli longa ol la ekrana larøo, øi
334 aperos kun transiro.
336 >> Movu la kursoron al la komenco de linio kaj tajpu <Retroviþu>. La
337 linio kuniøos kun la ¼usa linio.
339 >> Tajpu <Return> por reenigi la linifinilon kiun vi ¼us forviþis.
341 Memoru ke vi povas doni ripetilon al plejparto da Emaksaj ordonoj; tio
342 koncernas ankaý tekstajn signojn. Ripetilo æe teksta signo enigas øin
343 plurfoje.
345 >> Provu tion nun -- tajpu "C-u 8 *" por enigi "********".
347 Vi lernis la plej fundamentan metodon por tajpi en Emakso kaj por
348 korekti erarojn. Vi povas forviþi per vortoj aý per linioj. Jen
349 resumo de forviþaj ordonoj:
351 <Retroviþu> forviþu la signon ¼us antaý la kursoro
352 C-d forviþu la signon tuj post la kursoro
354 M-<Retroviþu> for¼etu la vorton ¼us antaý la kursoro
355 M-d for¼etu la vorton tuj post la kursoro
357 C-k for¼etu de la kursorloko øis la linifino
358 M-k for¼etu de la kursorloko øis la frazfino
360 Rimarku ke <Retroviþu> kaj C-d rilate al M-<Retroviþu> kaj M-d etendas
361 la analogion komencitan de C-f kaj M-f (nu, <Retroviþu> ne vere estas
362 stirsigno, sed ni ne estu tro pedantaj). C-k kaj M-k iom similas al
363 C-e kaj M-e, sed rilate al linioj anstataý frazoj.
365 Vi ankaý povas for¼eti iun ajn parton de la bufro per unu senvaria
366 metodo. Moviøu al unu ekstrema¼o de tiu parto, kaj tajpu "C-@" (aý
367 "C-SPC", "SPC" simbolas spaceton). Moviøu al la alia ekstrema¼o, kaj
368 tajpu C-w. Tio for¼etas la tutan tekston inter la du lokoj.
370 >> Movu la kursoron al la V æe la komenco de la antaýa alineo.
371 >> Tajpu C-SPC. Emakso devas montri mesaøon: "Mark set" ("Markite")
372 æe la fundo de la ekrano.
373 >> Movu la kursoron al la o en "ekstrema¼o", en la dua linio de la
374 alineo.
375 >> Tajpu C-w. Tio for¼etos la tekston komenciøantan æe la V, kaj
376 finiøantan ¼us antaý la o.
378 La diferenco inter "for¬ETI" kaj "forVIÞI" ion konsistas en tio, ke vi
379 povas re-enþovi "for¼etitajn" a¼ojn, sed ne "forviþitajn" a¼ojn.
380 Re-enþovo de for¼etita teksto nomiøas "en¼eto" (angle "yanking").
381 Øenerale, la ordonoj por forigi multe da teksto øin "for¼etas" (do,
382 ili ankaý ebligas øin "en¼eti"); male, la ordonoj por forviþi nur unu
383 signon, aý nur blankajn liniojn kaj spacetojn, ne konservas la
384 forigitan tekston (kaj oni ne povas øin en¼eti).
386 >> Movu la kursoron al la komenco de nemalplena linio. Poste tajpu
387 C-k por for¼eti la tekston de tiu linio.
388 >> Tajpu C-k duafoje. Vi vidos ke øi for¼etas la linifinilon
389 sekvantan tiun linion.
391 Rimarku ke unuopa C-k for¼etas la enhavon de la linio, kaj dua C-k
392 for¼etas la linion mem kaj igas la postajn liniojn þoviøi supren. C-k
393 traktas nombran argumenton speciale: øi for¼etas tiom da linioj KAJ
394 ilian enhava¼on. Æi tio ne estas simpla ripetado. C-u 2 C-k for¼etas
395 du liniojn kaj iliajn linifinojn; tajpi C-k dufoje ne farus tion.
397 Reenigi for¼etitan tekston nomiøas "en¼etado". Vi povas en¼eti la
398 for¼etitan tekston aý en la saman lokon de kie øi estis for¼etita, aý
399 en alian lokon de la redaktata teksto, aý eæ en alian dosieron. Vi
400 povas en¼eti la tekston kelkfoje por fari plurajn kopiojn de øi.
402 Por repreni la laste for¼etitan tekston kaj enigi øin tien kie la
403 kursoro nune estas, tajpu "C-y" (de la angla vorto "yank").
405 >> Provu øin: tajpu C-y por en¼eti la tekston.
407 Atentu ke se vi tujsekve faras plurajn C-k, æiuj for¼etata¼oj
408 konserviøas kune, por ke oni povu en¼eti æiujn æi liniojn per unu C-y.
410 >> Faru æi tion nun, tajpu C-k kelkfoje.
412 Nun, por repreni tiun for¼etitan tekston:
414 >> Tajpu C-y. Poste movu la kursoron je kelkaj linioj suben kaj tajpu
415 C-y denove. Nun vi scias kiel kopii iom da teksto.
417 Kion fari se vi, havante iom da teksto en¼etota, for¼etas ion alian?
418 C-y en¼etus la pli ¼usan for¼eta¼on. Sed la antaýa teksto ne estas
419 perdita. Vi povas re-en¼eti øin per la ordono M-y. Farinte C-y por
420 en¼eti la plej ¼usan for¼eta¼on, tajpu M-y por anstataýigi la
421 en¼etitan tekston per pli frua for¼eta¼o. Tajpadu M-y denove, kaj unu
422 post la alia en¼etiøos pli fruaj for¼eta¼oj. Trovinte la seræatan
423 pecon, vi ne bezonas fari ion por konservi øin. Simple daýrigu vian
424 redaktadon, kaj lasu la en¼etitan tekston tie kie øi estas.
426 Se vi uzos M-y sufiæe da fojoj, vi revenos al la komenca loko (la plej
427 ¼usa for¼eta¼o).
429 >> For¼etu linion, moviøu ien, for¼etu alian linion.
430 Poste uzu C-y por en¼eti reen la duan for¼etitan linion.
431 Poste uzu M-y kaj la unua for¼etita linio anstataýigos øin.
432 Uzu M-y plue kaj rigardu kion vi akiras. Daýrigu øis la reapero de
433 la dua for¼etita linio, kaj poste de kelkaj pli. Se vi deziras, vi
434 povas doni al M-y pozitivajn kaj negativajn argumentojn.
437 * MALFARADO
438 -----------
440 Se vi þanøis la tekston, kaj sekve decidas ke tio estis eraro, vi
441 povas malfari la þanøon per la "malfaru"-ordono, C-x u (de la angla
442 "undo").
444 Normale, C-x u malfaras la þanøojn faritajn per unu ordono; se vi
445 tujsekve ripetas la ordonon C-x u kelkfoje, æiu ripeto malfaras unu
446 plian ordonon.
448 Sed estas du esceptoj: ordonoj kiuj ne þanøas la tekston ne estas
449 atentataj (tiuj inkludas kursormovajn kaj rulumadajn ordonojn), kaj
450 memenigaj signoj kutime ariøas en grupojn po øis 20. (Tio malpliigas
451 la tajpadojn de C-x u necesajn por malfari tekstenigon.)
453 >> For¼etu æi-linion per C-k, sekve tajpu C-x u kaj øi devas reaperi.
455 C-_ estas alternativa malfara ordono; øi funkcias same kiel C-x u, sed
456 øi estas pli facila por plurfoja tajpado sinsekva. La malavantaøo de
457 C-_ estas ke iuj klavaroj malhavas evidentan metodon por tajpi øin.
458 Tial ni provizas ankaý C-x u. Æe iu klavaroj vi povas ricevi C-_
459 tajpante / dum vi premtenas STIR-klavon.
461 Nombra argumento æe C-_ aý C-x u agas kiel ripetilo.
463 Vi povas malfari forviþon de teksto egale bone kiel vi povas malfari
464 for¼eton de teksto. La diferenco inter forviþo kaj for¼eto koncernas
465 la eblon en¼eti per C-y; øi ne ekzistas por malfaro.
468 * DOSIEROJ
469 -----------
471 Por persistigi la redaktatan tekston, necesas meti øin en dosieron.
472 Alie, øi pereos kiam via Emaksa procezo finiøos. Por meti vian
473 tekston en dosieron, necesas "trovi" la dosieron antaý ol enigi la
474 tekston. (Tio ankaý estas nomata "viziti" la dosieron; angle "find,
475 visit a file".)
477 Trovi dosieron signifas ke vi igas la enhavon de la dosiero atingebla
478 per Emakso. Plurrilate, øi estas kvazaý vi redaktus la dosieron mem.
479 Tamen, la þanøoj kiujn vi faras per Emakso ne persistiøas øis kiam vi
480 "konservos" (angle "save") la dosieron. Vi povas konservi la dosieron
481 por ne lasi duonþanøitan dosieron æe la sistemo kiam vi ne deziras
482 tion. Eæ kiam vi konservas, Emakso lasas la originalan dosieron sub
483 þanøita nomo por la eventualo ke vi poste decidos ke viaj þanøoj estis
484 eraraj.
486 Se vi rigardos apud la fundon de la ekrano vi vidos linion kiun
487 komencas kaj finas strekoj; komence "--:-- TUTORIAL.eo" aý io simila.
488 Tiu parto de la ekrano normale montras la nomon de la vizitata
489 dosiero. Øuste nun, vi vizitas dosieron nomatan "TUTORIAL.eo" kiu
490 estas via propra kopio de la Emaksa lernilo. Kiam vi trovas dosieron
491 per Emakso, la nomo de tiu dosiero aperas æe tiu sama loko.
493 Unu aparta¼o de la dosiertrova ordono estas, ke vi devas indiki kiun
494 dosiernomon vi deziras. Ni diras ke la ordono "legas argumenton de la
495 terminalo" (æi-okaze la argumento estas la dosiernomo). Post kiam vi
496 tajpis la ordonon
498 C-x C-f Trovu dosieron
500 Emakso petas ke vi tajpu la dosiernomon. La dosiernomo kiun vi tajpas
501 aperas sur la plej malsupra linio de la ekrano. Tiu linio estas
502 nomata "la bufreto" (angle "minibuffer") kiam øi estas uzata por tia
503 speco de enigado. Vi povas uzi ordinarajn Emaksajn redaktajn ordonojn
504 por redakti la dosiernomon.
506 Dum vi enigas la dosiernomon (aý iun ajn bufretan enigon), vi povas
507 aboli la ordonon per C-g.
509 >> Tajpu C-x C-f, kaj sekve C-g. Æi tio abolas la bufreton, kaj ankaý
510 abolas la ordonon "C-x C-f" kiu uzis la bufreton. Do vi ne trovis
511 dosieron.
513 Fininte enigi la dosiernomon, tajpu <Return>. Tiam eklaboros la
514 ordono C-x C-f, kaj trovos la dosieron kiun vi elektis. La bufreto
515 malaperos kiam la C-x C-f ordono finiøos.
517 Post eta tempo la enhavo de la dosiero aperas sur la ekrano, kaj vi
518 povas redakti la enhavon. Kiam vi deziras persistigi viajn þanøojn,
519 tajpu la ordonon
521 C-x C-s konServu (angle "save") la dosieron
523 Tio kopias la tekston el interne de Emakso en la dosieron. Æe la unua
524 konservado, Emakso renomas la originalan dosieron per nova nomo por ke
525 øi ne perdiøu. La nova nomo estas farata per aldono de "~" al la fino
526 de la originala dosiernomo.
528 Fininte la konservadon, Emakso montras la nomon de la dosiero
529 skribita. Konservu sufiæe ofte, por ne perdi multe da laboro se la
530 sistemo paneos.
532 >> Tajpu C-x C-s, por konservi vian kopion de la lernilo.
533 Emakso devas montri la mesaøon "Wrote ...TUTORIAL.eo" (Skribis
534 ...TUTORIAL.eo) æe la fundo de la ekrano.
536 Vi povas trovi ekzistantan dosieron, por vidigi aý redakti øin. Vi
537 ankaý povas trovi dosieron kiu ankoraý ne ekzistas. Æi tio estas la
538 maniero por krei dosieron per Emakso: trovu la dosieron, komence
539 malplenan, kaj sekve ekenigu la tekston por la dosiero. Kiam vi petos
540 "konservi" la dosieron, Emakso vere kreos la dosieron kun la teksto
541 kiun vi enigis. De tiam vi povos opinii ke vi redaktas jam
542 ekzistantan dosieron.
545 * BUFROJ
546 --------
548 Se vi trovas duan dosieron per C-x C-f, la unua dosiero restas interne
549 de Emakso. Vi povas reiri al øi retrovante øin denove per C-x C-f.
550 Tio ebligas al vi meti plurajn dosierojn en Emakson.
552 >> Kreu dosieron nomatan "umo" tajpante "C-x C-f umo <Return>".
553 Poste enigu iom da teksto, redaktu øin, kaj konservu "umo"n
554 tajpante "C-x C-s".
555 Fine, tajpu "C-x C-f TUTORIAL.eo <Return>" por reveni al la
556 lernilo.
558 Emakso tenas la tekston de æiu dosiero en objekto nomata "bufro".
559 Trovo de dosiero kreas novan bufron interne de Emakso. Por vidi
560 liston de la bufroj kiuj nune ekzistas en via Emakso-procezo, tajpu
562 C-x C-b Listigu bufrojn
564 >> Provu C-x C-b nun.
566 Vi vidas, ke æiu bufro havas nomon, kaj ke øi ankaý eble havas
567 dosiernomon por la dosiero kies enhavon øi tenas. ÆIU teksto kiun vi
568 vidas en Emaksa fenestro estas æiam parto de iu bufro.
570 >> Tajpu C-x 1 por forigi la liston de bufroj.
572 Se vi havas plurajn bufrojn, je æiu momento nur nur unu el ili estas
573 "la kuranta": tiu, kiun vi redaktas. Se vi volas redakti alian
574 bufron, vi bezonas "transiri" en øin. Se la celata bufro respondas al
575 dosiero, vi povas transiri per vizito al øi: C-x C-f ... Sed estas
576 pli facila metodo: uzi la ordonon "C-x b", donante al øi la nomon de
577 la celata bufro.
579 >> Tajpu "C-x b umo <Return>" por transiri en la bufron "umo",
580 entenantan la tekston de la dosiero "umo".
581 Poste tajpu "C-x b TUTORIAL.eo <Return>" por reveni en la lernilon.
583 Plej ofte, la bufronomo estas egala al la nomo de øia dosiero (sen la
584 dosiera parto). Tamen, ne æiam tio estas vera. La listo de bufroj
585 farita per "C-x C-b" æiam vidigas al vi la nomojn de æiuj bufroj.
587 ÆIU teksto kiun vi vidas en Emaksa fenestro estas æiam parto de iu
588 bufro. Tamen iuj bufroj ne respondas al dosieroj. Ekzemple, la bufro
589 nomata "*Buffer List*" (Listo de Bufroj) ne havas dosieron. Øi estas
590 la bufro enhavanta la liston de bufroj faritaj per la ordono C-x C-b.
591 Ankaý la bufro "*Messages*" respondas al neniu dosiero; øi entenas la
592 mesaøojn aperintajn en la funda linio dum la Emaksa seanco.
594 >> Tajpu "C-x b *Messages* <Return>" por vidigi la bufron de mesaøoj.
595 Poste tajpu "C-x b TUTORIAL.eo <Return>" por reveni en la lernilon.
597 Se vi þanøas la tekston de unu dosiero, kaj sekve trovas alian
598 dosieron, æi tio ne konservas la unuan dosieron. Øiaj þanøoj restas
599 interne de Emakso, en la bufro de tiu dosiero. La kreado aý redaktado
600 de la bufro de la dua dosiero ne efikas la bufron de la unua dosiero.
601 Æi tio estas utilega, sed øi ankaý signifas ke vi bezonas oportunan
602 metodon por konservi la bufron de la unua dosiero. Estas øena devi
603 revenadi en øin per C-x C-f nur por konservi øin per C-x C-s. Tial ni
604 havas
606 C-x s Konservu iom da bufroj.
608 C-x s demandas vin pri æiu þanøita bufro kiun vi ne konservis. Øi
609 demandas vin, pri æiu tia bufro, æu konservi la bufron.
611 >> Enigu linion da teksto, kaj sekve tajpu C-x s.
612 Emakso devas demandi vin æu øi konservu la bufron "TUTORIAL.eo".
613 Jesu tajpante "y" (de la angla "yes").
616 * ETENDI LA ORDONARON
617 ---------------------
619 Ekzistas multege pli da Emaksaj ordonoj ol eblas meti sur æiuj el la
620 stiraj kaj meta-aj signoj. Emakso solvas tiun problemon per la
621 X-ordonoj (de la angla eXtend, "etendo"). Estas du specoj da ili:
623 C-x Signa etendo. Sekvata de unu signo.
624 M-x Nomhava ordona etendo. Sekvata de plena nomo.
626 Æi tiuj estas la ordonoj ja utilaj, sed malpli oftaj ol la ordonoj
627 kiujn vi jam lernis. Vi jam vidis du el ili: la dosierajn ordonojn
628 C-x C-f por "trovi" kaj C-x C-s por "konservi". Alia ekzemplo estas
629 la ordono por fini Emaksan seancon -- la ordono C-x C-c. (Ne timu
630 perdi faritajn þanøojn; C-x C-c proponas konservi æiun þanøitan
631 dosieron antaý ol æesigi Emakson.)
633 C-z estas la ordono por eliri Emakso *provizore* -- tiel ke vi povas
634 reveni en la saman Emaksan seancon poste.
636 Sur sistemoj kiuj permesas øin, C-z "provizore æesigas" Emakson; t.e.
637 øi revenas en la þelon sed ne detruas Emakson. Je la plej komunaj
638 þeloj, vi povas reaktivigi Emakson per la ordono "fg" (de la angla
639 "foreground") aý per "%emacs".
641 Sur sistemoj kiuj ne permesas provizoran æesigon, C-z kreas sub-þelon
642 sub Emakso por doni al vi þancon lanæi aliajn programojn kaj reiri al
643 Emakso poste; øi ne vere "eliras" el Emakso. Æi-okaze, la þela ordono
644 "exit" (eliru) estas la kutima maniero reiri al Emakso de la sub-þelo.
646 La ordonon C-x C-c uzu por adiaýi. Øi estas ankaý la ordono uzenda
647 por eliri Emakson lanæitan per retpoþta programo aý alia simila
648 utila¼o, æar tiuj eble ne scias kiel trakti provizoran æesigon de
649 Emakso. Tamen, ordinare, se vi ne estas tuj adiaýonta, preferindas
650 provizore æesigi Emakson per C-z anstataý eliri Emakson.
652 Ekzistas multe da ordonoj C-x. Jen listo de tiuj kiujn vi jam konas:
654 C-x C-f Trovu dosieron.
655 C-x C-s Konservu dosieron.
656 C-x C-b Listigu bufrojn.
657 C-x C-c Æesigu Emakson.
658 C-x 1 Forigu æiujn fenestrojn krom unu.
659 C-x u Malfaru.
661 Nomhavajn etenditajn ordonojn oni uzas eæ malpli ofte, aý uzas ilin
662 nur en kelkaj reøimoj. Ekzemplo estas la ordono "replace-string"
663 (anstataýigu-æenon), kiu anstataýigas unu æenon je alia tutbufre.
664 Kiam vi tajpas M-x, Emakso demandas de vi æe la fundo de la ekrano la
665 nomon de la ordono; æi-okaze, "replace-string". Simple tajpu
666 "repl s<TAB>" kaj Emakso kompletigos la nomon. Finu la ordonnomon
667 per <Return>.
669 La ordono replace-string postulas du argumentojn -- la anstataýigOTan
670 kaj la anstataýigONTan æenojn. Æiun argumenton finu per <Return>.
672 >> Movu la kursoron al la blanka linio du liniojn sub æi tiu.
673 Poste tajpu "M-x repl s<Return>linio<Return>peco<Return>".
675 Rimarku kiel tiu æi linio þanøiøis: vi anstataýigis la vorton
676 l-i-n-i-o per "peco" kie ajn øi aperis, de post la komenca loko de
677 la kursoro.
680 * AÝTOMATA KONSERVADO
681 ---------------------
683 Kiam vi faris þanøojn en dosiero, sed ankoraý ne konservis ilin, ili
684 povus perdiøi se via komputilo paneos. Por protekti vin de tio,
685 Emakso periode "aýtokonservas" æiujn dosierojn kiun vi redaktas. La
686 nomo de aýtokonservita dosiero havas la signon "#" komence kaj fine;
687 ekzemple, se via dosiero estas nomata "hello.c", øia aýtokonservita
688 dosiero nomiøos "#hello.c#". Kiam vi konservos la dosieron
689 normalmaniere, Emakso malkreos øian aýtokonservitan dosieron.
691 Por reakiri vian aýtokonservitajn redakta¼ojn post paneo,
692 normalmaniere "trovu" la dosieron (per la nomo de la dosiero kiun vi
693 redaktis, ne per la nomo de la aýtokonservita dosiero) kaj poste tajpu
694 "yes<Return>" por konfirmi ke vi volas uzi la aýtomate konservitan
695 datumon.
698 * E¦A AREO
699 ----------
701 Se vi tajpas plursignan ordonon malrapide, Emakso montras øin al vi æe
702 la fundo de la ekrano en areo nomata la "e¶a areo". La e¶a areo
703 enhavas la plej malsupran linion de la ekrano.
706 * REØIMLINIO
707 -------------
709 La linio tuj super la e¶a areo estas nomata la "reøimlinio". La
710 reøimlinio montras ion similan al æi tio:
712 --:** TUTORIAL.eo 63% L749 (Fundamental)-----------------------
714 Tiu linio donas al vi utilan informon pri la stato de Emakso kaj la
715 redaktata teksto.
717 Vi jam scias kion signifas la dosiernomo -- øi estas la dosiero kiun
718 vi trovis. -NN%-- montras vian nunan lokon en la teksto; øi signifas
719 ke NN elcentoj de la teksto estas supren de la supro de la ekrano. Se
720 la supro de la dosiero estas sur la ekrano, øi montras --Top--
721 anstataý -- 0%--. Se la malsupro de la teksto estas sur la ekrano, øi
722 montras --Bot--. Se vi rigardas tekston tiom malgrandan ke æiom da øi
723 aperas en la ekrano, la reøimlinio montras --All--.
725 La L kun ciferoj indikas la pozicion alimaniere: ili indikas la
726 kurantan lininumeron de "punkto".
728 La steloj æe la komenco signifas ke vi þanøis la tekston. Antaý la
729 þanøoj, kiam vi ekvizitas aý konservis dosieron, en tiu parto de la
730 reøimlinio estas neniaj steloj, nur strekoj.
732 La enkrampa parto de la reøimlinio montras al vi kiujn redaktadajn
733 reøimojn vi uzas. La defaýlta reøimo estas "Fundamental" (fundamenta)
734 kiun vi uzas nun. Øi estas ekzemplo pri "æefreøimo".
736 Emakso havas multajn diversajn reøimojn. Iuj el ili estas por redakti
737 diversajn lingvojn kajaý specojn de teksto, ekzemple Lisp-reøimo,
738 Teksta-reøimo, ktp. Æiam unu kaj nur unu æefreøimo estas aktiva, kaj
739 øia nomo æiam aperas en la reøimlinio øuste kie "Fundamental" estas
740 nun.
742 Æiu æefreøimo igas iujn ordonojn agi malsame. Ekzemple, estas ordonoj
743 por krei komentojn en programo, kaj æar æiu programlingvo havas
744 malsaman ideon pri tio, kiel komento aspektu, æiu æefreøimo devas
745 enigi komentojn malsame. Æiu æefreøimo estas la nomo de etenda
746 ordono, per kiu vi povas þalti tiun reøimon. Ekzemple,
747 "M-x fundamental-mode" estas ordono por þalti la Fundamentan reøimon.
749 Se vi redaktos tekston (esperantan, anglan ktp), ekzemple æi tiun
750 dosieron, al vi eble konvenos Teksta-reøimo.
752 >> Tajpu M-x text-mode<Return>.
754 Ne maltrankviliøu, la Emaksaj ordonoj kiujn vi jam lernis malmulte
755 þanøiøas. Sed vi povas observi ke M-f kaj M-b nun traktas apostrofojn
756 kial parton de vortoj. Antaýe, en Fundamenta reøimo, M-f kaj M-b
757 traktis apostrofojn kiel vortajn disigilojn.
759 Æefreøimoj kutime faras tiajn subtilajn þanøojn: la plejmulto da
760 ordonoj faras "la saman taskon" en æiu æefreøimo, sed ili funkcias
761 iomete malsame.
763 Por vidi dokumentaron pri via nuna æefreøimo, tajpu C-h m.
765 >> Per kelkaj C-u C-v loku æi tiun linion æe la supro de la ekrano.
766 >> Tajpu C-h m, por vidi kiel la Teksta reøimo diferencas disde la
767 Fundamenta reøimo.
768 >> Tajpu C-x 1 por forigi la dokumentaron for de la ekrano.
770 Æefreøimojn oni nomas æefaj æar ekzistas ankaý "kromreøimoj".
771 Kromreøimoj ne estas alternativoj kontraý la æefreøimoj, nur negravaj
772 modifoj al ili. Æiun kromreøimon oni povas þalti aý malþalti,
773 sendepende de æiuj aliaj kromreøimoj, kaj sendepende de la æefreøimo.
774 Do vi povas uzi neniom da kromreøimoj, aý unu kromreøimon, aý ian ajn
775 kombina¼on de kelkaj kromreøimoj.
777 Unu utilega kromreøimo, precipe por redakti homlingvan tekston
778 (esperantan, anglan ktp), estas la reøimo de Aýtomata Linifaldo (Auto
779 Fill mode). Kiam øi estas þaltita, Emakso aýtomate rompas la linion
780 inter vortoj æiufoje kiam la enigata tekstolinio iøas tro larøa.
782 Por þalti la reøimon de Aýtomata Linifaldo tajpu
783 "M-x auto fill mode<Return>". Kiam la reøimo estas þaltita, vi povas
784 malþalti øin denove tajpante "M-x auto fill mode<Return>". Se la
785 reøimo estas malþaltita, tiu ordono þaltas øin, kaj se øi estas
786 þaltita, tiu ordono malþaltas øin. Ni diras ke la ordono "transþaltas
787 la reøimon".
789 >> Tajpu "M-x auto file mode<Return>". Poste enigi linion el "asdf ",
790 ripete, øis vi vidos øin dividita en du liniojn. Vi devas enigi
791 spacetojn inter "asdf", æar la Aýtomata Linifaldo rompas liniojn
792 nur æe spacetoj.
794 Normale la marøeno estas post 70 signoj, sed vi povas þanøi tion per
795 la ordono C-x f. Vi devus doni la marøenon kiu vi deziras por nombra
796 argumento.
798 >> Tajpu C-x f kun la argumento 20. (C-u 2 0 C-x f).
799 Tajpu ia tekston kaj rigardu kiel Emakso faldas liniojn po 20
800 signoj. Refiksu la marøenon al 70 per C-x f.
802 Se vi faras þanøojn meze de alineo, la Aýtomata Linifalda reøimo ne
803 refaldas øin por vi.
804 Por rearanøi la alineon, tajpu M-q (Meta-q) dum la kursoro estas
805 interne de la alineo.
807 >> Movu la kursoron en la antaýan alineon kaj tajpu M-q.
810 * SERÆADO
811 ---------
813 Emakso povas seræi aperojn de æenoj (tiuj estas aroj da apudaj signoj
814 aý vortoj), aý antaýen tra la teksto, aý malantaýen. Seræi æenon
815 estas kursormova ordono; øi movas la kursoron al la sekvanta loko kie
816 la æeno aperas.
818 La Emaksa seræa ordono diferencas de la seræaj ordonoj de la plimulto
819 da redaktiloj per tio, ke øi estas "dumtajpa". Tio signifas ke la
820 seræo okazas dum vi tajpas la æenon por priseræi.
822 La ordono por komenci seræon estas C-s por la seræo antaýen, kaj C-r
823 por la seræo malantaýen. SED ATENDU! Ankoraý ne provu ilin nun.
825 Kiam vi tajpos C-s, vi vidos la æenon "I-search" aperi invite en la
826 e¶a areo. Æi tio informas vin, ke Emakso estas en la dumtajpa seræo,
827 atendante ke vi tajpu la æenon kies aperon vi deziras trovi. <Return>
828 finas seræon.
830 >> Nun tajpu C-s por komenci seræon. MALRAPIDE, unuliterope, tajpu la
831 vorton "kursoro", paýzante post æiu tajpita signo por vidi, kio
832 okazas al la kursoro.
833 Nun vi estas seræinta por "kursoro", unufoje.
834 >> Tajpu C-s denove, por seræi la sekvan aperon de "kursoro".
835 >> Nun tajpu <Backspace> kvarfoje kaj rigardu kiamaniere la kursoro
836 moviøas.
837 >> Tajpu <Return> por fini la seræon.
839 Æu vi vidis, kio okazis? Emakso, en dumtajpa seræo, penas iri al la
840 apero de la æeno kiun vi jam tajpis. Por iri al la sekvanta apero de
841 "kursoro" nur tajpu C-s denove. Se nenia ajn apero ekzistas, Emakso
842 pepas kaj informas vin ke la seræo æi-foje "malsukcesis". Ankaý C-g
843 finus la seræon.
845 RIMARKU: Æe iuj sistemoj, C-s senmovigas la ekranon kaj vi vidos ne
846 plu da eligo de Emakso. Æi tio indikas ke operaciuma "trajto" nomata
847 "fluregulado" interkaptis la C-s kaj ne permesas al øi trapasi al
848 Emakso. Por removebligi la ekranon, tajpu C-q. Konsultu la sekcion
849 "Spontaneous Entry to Incremental Search" en la Emaksa manlibro por
850 konsilo pri tio, kiel trakti æi tiun "trajton".
852 Se, meze de dumtajpa seræo, vi tajpos <Retroviþu>, vi rimarkos ke la
853 lasta signo en la seræata æeno forviþiøas, kaj la seræo retroiras al
854 la ¼usa loko de la seræo. Ekzemple, supozu ke vi tajpis "k", por
855 seræi la unuan aperon de "k". Nun se vi tajpus "u, la kursoro moviøus
856 al la unua apero de "ku". Nun tajpu <Retroviþu>. Æi tio forigos la
857 "u" de el la seræata æeno, kaj la kursoro moviøos reen al la unua
858 apero de "k".
860 Se, meze de dumtajpa seræo, vi tajpos STIRan aý META-signon
861 (esceptante kelkajn signojn, specialajn en la seræo, ekzemple C-s kaj
862 C-r), la seræo iøos finita.
864 La C-s komencas seræon kiu celas iun ajn aperon de la seræata æeno
865 POST la nuna kursorloko. Se vi deziras seræi ion supre en la teksto,
866 tajpu C-r anstataýe. Æio dirita pri C-s validas pri C-r, krom ke la
867 direkto de la seræo estas inversa.
870 * MULTAJ FENESTROJ
871 ------------------
873 Unu el la agrablaj trajtoj de Emakso estas ke vi povas havi plurajn
874 fenestrojn sur la ekrano samtempe.
876 >> Movu la kursoron al tiu æi linio kaj tajpu "C-u 0 C-l" (kun Stira
877 lo, ne Stira unu).
879 >> Nun tajpu "C-x 2", kio fendos la ekranon en du fenestrojn.
880 Ambaý fenestroj vidigas æi tiun lernilon. La kursoro restas en la
881 supra fenestro.
883 >> Tajpu C-M-v por rulumi la malsupran fenestron
884 (Se vi ne havas veran Meta-klavon, tajpu Esc C-v.)
886 >> Tajpu "C-x o" ("o" de la angla vorto "other", "alia") por movi la
887 kursoron en la malsupran fenestron.
888 >> Uzu C-v kaj M-v en la malsupra fenestro por rulumi øin.
889 Daýrigu legi æi tiun instrukcion en la supra fenestro.
891 >> Tajpu C-x o denove por movi la kursoron reen en la supran fenestron.
892 La kursoro en la supra fenestro estas øuste kie øi estis antaýe.
894 Vi povas plu uzi C-x o por moviøi inter fenestroj. Æiu fenestro havas
895 sian propran kursorlokon, sed nur unu fenestro ja montras la kursoron.
896 Æiuj el la ordinaraj redaktaj ordonoj apartenas al la fenestro kiu
897 enhavas la kursoron. Ni nomas tiun la "elektita fenestro".
899 La ordono C-M-v estas utilega kiam vi redaktas tekston en unu fenestro
900 kaj uzas la alian fenestron nur por konsulti. Tiel vi æiam povas havi
901 la kursoron en la fenestro kie vi redaktas, kaj laýbezone rulumi tra
902 la alia fenestro per C-M-v.
904 C-M-v estas ekzemplo de STIR-META-signo. Se vi havas veran
905 META-klavon, vi povas tajpi C-M-v premante ambaý STIR kaj META, kaj
906 tajpante v. Ne gravas, æu STIR aý META "venas unue," æar ili ambaý
907 funkcias kiel modifiloj de la signo kiun vi tajpas.
909 Se vi ne havas veran META-klavon, kaj uzas <ESC> anstataýe, la ordo
910 gravas: vi devas tajpi <ESC> kaj poste C-v, æar "C-ESC v" ne funkcias.
911 Tiel estas æar <ESC> estas ne modifilo, sed memstara signo.
913 >> Tajpu "C-x 1" (en la supra fenestro) por forigi la malsupran
914 fenestron.
916 (Se vi tajpus C-x 1 en la malsupra fenestro, tio forigus la supran.
917 Pensu pri tiu ordono kiel "restigu nur unu fenestron -- la fenestron
918 en kiu mi jam estas.")
920 Ne estas nepra¼o havi la saman bufron en ambaý fenestroj. Se vi uzas
921 "C-x C-f" por trovi dosieron en unu fenestro, la alia fenestro ne
922 þanøiøas. Vi povas trovi dosieron sendepende en æiu fenestro.
924 Jen alia maniero uzi du fenestrojn por montri du malsamajn aferojn:
926 >> Tajpu "C-x 4 C-f", kaj sekve la nomon de unu el viaj dosieroj.
927 Finu per <Return>. Rimarku ke la elektita dosiero aperas en la
928 malsupra fenestro. Ankaý la kursoro iras tien.
930 >> Tajpu "C-x o" por retroiri en la supran fenestron, kaj "C-x 1" por
931 forigi la malsupran fenestron.
934 * REKURSIAJ REDAKTAJ NIVELOJ
935 ----------------------------
937 Iam vi eniros ion nomatan "rekursia redakta nivelo". Tio estas
938 indikata per ortaj krampoj en la reøimlinio, æirkaý la rondaj krampoj
939 de la nomo de la æefreøimo. Ekzemple, vi eble vidos [(Fundamental)]
940 anstataý (Fundamental).
942 Por eliri el la rekursia redakta nivelo, tajpu Esc Esc Esc. Tio estas
943 universala "elira" ordono. Vi ankaý povas uzi øin por forigi kromajn
944 fenestrojn, aý por eliri el la bufreto.
946 >> Tajpu "M-x" por eniri la bufreton; kaj poste tajpu "Esc Esc Esc"
947 por eliri.
949 Oni ne povas uzi C-g por eliri el rekursia redakta nivelo. Tiel estas
950 æar C-g estas uzata por aboli ordonojn kaj argumentojn INTERNE DE la
951 rekursia redakta nivelo.
954 * KIEL AKIRI PLUAN HELPON
955 -------------------------
957 En æi tiu lernilo ni penis provizi nur tiom da informo, kiom necesas
958 por ebligi al vi ekuzi Emakson. Emakso disponigas tiom da ebloj, ke
959 oni ne povas prezenti æiom da ili æi tie. Tamen, vi eble dezirus
960 lerni plu pri Emakso, æar øi havas multajn aliajn utilajn trajtojn.
961 Emakso provizas ordonojn por legi dokumenta¼on pri Emaksaj ordonoj.
962 Æiuj el tiuj æi "helpaj" ordonoj komenciøas per la signo C-h, kiu
963 estas nomata "la Help-signo".
965 Por uzi la Helpajn ordonojn, tajpu la signon C-h, kaj sekve signon
966 indikantan kian helpon vi deziras. Se vi estas vere perdita, tajpu
967 C-h ? kaj Emakso montros al vi la specojn de helpo kiujn øi povas
968 provizi. Se vi tajpis C-h kaj decidas ke vi ne deziras helpon, simple
969 tajpu C-g por aboli øin.
971 (En iuj lokoj oni þanøas la signifon de la signo C-h. Oni prefere ne
972 faru tion por æiuj uzantoj, do vi rajtas plendi al la sistemestro.
973 Dume, se C-h ne montras mesaøon pri helpo æe la fundo de la ekrano,
974 provu tajpi la F1-klavon aý "M-x help <Return>" anstataýe.)
976 La plej baza HELPA rimedo estas "C-h c". Tajpu C-h, la signon c, kaj
977 ordonan signon aý sekvencon; sekve de tio Emakso montras koncizegan
978 priskribon pri la ordono.
980 >> Tajpu C-h c C-p.
981 En la e¶a areo devas aperi proksimume tia mesaøo:
983 C-p runs the command previous-line
985 Æi tio diras al vi la "nomon de la funkcio". Funkciaj nomoj servas
986 æefe por agordi kaj etendi Emakson. Sed æar funkciaj nomoj estas
987 elektitaj por indiki kion la ordono faras, ili ankaý servas kiel
988 koncizega priskribo -- sufiæa por rememorigi vin pri ordonoj kiujn vi
989 jam lernis.
991 Ankaý la plursignaj ordonoj, ekzemple "C-x C-s" kaj "<ESC>v", estas
992 egale eblaj post C-h c.
994 Por akiri pli da informo pri ordono, uzu C-h k anstataý C-h c.
996 >> Tajpu C-h k C-p.
998 Æi tio montras la plenan priskribon de la funkcio, aldone al øia nomo,
999 en Emaksa fenestro. Fininte legi la eliga¼on, tajpu "C-x 1" por
1000 forigi la helptekston. Ne nepras fari tion tuj. Vi povas redakti
1001 konsultante la helptekston, kaj poste tajpi C-x 1.
1003 Jen iom da aliaj utilaj elektoj por C-h:
1005 C-h f Priskribu funkcion. Vi tajpas la nomon de la funkcio.
1007 >> Provu tajpi C-h f previous-line<Return>.
1008 Æi tio vidigas æiom da la informo kiun Emakso havas pri la funkcio
1009 efektiviganta la C-p ordonon.
1011 C-h a Rilate al Ordono ("à propos"). Tajpu þlosilvorton kaj
1012 Emakso listigos æiujn el la ordonoj kies nomoj enhavas
1013 tiun þlosilvorton. Vi povas alvoki tiajn ordonoj per
1014 META-x. Por iom da ordonoj, Rilate al Ordono ankaý
1015 listigos unu- aý dusignan sekvencon alvokantan la
1016 saman ordonon.
1018 >> Tajpu C-h a file<Return>.
1020 Sekve de æi tio vi vidos en aparta fenestro liston da æiuj M-x ordonoj
1021 enhavantaj "file" en sia nomo. Vi vidos signajn ordonojn listigitaj
1022 apud la respondaj ordonnomoj, ekzemple "C-x C-f" kaj "C-x C-w" apud
1023 "find-file" kaj "write-file".
1025 >> Tajpu C-M-v por rulumi la helpfenestron. Faru æi tion kelkfoje.
1026 >> Tajpu C-x 1 por forigi la helpfenestron.
1028 C-h i Vidigu dialogan manlibron (t.n. "Info"). Æi tiu
1029 ordono transportos vin en specialan bufron, nomatan
1030 "*info*", kie vi povos legi instrukciojn pri la
1031 paka¼oj instalitaj en via sistemo. Ekzemple, tajpu
1032 "m emacs <Return>" por legi la manlibron pri Emakso.
1033 Se vi neniam antaýe uzis Info, tajpu "?", kaj Emakso
1034 gvidos vin tra la prezento de la ebloj de la informa
1035 reøimo. Finleginte æi tiun lernilon, uzu la
1036 Info-manlibron kiel vian æefan dokumenta¼on.
1039 * KROMAJ FUNKCIOJ
1040 -----------------
1042 Pluajn informojn pri Emakso vi povas trovi foliumante ties manlibron,
1043 æu paperan (libroforman) aý dialogan (en Info -- uzu la Help-menuon aý
1044 tajpu "F10 h r"). Du funkcioj kiujn vi probable aparte aprezos estas
1045 la kompletigo, þparanta tajpadon, kaj dired, faciliganta manipuladojn
1046 dosierajn.
1048 Kompletigo estas rimedo por eviti redundan tajpadon. Ekzemple, se vi
1049 volas transiri en la bufron *Messages*, sufiæas tajpi "C-x b *M<Tab>"
1050 kaj Emakso kompletigos la bufronomon per tiom da signoj, kiom øi povos
1051 determini surbaze de tio, kion vi jam tajpis. La kompletigo estas
1052 priskribita en la Info-manlibro pri Emakso en la nodo "Completion".
1054 Dired ebligas al vi listigi dosierujon (kaj eventuale, ties
1055 subdosierujojn), kaj moviøi en tiu listo vizitante, alinomante,
1056 forigante kaj alimaniere manipulante la dosierojn. Dired estas
1057 priskribita en la Info-manlibro pri Emakso en la nodo "Dired".
1059 La manlibro priskribas ankaý multajn aliajn aparta¼ojn de Emakso.
1062 * FINO
1063 ------
1065 Memoru, por definitive eliri el Emakso uzu C-x C-c. Por eliri en la
1066 þelon provizore, tiel ke vi povu reveni en Emakson poste, uzu C-z.
1068 Æi tiu lernilo estas farita kun la intenco esti komprenebla por æiu
1069 nova uzanto, do se vi trovis ion ajn malklara, ne restu kulpigante vin
1070 mem -- plendu! La adreso por la Esperanta Traduka Teamo estas
1071 <translation-team-eo@lists.sourceforge.net>.
1074 * KOPIADO
1075 ---------
1077 Æi tiu lernilo devenas el longa vico da Emaksaj instruaj dosieroj ekde
1078 la dosiero verkita de Stuart Cracraft por la originala Emakso.
1080 Æi tiu versio de la lernilo, same kiel GNU Emakso, estas metita sub
1081 kopirajton, kaj venas kun permeso por disdoni kopiojn se certaj
1082 kondiæoj estas observataj:
1084 Copyright (C) 1985, 1999, 2001, 2002, 2005,
1085 2007, 2008 Free Software Foundation, Inc.
1087 Æi tiu dosiero estas parto de "GNU Emacs".
1089 "GNU Emacs" estas libera programverko; vi povas øin pludistribui
1090 kaj/aý modifi je la kondiæoj de la GNUa Øenerala Publika Permesilo,
1091 eldonita de "Free Software Foundation", laý la versio 3 de tiu
1092 Permesilo aý, se vi preferas, ajna posta versio.
1094 Ni distribuas æi tiun programon esperante ke øi estos utila, tamen
1095 SEN IA AJN GARANTIO, i.a. sen la implica garantio pri
1096 SURMERKATIGEBLO aý TAÝGECO POR IU KONKRETA CELO. Pliajn detalojn
1097 vidu en la GNUa Øenerala Publika Permesilo.
1099 Ekzemplero de la GNUa Øenerala Publika Permesilo devas esti
1100 liverita al vi kun æi tiu programo; se vi øin ne ricevis, turnu vin
1101 al: Free Software Foundation, Inc., 51 Franklin Street, Fifth
1102 Floor, Boston, MA 02110-1301, USA.
1104 Bonvole legu la dosieron COPYING kaj sekve donu kopiojn de GNU Emakso
1105 al viaj amikoj. Helpu ekstermi programaran obstrukcismon
1106 ("proprietigon") per uzado, verkado kaj kunhavigo de libera
1107 programaro!
1109 Æi tiun lernilon esperantigis D. Dale Gulledge; la tradukon reviziis
1110 kaj kompletigis Sergio B. Pokrovskij.
1112 --- end of TUTORIAL.eo ---
1114 ;;; Local Variables:
1115 ;;; coding: latin-3
1116 ;;; End:
1118 ;; arch-tag: ee436ebb-58b6-4102-9402-1e92c33966e9