*** empty log message ***
[emacs.git] / etc / TUTORIAL.pl
blobcff0b9dd40c5a394d596219978f359f30a540ee6
1 Krótki samouczek Emacsa. Warunki kopiowania znajduj± sie na koñcu pliku.
3 Polecenia Emacsa wymagaj± na ogó³ wci¶niêcia klawisza CONTROL (oznaczanego
4 czasami Ctrl lub CTL) lub klawisza META (oznaczanego czasami EDIT
5 albo ALT). Dalej bêdziemy stosowaæ nastêpuj±ce skróty:
7 C-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza CONTROL przy naciskaniu
8 klawisza <znak>. Na przyk³ad C-f bêdzie odpowiada³o
9 naci¶niêciu f przy wci¶niêtym klawiszu CONTROL.
10 M-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza META lub ALT przy naciskaniu
11 klawisza <znak>. Zamiast tego mo¿na nacisn±æ i pu¶ciæ klawisz
12 ESC, a potem nacisn±æ klawisz <znak>.
14 Uwaga: aby zakoñczyæ sesjê Emacsa, naci¶nij C-x C-c (kolejno dwa znaki).
15 Znaki ">>" na lewym marginesie oznaczaj± w dalszej czê¶ci tego samouczka
16 æwiczenia dla Ciebie. Na przyk³ad:
17 <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
18 [Dodatkowe odstêpy zosta³y zrobione w celach dydaktycznych.]
19 >> Teraz naci¶nij C-v (nastêpny ekran), aby przej¶æ na nastêpny ekran
20 samouczka (zrób to naciskaj±c jednocze¶nie klawisze CONTROL i v).
21 Od tego momentu powiniene¶ robiæ to zawsze, gdy dojdziesz
22 do koñca ekranu.
24 Zwróæ uwagê na to, ¿e kilka linii siê powtarza, gdy przechodzisz z
25 ekranu na nastêpny; ma to zapewniæ wra¿enie ci±g³o¶ci podczas przesuwania
26 siê w obrêbie pliku.
28 Pierwsz± umiejêtno¶ci±, która powiniene¶ opanowaæ, jest sposób
29 przesuwania siê z miejsca na miejsce. Wiesz ju¿, jak przesuwaæ siê
30 o jeden ekran do przodu. Aby przesun±æ siê o jeden ekran do ty³u,
31 wci¶nij kombinacjê klawiszy M-v (to znaczy wci¶nij i przytrzymaj
32 klawisz META lub Alt i jednocze¶nie naci¶nij v albo naci¶nij kolejno
33 klawisze <ESC> v, je¶li nie masz klawisza META lub Alt).
35 >> Spróbuj nacisn±æ M-v, a potem C-v, by przesun±æ siê w przód i w ty³
36 kilka razy.
39 PODSUMOWANIE
40 ------------
42 Nastêpuj±ce polecenia s³u¿± do przegl±dania tekstu po jednym ekranie:
44 C-v Przesuñ siê o jeden ekran do przodu
45 M-v Przesuñ siê o jeden ekran do ty³u
46 C-l Wyczy¶æ ekran i wy¶wietl go na nowo, umieszczaj±c
47 tekst z okolic kursora w ¶rodku ekranu.
48 (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.)
50 >> Znajd¼ kursor i zapamiêtaj, jaki tekst jest w jego pobli¿u.
51 Naci¶nij nastêpnie C-l.
52 Znajd¼ kursor jeszcze raz i zwróæ uwagê, ¿e znajduje siê on
53 w pobli¿u tego samego tekstu.
55 Mo¿esz tak¿e u¿yæ klawiszy PageUp i PageDn, je¶li s± dostêpne na
56 Twojej klawiaturze, do przemieszczania siê miêdzy stronami, ale u¿ycie
57 C-v i M-v jest bardziej efektywne.
59 PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM
60 ----------------------------
62 Przesuwanie siê z ekranu na ekran jest u¿yteczne, ale jak przej¶æ do
63 okre¶lonego miejsca w obrêbie jednego ekranu?
65 Mo¿na to zrobiæ na kilka sposobów. Najprostszym jest u¿ycie poleceñ
66 C-p, C-b, C-f oraz C-n. Ka¿de z nich przesuwa kursor o jeden wiersz
67 albo kolumnê w okre¶lonym kierunku. Oto schemat, który to obrazuje:
69 Poprzednia linia, C-p
70 (ang. previous line)
73 Do ty³u, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f
74 (ang. back) : (ang. forward)
77 Nastêpna linia, C-n
78 (ang. next line)
80 >> Przesuñ kursor na ¶rodek tego schematu za pomoc± C-n lub C-p.
81 Potem naci¶nij C-l, by zobaczyæ ca³y diagram na ¶rodku ekranu.
83 To s± podstawowe polecenia kieruj±ce po³o¿eniem kursora, których
84 bêdziesz u¿ywa³ bardzo czêsto, warto wiêc je zapamiêtaæ.
86 >> Naci¶nij kilka razy C-n, by przesun±æ kursor do tej linii.
88 >> Przesuñ siê w g³±b linii za pomoc± C-f, a potem do góry za pomoc±
89 C-p. Zwróæ uwagê na zachowanie siê C-p, gdy kursor jest w ¶rodku
90 linii.
92 Ka¿da linia tekstu koñczy siê znakiem nowej linii, który oddziela j±
93 od nastêpnej. Ka¿dy Twój plik powinien siê koñczyæ znakiem nowej
94 linii (ale Emacs tego nie wymaga).
96 >> Spróbuj nacisn±æ C-b na pocz±tku linii. Powinno Ciê to przenie¶æ
97 na koniec poprzedniej linii. Dzieje siê tak dlatego, ¿e kursor
98 przechodzi wówczas nad znakiem nowej linii.
100 C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b.
102 >> Naci¶nij kilka razy C-b i obserwuj po³o¿enie kursora.
103 Naciskaj potem C-f, by wróciæ na koniec linii. W koñcu naci¶nij
104 jeszcze raz C-f, by przej¶æ do nastêpnej linii.
106 Gdy przesuwasz kursor poza doln± krawêd¼ ekranu, tekst po³o¿ony
107 za krawêdzi± przesuwa siê na ekran (ang. scrolling). Dziêki temu
108 Emacs mo¿e przesun±æ kursor do okre¶lonego miejsca bez umieszczania
109 go poza ekranem.
111 >> Spróbuj przesun±æ kursor poza doln± granicê ekranu za pomoc± C-n
112 i zobacz, co siê stanie.
114 Je¶li przesuwanie siê o jeden znak na raz jest dla Ciebie zbyt wolne,
115 to spróbuj przesuwaæ siê o s³owa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor o s³owo
116 do przodu, a M-b przesuwa go o s³owo do ty³u.
118 >> Naci¶nij kilka razy M-f i M-b.
120 Gdy jeste¶ w ¶rodku s³owa, to M-f przesuwa kursor na jego koniec.
121 Je¶li natomiast jeste¶ w przerwie miedzy s³owami, to M-f przesuwa
122 kursor na koniec nastêpnego s³owa. M-b zachowuje siê podobnie
123 dla ruchu do ty³u.
125 >> Naci¶nij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b, tak by¶
126 móg³ zauwa¿yæ dzia³anie M-f i M-b naci¶niêtych w ró¿nych miejscach
127 wewn±trz i miêdzy s³owami.
129 Zauwa¿ podobieñstwo miêdzy C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo czêsto
130 kombinacje zawieraj±ce Meta (Alt) oznaczaj± operacje zwi±zane
131 z jednostkami jêzykowymi (s³owa, zdania, akapity), podczas gdy
132 kombinacje z klawiszem Control dzia³aj± na jednostkach podstawowych,
133 niezale¿nych od tego, co edytujesz (znaki, linie, itd.).
135 Oto zale¿no¶æ, która stosuje siê do linii i zdañ: C-a i C-e przesuwaj±
136 kursor na pocz±tek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwaj± go na pocz±tek
137 i koniec zdania.
139 >> Naci¶nij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e.
140 Powtórz to z M-a, a potem z M-e.
142 Czy zauwa¿y³e¶, ¿e powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powtórne
143 M-a przesuwa Ciê o jedno zdanie? Chocia¿ nie ma tu pe³nej analogii,
144 wydaje siê to jednak naturalne.
146 Po³o¿enie kursora w tek¶cie jest okre¶lane mianem "punktu".
148 Oto podsumowanie prostych poleceñ s³u¿±cych do przesuwania kursora,
149 w³±cznie z operacjami dotycz±cymi s³ów i zdañ:
151 C-f Do przodu o jeden znak
152 C-b Do ty³u o jeden znak
154 M-f Do przodu o s³owo
155 M-b Do ty³u o s³owo
157 C-n Nastêpna linia
158 C-p Poprzednia linia
160 C-a Pocz±tek linii
161 C-e Koniec linii
163 M-a Do ty³u na pocz±tek zdania
164 M-e Do przodu na koniec zdania
166 >> Przeæwicz kilka razy dla wprawy wszystkie powy¿sze polecenia.
167 Nale¿± one do najczê¶ciej u¿ywanych.
169 Dwa inne wa¿ne polecenia przesuwaj±ce kursor to M-< (Meta lub Alt
170 i znak mniejszo¶ci), które przesuwa kursor na pocz±tek ca³ego tekstu
171 i M-> (Meta lub Alt i znak wiêkszo¶ci), które przesuwa kursor na koniec
172 ca³ego tekstu.
174 Na wiêkszo¶ci klawiatur "<" jest nad przecinkiem, musisz wiêc u¿yæ
175 klawisza Shift, by nacisn±æ "<", i podobnie musisz u¿yæ klawisza Shift,
176 by nacisn±æ M-<. Bez Shift uzyska³by¶ M-przecinek.
178 >> Naci¶nij M-<, by przej¶æ na pocz±tek samouczka, a potem kilka razy
179 u¿yj C-v, by powróciæ do tego miejsca.
181 >> Teraz naci¶nij M->, by przej¶æ na koniec samouczka, i wróæ do tego
182 miejsca za pomoc± kilkakrotnego M-v.
184 Je¶li Twoja klawiatura ma klawisze strza³ek, to mo¿esz ich u¿yæ do
185 przesuwania kursora. Radzimy Ci nauczyæ siê siê kombinacji C-b, C-f,
186 C-n i C-p z trzech powodów. Po pierwsze, dzia³aj± one na wszystkich
187 typach terminali. Po drugie, gdy ju¿ zdobêdziesz pewn± praktykê w
188 pos³ugiwaniu siê Emacsem, to bêdzie Ci szybciej nacisn±æ te kombinacje
189 ni¿ klawisze strza³ek (poniewa¿ nie wymaga to przenoszenia d³oni z
190 miejsca, które zajmuj± podczas szybkiego pisania za pomoc± 10 palców).
191 Po trzecie wreszcie, gdy ju¿ wyrobisz sobie zwyczaj pos³ugiwania siê
192 tymi poleceniami z klawiszem Control, to ³atwo przyjdzie Ci nauczyæ siê
193 bardziej zaawansowanych poleceñ przesuwaj±cych kursor.
195 Wiêkszo¶æ poleceñ Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla wiêkszo¶ci
196 poleceñ oznacza on liczbê powtórzeñ. Aby okre¶liæ liczbê powtórzeñ
197 polecenia, powiniene¶ je poprzedziæ naci¶niêciem C-u a potem cyfr.
198 Je¶li masz na klawiaturze klawisz META (lub EDIT albo ALT), to
199 alternatywnym sposobem wprowadzenia argumentu liczbowego jest u¿ycie
200 tego klawisza i wciskanie cyfr argumentu. Radzimy jednak przyswoiæ
201 sobie metodê z klawiszem C-u, poniewa¿ dzia³a ona na wszystkich
202 terminalach.
204 Na przyk³ad C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znaków.
206 >> Spróbuj u¿yæ C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesun±æ kursor
207 do jednej z linii w pobli¿u tego zdania za pomoc± tylko jednego
208 polecenia.
210 Wiêkszo¶æ poleceñ u¿ywa argumentu liczbowego jako liczby powtórzeñ.
211 Jest kilka poleceñ, które u¿ywaj± go w inny sposób. Do takich wyj±tków
212 nale¿± C-v i M-v. Je¶li poda siê im argument, to przesuwaj± zawarto¶æ
213 ekranu w górê lub w dó³ o podan± liczbê linii zamiast o tyle¿ ekranów.
214 Na przyk³ad C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie.
216 >> Spróbuj nacisn±æ C-u 8 C-v.
218 To powinno by³o przewin±æ ekran do góry o 8 linii. Je¶li chcia³by¶
219 przewin±æ ekran w dó³, to powiniene¶ podaæ argument przed poleceniem M-v.
221 Je¶li pracujesz w systemie z okienkowym trybem graficznym, jak X11
222 lub MS-Windows, to prawdopodobnie po lewej stronie okna Emacsa znajduje
223 siê prostok±tny obszar nazywany po angielsku "scrollbar", a po polsku
224 suwakiem. Za jego pomoc± mo¿esz przewijaæ tekst, u¿ywaj±c do tego myszy.
226 >> Spróbuj nacisn±æ ¶rodkowy klawisz myszy u góry pod¶wietlonego
227 obszaru na suwaku. To powinno przewin±æ tekst do miejsca
228 okre¶lonego przez wysoko¶æ, na której nacisn±³e¶ klawisz myszy.
230 >> Przesuñ mysz do miejsca oddalonego od górnego koñca suwaka o mniej
231 wiêcej trzy linie i naci¶nij lewy klawisz myszy kilka razy.
234 * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY
235 ----------------------------
237 Je¶li Emacs przestaje odpowiadaæ na Twoje polecenia, to mo¿esz go
238 bezpiecznie zatrzymaæ, przyciskaj±c C-g. Klawisza C-g mo¿esz te¿ u¿yæ do
239 przerwania polecenia, które zabiera zbyt wiele czasu.
241 Mo¿esz tak¿e u¿yæ C-g do anulowania argumentu liczbowego albo pocz±tku
242 polecenia, którego nie zamierzasz dokoñczyæ.
244 >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naci¶nij C-g.
245 Teraz naci¶nij C-f. Powinno to przesun±æ kursor zaledwie o
246 jeden znak, poniewa¿ argument liczbowy anulowa³e¶ za pomoc± C-g.
248 Za pomoc± klawisza C-g mo¿esz te¿ anulowaæ skutki omy³kowego
249 wci¶niêcia klawisza <ESC>.
252 * ZABLOKOWANE POLECENIA
253 -----------------------
255 Pewne polecenia Emacsa s± ,,zablokowane'' -- po to, by pocz±tkuj±cy
256 u¿ytkownicy nie mogli ich wywo³aæ przez przypadek.
258 Je¶li wywo³asz jedno z zablokowanych poleceñ, to Emacs wypisze komunikat
259 informuj±cy o tym, co to za polecenie, i zapyta Ciê, czy istotnie chcesz
260 je wywo³aæ.
262 Je¶li naprawdê chcesz wywo³aæ to polecenie, to odpowiedz na pytanie,
263 naciskaj±c spacjê. Je¶li nie chcesz wywo³aæ zablokowanego polecenia,
264 to na pytanie odpowiedz, naciskaj±c n.
266 >> Napisz `C-x C-l' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz n
267 na zadane pytanie.
270 * OKNA
271 ------
273 Emacs mo¿e mieæ otwartych kilka okien, z których ka¿de wy¶wietla
274 w³asny tekst. Pojêcie ,,okna'', je¶li chodzi o Emacsa, nie odnosi
275 siê do osobnego okienka systemu okienkowego, lecz do pojedynczego
276 panelu wewn±trz okienka systemowego. (Emacs mo¿e te¿ pracowaæ
277 na kilku oknach systemowych (X-oknach); w terminologii Emacsa
278 nazywaj± siê one ramkami. Opisane jest to poni¿ej.)
280 Na tym etapie lepiej jest siê nie zag³êbiaæ w techniki wykorzystuj±ce
281 kilka okien. Powiniene¶ jedynie wiedzieæ, w jaki sposób pozbyæ siê
282 nadmiaru okien, które mog± siê pojawiæ w wyniku wywo³ania Emacsowego
283 systemu pomocy albo niektórych poleceñ. Robi siê to w prosty sposób:
285 C-x 1 Jedno okno (tzn. zlikwiduj wszystkie pozosta³e okna).
287 Kombinacja ta to klawisz Control-x, po którym wystêpuje cyfra 1.
288 Powiêksza ona okno, w którym jest kursor tak, by wype³ni³o ono ekran,
289 kasuj±c zarazem pozosta³e okna Emacsa.
291 >> Przesuñ kursor do tej linii i naci¶nij C-u 0 C-l.
293 (C-l, jak pamiêtasz od¶wie¿a zawarto¶æ ekranu. Je¶li temu poleceniu
294 poda siê argument liczbowy, to bêdzie to oznacza³o ,,od¶wie¿ zawarto¶æ
295 ekranu i umie¶æ bie¿±ca liniê o tyle linii od góry ekranu''. Tak wiêc,
296 C-u 0 C-1 oznacza ,,od¶wie¿ ekran, umieszczaj±c bie¿±ca liniê na samej
297 górze''.)
299 >> Naci¶nij Control-x 2
300 Zauwa¿, ¿e okno siê kurczy, a jednocze¶nie pojawia siê nowe,
301 wy¶wietlaj±ce ten sam tekst.
303 >> Naci¶nij C-x 1, a nowe okno zniknie.
306 * WSTAWIANIE I USUWANIE
307 -----------------------
309 Je¶li chcesz wstawiæ nowy tekst, to po prostu go napisz. Znaki, które da
310 siê wy¶wietliæ, takie jak A, 7, *, itd., Emacs traktuje jako tekst i
311 natychmiast wstawia do dotychczasowego tekstu. Aby wstawiæ znak nowej
312 linii, trzeba nacisn±æ klawisz <Return> (na maszynach do pisania tak
313 oznacza³o siê znak powrotu karetki).
315 Ostatnio napisany znak mo¿esz skasowaæ, naciskaj±c klawisz <Delback>.
316 Chodzi tu o klawisz, którego normalnie u¿ywasz do skasowania ostatnio
317 napisanego znaku. Na wiêkszo¶ci klawiatur wyró¿nia siê on wielko¶ci±,
318 le¿y nad klawiszem <Return> i jest oznaczony napisem "Delete", "Del"
319 albo "Backspace".
321 Je¶li masz na klawiaturze klawisz oznaczony "Backspace", to w³a¶nie on
322 jest wspomnianym <Delback>. Oprócz niego mo¿e jeszcze wystêpowaæ
323 klawisz oznaczony s³owem "Delete", ale to nie on pe³ni rolê <Delback>.
325 Mówi±c bardziej ogólnie, <Delback> usuwa znak bezpo¶rednio
326 poprzedzaj±cy bie¿±c± pozycjê kursora.
328 >> Sprawd¼ to teraz: wstaw kilka znaków, po czym usuñ je, kilka razy
329 naciskaj±c <Delback>. Nie martw siê, ¿e zmieniasz w ten sposób
330 niniejszy plik, w istocie nie zmieniasz g³ównego pliku samouczka.
331 Pracujesz teraz na jego kopii.
333 Gdy linia tekstu staje siê zbyt d³uga, by zmie¶ciæ siê w jednym
334 wierszu ekranu, to jest ona ,,kontynuowana'' w wierszu nastêpnym.
335 Znak ,,backslash'' (`\') (albo - je¶li pracujesz w okienkowym
336 trybie graficznym - zagiêta strza³ka) umieszczony na prawym marginesie
337 wskazuje, ¿e dana linia jest kontynuowana w nastêpnym wierszu ekranu.
339 >> Wpisuj jaki¶ tekst tak d³ugo, a¿ dojdziesz do prawego marginesu, i
340 potem nie przestawaj. Zauwa¿ysz, ¿e pojawi siê linia kontynuacji.
342 >> U¿yj klawisza <Delback>, by usun±æ znaki tekstu, tak by linia znowu
343 mie¶ci³a siê na ekranie; linia kontynuacji zniknie.
345 Znak nowej linii mo¿na skasowaæ tak jak ka¿dy inny znak. Usuniêcie znaku
346 nowej linii miêdzy dwiema liniami spowoduje ich po³±czenie. Je¶li powsta³a
347 w wyniku tego linia tekstu jest zbyt d³uga, by zmie¶ciæ siê na szeroko¶æ
348 ekranu, to zostanie wy¶wietlona z lini± kontynuacji.
350 >> Przesuñ kursor na pocz±tek linii i naci¶nij <Delback>. Bie¿±ca
351 linia zostanie po³±czona z poprzedni±.
353 >> Naci¶nij <Return>, by z powrotem wstawiæ znak nowej linii, który
354 skasowa³e¶.
356 Jak ju¿ wiesz, wiêkszo¶æ poleceñ Emacsa mo¿na wywo³aæ z parametrem
357 liczby powtórzeñ; dotyczy to tak¿e znaków tekstu. Argument liczbowy
358 powoduje wstawienie znaku odpowiadaj±c± mu liczbê razy.
360 >> Wypróbuj to teraz -- naci¶nij C-u 8 *, a uzyskasz ********.
362 Nauczy³e¶ siê ju¿ wiêkszej czê¶ci podstawowych sposobów pisania oraz
363 poprawiania b³êdów. W Emacsie mo¿esz usuwaæ równie¿ ca³e s³owa lub
364 linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znaków:
366 <Delback> usuñ znak bezpo¶rednio przed kursorem
367 C-d usuñ znak bezpo¶rednio za kursorem
369 M-<Delback> wytnij s³owo bezpo¶rednio przed kursorem
370 M-d wytnij s³owo bezpo¶rednio za kursorem
372 C-k wytnij zawarto¶æ linii od kursora do jej koñca
373 M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do koñca zdania
375 Warto zauwa¿yæ, ¿e stosunek <Delete> i C-d do M-<Delete> i M-d
376 rozszerza analogiê wystêpuj±c± w zestawieniu C-f i M-f (<Delete> tak
377 naprawdê nie jest znakiem steruj±cym, ale nie jest to tutaj
378 istotne). C-k i M-k s± podobne do C-e i M-e w tym sensie, ¿e linie s±
379 odpowiednikami zdañ.
382 Oto metoda wycinania czê¶ci tekstu. Umie¶æ kursor na pocz±tku fragmentu,
383 który chcesz wyci±æ, i naci¶nij C-@ lub C-SPC (SPC-spacja). Teraz przejd¼
384 na drugi koniec wybranego fragmentu i naci¶nij C-w. To wytnie ca³y tekst
385 zawarty miêdzy punktami pocz±tkowym i koñcowym.
387 >> Przesuñ kursor na literê O na pocz±tku poprzedniego paragrafu.
389 >> Naci¶nij C-SPC. Emacs wy¶wietli "Mark set" (znacznik ustawiony)
390 na dole ekranu.
392 >> Przesuñ kursor do litery o w s³owie ,,kursor'' w drugim zdaniu.
394 >> Naci¶nij C-w. Ta komenda wytnie ca³y fragment zaczynaj±cy siê od O,
395 a koñcz±cy tu¿ przed o.
397 Gdy usuwasz wiêcej ni¿ jeden znak naraz, Emacs zachowuje usuniêty
398 tekst po to, by móg³ go z powrotem gdzie¶ wstawiæ. Wstawianie
399 usuniêtego tekstu nazywa siê ,,wklejaniem''. Usuniêty tekst
400 mo¿esz wkleiæ zarówno w to samo miejsce, z którego zosta³ usuniêty,
401 b±d¼ te¿ w inne miejsca. Ten sam tekst mo¿esz wkleiæ wielokrotnie,
402 w celu uzyskania wielu kopii. Poleceniem wklejenia tekstu jest C-y.
404 Zauwa¿ ró¿nicê miêdzy ,,wycinaniem'' i ,,usuwaniem'', polegaj±c± na tym,
405 ¿e rzeczy wyciête mo¿na na nowo wklejaæ, usuniêtych natomiast wklejaæ nie
406 mo¿na. Na ogó³ polecenia Emacsa, które kasuj± du¿o tekstu, zachowuj± go,
407 podczas gdy polecenia, które po prostu kasuj± jeden znak albo puste
408 linie lub odstêpy, skasowanego tekstu nie zachowuj±.
410 >> Przesuñ kursor na pocz±tek linii, która nie jest pusta. Naci¶nij
411 C-k, by wyci±æ tekst z tej linii.
413 >> Naci¶nij C-k jeszcze raz. Zauwa¿, ¿e wycina to znak nowej linii,
414 który znajduje siê za ta lini±.
416 Zwróæ uwagê, ¿e pojedyncze C-k wycina zawarto¶æ linii, a powtórne C-k
417 wycina sam± liniê, tak ¿e pozosta³e linie przesuwaj± siê do góry. C-k
418 traktuje argument liczbowy w sposób specjalny: wycina ono tyle linii,
419 ile wynosi warto¶æ argumentu, ORAZ ich zawarto¶æ. To nie jest jedynie
420 powtórzenie kilka razy C-k. C-u 2 C-k wycina dwie linie wraz z ich
421 znakami nowej linii; dwukrotne naci¶niecie C-k nie zrobi³oby tego.
423 By odzyskaæ ostatnio wyciêty tekst i wstawiæ go w miejsce kursora,
424 naci¶nij C-y.
426 >> Twoja kolej. Naci¶nij C-y, by z powrotem wstawiæ tekst.
428 Zwróæ uwagê, ¿e je¶li naci¶niesz C-k kilka razy z rzêdu, to ca³y wyciêty
429 tekst zostanie zachowywany w jednym kawa³ku, tak ¿e pojedyncze C-y wklei
430 wszystkie linie.
432 >> Naci¶nij C-k kilka razy.
434 A by odzyskaæ ten wyciêty tekst...
436 >> ...naci¶nij C-y. Przesuñ potem kursor o kilka linii w dó³ i
437 naci¶nij C-y jeszcze raz. Widzisz, ¿e wstawia to ten sam tekst.
439 Co zrobiæ, je¶li chcesz wstawiæ tekst, który wcze¶niej wyci±³e¶,
440 a potem wycinasz co¶ innego? C-y wstawia tekst ostatnio wyciêty.
441 Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Mo¿esz do niego wróciæ,
442 u¿ywaj±c polecenia M-y. Naciskaj±c C-y, wstawiasz tekst ostatnio
443 wyciêty, a naciskaj±c M-y, zastêpujesz ten tekst wyciêtym uprzednio.
444 Dalsze naciskanie M-y przywo³uje coraz wcze¶niejsze fragmenty tekstu.
445 Gdy dojdziesz do tekstu, którego szuka³e¶, po prostu kontynuuj edycjê
446 tekstu, pozostawiaj±c wklejony tekst tam, gdzie siê znajduje.
448 Naciskaj±c M-y wystarczaj±co wiele razy, dojdziesz do punktu,
449 z którego wystartowa³e¶ (czyli tekstu wyciêtego ostatnio).
451 >> Wytnij jak±¶ liniê, zmieñ pozycjê kursora i wytnij inn±. Naci¶nij
452 potem C-y, by wstawiæ drug± z wyciêtych linii. Potem naci¶nij M-y
453 i linia ta zostanie zast±piona przez t± pierwsz±. Naci¶nij M-y
454 jeszcze kilka razy, by zobaczyæ, co siê dzieje. Powtarzaj to a¿
455 do ponownego pojawienia siê drugiej z linii. Mo¿esz te¿ wypróbowaæ,
456 co siê stanie, gdy polecenie M-y poprzedzisz argumentem dodatnim
457 albo ujemnym.
460 * COFNIJ
461 --------
463 Je¶li wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, ¿e
464 to by³a pomy³ka, to mo¿esz cofn±æ zmiany, wydaj±c polecenie ,,cofnij''
465 (ang. undo), C-x u.
467 C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; je¶li powtórzysz
468 C-x u kilka razy z rzêdu, to ka¿de powtórzenie cofa kolejne polecenie.
470 Od tej regu³y s± dwa wyj±tki: polecenia, które nie zmieniaj± tekstu nie
471 licz± siê jako polecenia, które mo¿na wycofaæ (dotyczy to zarówno
472 przesuniêæ kursora, jak i przewijania tekstu), oraz znaki wstawiane do
473 tekstu (np. litery) ³±czone s± w grupy do 20. (Redukuje to liczbê
474 naci¶niêæ C-x u, które musia³by¶ wykonaæ, by wycofaæ siê z niechcianych
475 zmian.)
477 >> Wytnij tê liniê za pomoc± C-k, a potem naci¶nij C-x u; linia
478 powinna siê pojawiæ ponownie.
480 C-_ jest innym sposobem wywo³ania polecenia "cofnij"; dzia³a to
481 dok³adnie tak samo jak C-x u, jest jednak ³atwiejsze do naci¶niêcia
482 kilka razy z rzêdu. Wad± kombinacji C-_ jest to, ¿e nie jest oczywiste
483 w jaki sposób j± uzyskaæ na niektórych klawiaturach. To w³a¶nie dlatego
484 dostêpna jest te¿ kombinacja C-x u. Na niektórych terminalach mo¿esz
485 nacisn±æ C-_ poprzez przytrzymanie Ctrl i naci¶niêcie /.
487 Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u okre¶la liczbê powtórzeñ
488 tego polecenia.
491 * PLIKI
492 -------
494 Aby edytowany przez Ciebie tekst zosta³ na trwa³e zachowany, musisz
495 umie¶ciæ go w pliku. Je¶li tego nie zrobisz, to tekst zniknie, gdy
496 zamkniêty zostanie Emacs, za pomoc± którego go edytowa³e¶. Aby zachowaæ
497 tekst w pliku, najpierw musisz ten plik ,,znale¼æ'', i to zanim
498 zaczniesz wprowadzaæ tekst. Czynno¶æ znajdowania pliku (ang. "file
499 finding") bywa te¿ nazywana ,,odwiedzaniem pliku'' (ang. "file
500 visiting").
502 Odwiedzanie pliku w Emacsie powoduje wy¶wietlenie jego zawarto¶ci.
503 Bardzo czêsto jest to pocz±tek edycji pliku. Jednak¿e zmiany, które
504 wprowadzasz do pliku, nie s± w nim utrwalone, zanim go nie ,,zachowasz''
505 (ang. save). Ma to zapobiec pozostawieniu w systemie pliku, który zosta³
506 zmieniony tylko w po³owie, a tego chcesz unikn±æ. Gdy zachowujesz
507 zmieniony plik, Emacs zostawia orygina³ (pod inna nazw±) na wypadek,
508 gdyby¶ doszed³ do wniosku, ¿e wprowadzone zmiany by³y b³êdne.
510 Je¶li popatrzysz na dó³ ekranu, to zauwa¿ysz liniê, która zaczyna siê
511 i koñczy my¶lnikami, a zawiera tekst ,,TUTORIAL''. W tej
512 czê¶ci ekranu zawsze mo¿esz znale¼æ nazwê pliku, który w³a¶nie
513 odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie TUTORIAL, który
514 jest Twoj± w³asn± kopi± samouczka Emacsa. Obojêtnie, który plik
515 odwiedzisz, w³a¶nie w tym miejscu pojawi siê jego nazwa.
517 Polecenia s³u¿±ce do odwiedzania i zachowywania plików ró¿ni± siê
518 od innych poleceñ, które ju¿ pozna³e¶, tym, ¿e sk³adaj± siê z dwóch
519 znaków. Obydwa zaczynaj± siê od znaku Control-x. Jest mnóstwo
520 poleceñ, które zaczynaj± siê od tego w³a¶nie znaku; wiele z nich
521 dotyczy plików, buforów oraz rzeczy z nimi zwi±zanych. Polecenia
522 te maj± d³ugo¶æ dwóch, trzech lub czterech znaków.
524 Kolejn± nowo¶ci± odno¶nie polecenia odwiedzania pliku jest to, ¿e
525 musisz mu podaæ nazwê pliku, który chcesz znale¼æ. Mówimy o tym, ¿e
526 polecenie ,,czyta argument z terminala'' (w tym wypadku argument jest
527 nazw± pliku). Po wpisaniu polecenia
529 C-x C-f znajd¼ plik (ang. find a file)
531 Emacs poprosi Ciê o wpisanie nazwy pliku. Pojawia siê ona w dolnej linii
532 ekranu. Gdy ta linia jest u¿ywana do wprowadzania tego typu danych,
533 nazywa siê j± ,,minibuforem'' (ang. "minibuffer"). Do edycji nazwy pliku
534 w minibuforze mo¿esz u¿ywaæ zwyk³ych poleceñ Emacsa.
536 Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w
537 minibuforze) mo¿na anulowaæ klawiszem C-g.
539 >> Naci¶nij C-x C-f, po czym naci¶nij C-g. Na skutek tego zniknie
540 minibufor oraz przerwane zostanie wykonanie polecenia C-x C-f, które
541 tego minibufora u¿ywa³o. W rezultacie nie odwiedzisz ¿adnego pliku.
543 Gdy skoñczysz wpisywaæ nazwê pliku, naci¶nij <Return>. Wówczas
544 polecenie C-x C-f zabierze siê do roboty i znajdzie plik, który
545 wybra³e¶. Z chwil± zakoñczenia wykonywania polecenia C-x C-f
546 zniknie te¿ minibufor.
548 Zawarto¶æ znalezionego pliku po chwili pojawia siê na ekranie
549 i mo¿esz j± edytowaæ. Gdy chcesz zachowaæ zmiany, by je utrwaliæ,
550 wydaj polecenie
552 C-x C-s zachowaj plik (ang. save).
554 Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem, gdy to
555 robisz, Emacs zmienia nazwê oryginalnego pliku, dodaj±c na
556 koñcu jego nazwy znak ~. W ten sposób powstaje zapasowa kopia
557 oryginalnego pliku.
559 Gdy zachowywanie pliku siê koñczy, Emacs wypisuje jego nazwê u do³u
560 ekranu. Pliki powiniene¶ zachowywaæ stosunkowo czêsto, aby nie straciæ
561 za du¿o w wypadku za³amania systemu.
563 >> Naci¶nij C-x C-s, by zachowaæ dla siebie kopiê samouczka. Emacs
564 powinien wypisaæ "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu.
566 UWAGA: W niektórych systemach naci¶niêcie C-x C-s zamra¿a ekran i w
567 rezultacie Emacs nie mo¿e pokazywaæ tekstu. Oznacza to, ¿e sk³adowa
568 systemu operacyjnego, zwana kontrol± przep³ywu (ang. flow control),
569 przechwyci³a znak C-s i nie pozwoli³a mu dotrzeæ do Emacsa. By odzyskaæ
570 kontrolê nad ekranem, naci¶nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
571 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podrêczniku
572 Emacsa.
574 Odwiedziæ w celu edycji lub odczytu mo¿esz plik istniej±cy ju¿ w
575 systemie. Mo¿esz te¿ odwiedziæ plik, którego jeszcze nie ma w systemie i
576 w³a¶nie w taki sposób tworzy siê w Emacsie nowe pliki. Gdy poleceniem
577 C-x C-f odwiedzisz plik o nazwie nieistniej±cej w systemie, wówczas
578 Emacs wy¶wietli puste miejsce, do którego bêdziesz móg³ zacz±æ wpisywaæ
579 tekst. Gdy za¿±dasz zachowania wpisanego tekstu, Emacs utworzy w
580 systemie plik z tym tekstem. Od tego momentu mo¿esz uwa¿aæ, ¿e edytujesz
581 plik ju¿ istniej±cy.
584 * BUFORY
585 --------
587 Je¶li za pomoc± C-x C-f odwiedzisz inny plik, to plik odwiedzony
588 poprzednio pozostanie w Emacsie. Mo¿esz siê na niego prze³±czyæ,
589 odwiedzaj±c go jeszcze raz za pomoc± C-x C-f. W ten sposób mo¿esz
590 mieæ w Emacsie odwiedzonych jednocze¶nie wiele plików.
592 >> Utwórz plik o nazwie "foo" za pomoc± C-x C-f foo <Return>.
593 Wpisz w niego jaki¶ tekst i zachowaj "foo" za pomoc± C-x C-s.
594 W koñcu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wróciæ do samouczka.
596 Emacs przechowuje tekst ka¿dego pliku w obiekcie, zwanym ,,buforem''.
597 Odwiedzenie pliku powoduje utworzenie nowego bufora wewn±trz Emacsa. By
598 zobaczyæ listê buforów, które istniej± w Twoim Emacsie, naci¶nij
600 C-x C-b lista buforów (ang. list buffers).
602 >> Naci¶nij C-x C-b.
604 Zwróæ uwagê, ¿e ka¿dy bufor ma w³asn± nazwê, mo¿e te¿ mieæ skojarzon± z
605 nim nazwê pliku, który odwiedza. KA¯DY tekst, który ogl±dasz w Emacsie,
606 jest zawsze czê¶ci± jednego z buforów.
608 >> Naci¶nij C-x 1 by pozbyæ siê listy buforów.
610 Je¶li masz kilka buforów to tylko jeden z nich jest aktualny, ten
611 który w³a¶nie edytujesz. Je¶li chcesz edytowaæ inny bufer musisz siê
612 do niego "prze³±czyæ" (ang. switch). Je¶li chcesz prze³±czyæ siê do
613 bufora, który odwiedza jaki¶ plik, mo¿esz to zrobiæ poprzez ponowne
614 odwiedzenie pliku za pomoc± C-x C-f. Ale istnieje tak¿e ³atwiejszy
615 sposób: u¿yj C-x b. U¿ywaj±c tej komendy musisz podaæ nazwê bufora, do
616 którego zamierzasz siê prze³±czyæ.
618 >> Naci¶nij C-x b foo <Return> by wróciæ do bufora "foo", który
619 przechowuje tekst pliku "foo". Nastêpnie naci¶nij C-x b TUTORIAL
620 <Return> by wróciæ do samouczka.
622 Zwykle nazwa bufora odpowiada nazwie pliku (bez ¶cie¿ki), choæ czasami
623 zdarza siê inaczej. Lista buforów, któr± tworzysz za pomoc± C-x C-b
624 pokazuje nazwy wszystkich buforów.
626 KA¯DY tekst, który pojawia siê w oknie Emacsa jest czê¶ci± jakiego¶
627 bufora. Niektóre bufory nie odpowiadaj± ¿adnemu odwiedzanemu
628 plikowi. Na przyk³ad bufor "*Buffer List*" nie odwiedza ¿adnego pliku;
629 zawiera on listê buforów, utworzon± w reakcji na naci¶niêcie przez
630 Ciebie C-x C-b. Bufor "*Messages*" tak¿e nie odwiedza ¿adnego pliku;
631 zawiera komunikaty, które pojawia³y siê podczas Twojej sesji z
632 Emacsem.
634 >> Naci¶nij C-x b *Messages* <Return> by obejrzeæ bufor zawieraj±cy
635 komunikaty. Nastêpnie naci¶nij C-x b TUTORIAL <Return> by wróciæ do
636 samouczka.
638 Je¶li zmieniasz tekst w jakim¶ pliku, a potem odwiedzisz inny plik, to
639 zawarto¶æ tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. Zmiany,
640 które wprowadzi³e¶, pozostaj± w Emacsie, w buforze tego¿ pliku.
641 Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma ¿adnego wp³ywu na
642 pozosta³e. Jest to bardzo przydatne, ale te¿ oznacza, ¿e potrzebny jest
643 Ci wygodny sposób zachowywania zawarto¶ci buforów. Niewygodne na
644 przyk³ad by³oby, aby zawsze w celu zachowania bufora trzeba by³o do
645 niego przechodziæ za pomoc± C-x C-f i dopiero potem wywo³ywaæ C-x C-s.
646 Dlatego istnieje polecenie:
648 C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers)
650 W reakcji na polecenie C-x s Emacs dla ka¿dego z buforów, w którym
651 wystêpuj± nie zachowane do tej pory zmiany, zadaje pytanie, czy go
652 w tej chwili zachowaæ.
654 >> Wstaw jak±¶ liniê tekstu, a potem naci¶nij C-x s.
655 Powiniene¶ zostaæ zapytany o to, czy chcesz zachowaæ bufor
656 TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdz±co, naciskaj±c y.
659 * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEÑ
660 ------------------------------
662 Poleceñ Emacsa jest znacznie, znacznie wiêcej, ni¿ mo¿na by skojarzyæ
663 z klawiszami klawiatury, uwzglêdniaj±c nawet kombinacje z META lub Ctrl.
664 Emacs radzi sobie z tym problemem, udostêpniaj±c polecenia X (ang.
665 eXtend). Istniej± dwa rodzaje tych poleceñ:
667 C-x Rozszerzenie o znak. Nastêpuje po nim jeden znak.
668 M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Nastêpuje po nim
669 pe³na, niekiedy d³uga nazwa polecenia.
671 Polecenia te s± u¿yteczne, ale u¿ywa siê ich nie tak czêsto, jak tych,
672 których ju¿ siê nauczy³e¶. Mia³e¶ ju¿ okazjê poznaæ dwa z nich: C-x C-f,
673 s³u¿±ce do odwiedzania plików, oraz C-x C-s do ich zachowywania. Innym
674 przyk³adem mo¿e byæ polecenie C-x C-c, które koñczy sesjê Emacsa. (Nie
675 martw siê, ¿e w ten sposób stracisz zmiany, które wprowadzi³e¶ do
676 tekstów; przed zamkniêciem sesji Emacs proponuje Ci zachowania
677 ka¿dego ze zmodyfikowanych plików.)
679 C-z jest poleceniem, które wychodzi z Emacsa *na chwilê*, tak by¶ móg³
680 wróciæ do niej wróciæ po jakim¶ czasie.
682 W systemach, w których jest to mo¿liwe, C-z zawiesza proces Emacsa;
683 powoduje to powrót do pow³oki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa.
684 W najpopularniejszych pow³okach mo¿esz wróciæ do Emacsa za pomoc±
685 polecenia `fg' lub `%emacs'.
687 W systemach, w których nie ma zawieszania procesów, C-z tworzy proces
688 podpow³oki (ang. "subshell"), który dzia³a pod Emacsem i daje Ci szansê
689 uruchamiania innych programów oraz powrotu do Emacsa po ich skoñczeniu; w
690 systemach tych C-z w istocie nie powoduje wyj¶cia z Emacsa i wówczas
691 normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyj¶cie z podpow³oki za
692 pomoc± polecenia "exit".
694 Polecenia C-x C-c powiniene¶ u¿ywaæ, gdy masz zamiar siê wylogowaæ.
695 Zalecane jest tak¿e wychodzenie z Emacsa wystartowanego na przyk³ad przez
696 programy obs³uguj±ce pocztê elektroniczn± lub innego rodzaju narzêdzia,
697 poniewa¿ mog± one nie wiedzieæ, jak sobie poradziæ z zawieszeniem
698 Emacsa. Jednak¿e w zwyk³ych okoliczno¶ciach, je¶li nie musisz
699 wylogowywaæ siê z systemu, korzystniej jest zawiesiæ Emacsa za pomoc±
700 C-z, ni¿ z niego wyj¶æ.
702 Istnieje wiele poleceñ zaczynaj±cych siê od C-x. Oto lista tych,
703 których ju¿ siê nauczy³e¶:
705 C-x C-f odwied¼ plik
706 C-x C-s zachowaj plik
707 C-x C-b wy¶wietl listê buforów
708 C-x C-c wyjd¼ z Emacsa
709 C-x u cofnij
711 Poleceñ podawanych za pomoc± nazwy u¿ywa siê jeszcze rzadziej lub u¿ywa
712 siê tylko w niektórych trybach. Przyk³adem mo¿e byæ polecenie
713 replace-string, które zastêpuje jeden ³añcuch innym w ca³ym tek¶cie. Gdy
714 naciskasz M-x, Emacs czeka na dalszy ci±g polecenia, wy¶wietlaj±c na
715 dole ekranu (w minibuforze) napis "M-x". Powiniene¶ tam wpisaæ nazwê
716 polecenia, w tym wypadku replace-string. Wystarczy przy tym, ¿e napisz
717 jedynie repl s<Tab>; Emacs dokoñczy nazwê automatycznie. Wprowadzanie
718 nazwy zakoñcz naci¶niêciem klawisza <Return>.
720 Polecenie replace-string wymaga dwóch argumentów: ³añcucha, który ma
721 zostaæ zast±piony, i ³añcucha, który ma zostaæ wstawiony w miejsce tego¿.
722 Wpisywanie ka¿dego z tych ³añcuchów trzeba zakoñczyæ przyci¶niêciem
723 klawisza <Return>.
725 >> Przesuñ kursor do czystej linii, dwie linie poni¿ej tej.
726 Naci¶nij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>.
728 Zwróæ uwagê, jak ta linia siê zmieni³a: zast±pi³e¶ s³owem
729 ,,zmodyfikuje'' ka¿de wyst±pienie s³owa z-m-i-e-n-i poni¿ej pocz±tkowej
730 pozycji kursora.
733 * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE
734 ---------------------------
736 Je¶li zmian wprowadzonych do pliku nie zachowasz, to mo¿esz je straciæ w
737 wypadku, gdy Twój komputer przestanie dzia³aæ. By Ciê przed tym
738 uchroniæ, Emacs okresowo zachowuje wprowadzone zmiany w specjalnym
739 pliku, który ma znak # na pocz±tku i na koñcu swojej nazwy. Przyjmijmy
740 na przyk³ad, ¿e Twój plik nazywa siê "hello.c". Odpowiadaj±cy mu plik
741 zachowywany automatycznie bêdzie nosi³ nazwê "#hello.c#". Gdy
742 zachowasz plik w zwyk³y sposób, Emacs skasuje plik
743 zachowany automatycznie.
745 Je¶li Twój komputer przestanie dzia³aæ, mo¿esz odzyskaæ Twoje dane z
746 pliku automatycznie zachowanego przez zwyk³e odwiedzenie tego pliku,
747 który edytowa³e¶ (a nie pliku automatycznie zachowanego!) i napisanie
748 M-x recover file<Return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, to
749 dane zachowane automatycznie odzyskasz, je¶li odpowiesz yes<Return>.
752 * OBSZAR ECHA
753 -------------
755 Je¶li polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, bêd± one
756 pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa
757 (ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatni± doln± liniê ekranu.
760 * LINIA STANU
761 -------------
763 Linia, która znajduje siê bezpo¶rednio nad obszarem echa, zwana jest
764 lini± trybu (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do
765 nastêpuj±cego:
767 --:** TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%----------------
769 Linia ta podaje u¿yteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, który
770 edytujesz.
772 Wiesz ju¿, jakie jest znaczenie nazwy: oznacza ona plik,
773 który odwiedzi³e¶. --NN%-- informuje o bie¿±cej pozycji wewn±trz
774 tekstu; oznacza to, ¿e NN procent tekstu znajduje siê ponad górnym
775 brzegiem ekranu. Je¶li pocz±tek pliku znajduje siê na pocz±tku
776 ekranu, to zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--.
777 Podobnie dla koñca tekstu pojawi siê tam napis --Bot-- (ang. bottom).
778 Je¶li wy¶wietlasz tekst na tyle krótki, ¿e mie¶ci siê w
779 ca³o¶ci na ekranie, to linia trybu bêdzie zawiera³a napis --All--.
781 Litera L, po której wystêpuj± cyfry, tak¿e opisuje Twoj± bie¿±c±
782 pozycjê: cyfry oznaczaj± numer linii, na której obecnie ustawiony jest
783 kursor.
785 Gwiazdki blisko pocz±tku linii trybu oznaczaj±, ¿e wprowadzi³e¶ do
786 tekstu jakie¶ zmiany. Tu¿ po odwiedzeniu, a tak¿e po zachowaniu pliku
787 nie bêdzie w tym miejscu gwiazdek, lecz my¶lniki.
789 Wewn±trz nawiasów znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w
790 którym w³a¶nie jest Emacs. Domy¶lnym trybem edycji nazywa siê
791 podstawowym (ang. fundamental); jest to tryb u¿ywanym w³a¶nie w
792 tej chwili. Jest to przyk³ad ,,trybu g³ównego'' (ang. major mode).
794 Emacs mo¿e dzia³aæ w wielu trybach g³ównych. Zosta³y one zaprojektowane,
795 aby u³atwiæ edycjê napisów w rozmaitych jêzykach programowania, takich
796 jak tryb Lisp czy C, oraz rodzajach tekstów, jak tryb tekstowy. W danej
797 chwili mo¿e byæ aktywny tylko jeden g³ówny tryb pracy i to jego nazwa
798 jest wy¶wietlana w linii trybu w miejscu, w którym teraz jest
799 "Fundamental".
801 Ka¿dy z g³ównych trybów edycyjnych mo¿e zmieniæ zachowanie niektórych
802 poleceñ. Na przyk³ad w Emacsie istniej± polecenia s³u¿±ce do tworzenia
803 komentarzy w programach. Skoro ka¿dy jêzyk programowania sam okre¶la,
804 jak powinien wygl±daæ komentarz, to ka¿dy z g³ównych trybów edycyjnych
805 musi wstawiaæ komentarze w odpowiedni sposób. Trybowi edycyjnemu
806 odpowiada nazwa polecenia, które mo¿esz wykonaæ, by prze³±czyæ siê w ten
807 tryb lub go wy³±czyæ. Przyk³adem mo¿e byæ M-x fundamental-mode, które
808 jest poleceniem prze³±czaj±cym tryb podstawowy.
810 Je¶li zamierzasz edytowaæ tekst w jêzyku angielskim, taki jak na
811 przyk³ad oryginalna wersja tego samouczka, to prawdopodobnie
812 powiniene¶ u¿yæ trybu tekstowego (ang. text mode).
814 >> Napisz M-x text-mode<Return>.
816 Nie musisz siê martwiæ, bo ¿adne z poleceñ, które do tej pory pozna³e¶,
817 nie zmienia Emacsa w powa¿ny sposób. Mo¿esz jednak zauwa¿yæ, ¿e teraz
818 M-f i M-b traktuj± apostrofy jako czê¶ci s³ów. Poprzednio, w trybie
819 podstawowym, polecenia te traktowa³y apostrofy jako separatory s³ów.
821 G³ówne tryby edycji wprowadzaj± zwykle subtelne zmiany, takie jak
822 opisana powy¿ej; wiêkszo¶æ poleceñ nadal robi ,,to samo'', chocia¿
823 byæ mo¿e w troszeczkê inny sposób.
825 By zobaczyæ dokumentacjê na temat bie¿±cego g³ównego trybu edycji,
826 naci¶nij C-h m.
828 >> Naci¶nij C-u C-v raz lub wiêcej razy, tak by ta linia znalaz³a siê
829 blisko góry ekranu.
831 >> Naci¶nij C-h m, by odczytaæ dokumentacjê na temat tego, czym tryb
832 tekstowy ró¿ni siê od trybu podstawowego.
834 >> Naci¶nij q, by usun±æ dokumentacjê trybu z ekranu.
836 G³ówne tryby edycji nazywaj± siê w³a¶nie ,,g³ównymi'', gdy¿ wystêpuj±
837 tak¿e ,,podrzêdne'' tryby edycji (ang. minor modes). Podrzêdne tryby
838 edycji nie s± alternatyw± dla trybów g³ównych, lecz jedynie ich
839 niewielk± modyfikacj±. Ka¿dy podrzêdny tryb edycji mo¿na w³±czyæ lub
840 wy³±czyæ niezale¿nie od pozosta³ych trybów podrzêdnych, a tak¿e
841 niezale¿nie od trybu g³ównego. Mo¿esz wiec u¿ywaæ jednego,
842 kombinacji dowolnych, albo nie u¿ywaæ ¿adnego trybu podrzêdnego.
844 Jednym z podrzêdnych trybów edycji, który jest bardzo u¿yteczny,
845 szczególnie do edycji tekstu angielskiego lub polskiego, jest tryb
846 automatycznego wype³niania (ang. auto fill mode). Je¶li jest on
847 w³±czony, to Emacs ³amie linie pomiêdzy s³owami automatycznie, gdy
848 podczas wstawiania tekstu linia robi siê za szeroka.
850 Tryb automatycznego wstawiania w³±cza siê na przyk³ad poleceniem M-x
851 auto-fill-mode<Return>. Powtórzenie tego polecenie powoduje wy³±czenie
852 trybu, ponowne powtórzenie --- jego w³±czenie, i tak dalej. Mówimy, ¿e
853 polecenie ,,prze³±cza tryb''.
855 >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstaw potem wiele napisów
856 ,,asdf '' tak d³ugo, a¿ zobaczysz, ¿e linia podzieli na dwie.
857 Miêdzy literami musisz wstawiaæ spacje, poniewa¿ tryb
858 automatycznego wype³niania ³amie linie tylko tam, gdzie s± spacje.
860 Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znaków, ale mo¿esz to zmieniæ
861 poleceniem C-x f. Powiniene¶ poleceniu podaæ argument liczbowy
862 mówi±cy, w której kolumnie ma zostaæ ustawiony margines.
864 >> Wywo³aj C-x f z argumentem równym 20. (C-u 2 0 C-x f).
865 Napisz potem jaki¶ tekst i zauwa¿, ¿e Emacs wype³nia linie do
866 d³ugo¶ci co najwy¿ej 20 znaków. Ustaw margines z powrotem na
867 70 znaków, wywo³uj±c jeszcze raz C-x f z odpowiednim argumentem.
869 Je¶li zmieniasz tekst wewn±trz akapitu, to tryb automatycznego
870 wype³niania sam z siebie nie wyrówna marginesu. Mo¿esz go wyrównaæ
871 samodzielnie, wydaj±c polecenie M-q (Meta-q) (kursor powinien siê
872 wówczas znajdowaæ wewn±trz akapitu).
874 >> Przesuñ kursor do poprzedniego akapitu i naci¶nij M-q.
877 * SZUKANIE
878 ----------
880 Emacs potrafi szukaæ ³añcuchów (zwartych ci±gów znaków lub s³ów)
881 zarówno wstecz jak i do przodu. Szukanie ³añcucha jest poleceniem,
882 które przesuwa kursor --- do nastêpnego miejsca, w którym dany
883 ³añcuch wystêpuje.
885 Polecenie Emacsa "search" ró¿ni siê od podobnych poleceñ w innych
886 edytorach tym, ¿e jest przyrostowe. Znaczy to, ¿e szukanie odbywa
887 siê w trakcie, gdy wpisujesz kolejne znaki ³añcucha, który ma zostaæ
888 znaleziony.
890 Poleceniami rozpoczynaj±cymi szukanie s±: C-s dla szukania w przód
891 oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZÊ! Nie próbuj ich w tej
892 chwili.
894 Gdy naci¶niesz C-s, zauwa¿ysz, ¿e w obszarze echa pojawi siê
895 tekst "I-search". Jest to informacja, ¿e Emacs znajduje siê w trybie
896 "incremental search" i czeka, by¶ napisa³ tekst, który ma znale¼æ.
897 Naci¶niêcie <Return> koñczy proces szukania.
899 >> Rozpocznij teraz szukanie, naciskaj±c C-s. POWOLI, litera po
900 literze, napisz s³owo kursor, zatrzymuj±c siê po ka¿dym znaku
901 i obserwuj±c, gdzie zatrzymuje siê kursor. Gdy naci¶niesz drugie
902 r, bêdzie mo¿na powiedzieæ, ¿e szuka³e¶ s³owa kursor
903 jednokrotnie. Naci¶nij jeszcze raz C-s, by znale¼æ nastêpne
904 wyst±pienie s³owa kursor. Naci¶nij teraz cztery razy <Delback>
905 i zobacz, co siê dzieje z kursorem. Naci¶nij <Return>, by skoñczyæ
906 szukanie.
908 Widzia³e¶, co siê dzia³o? Podczas szukania przyrostowego Emacs próbuje
909 przej¶æ do miejsca wyst±pienia ³añcucha, który wpisa³e¶ do tej pory,
910 i pod¶wietla go dla Twojej wygody. By znale¼æ nastêpne wyst±pienie
911 s³owa kursor, po prostu jeszcze raz naci¶nij C-s. Je¶li takiego
912 wyst±pienia nie ma, to Emacs zapiszczy i napisze, ¿e szukanie
913 ,,skoñczy³o siê pora¿k±''.
915 Kombinacja C-g przerywa proces szukania, podobnie jak to czyni
916 z innymi poleceniami.
918 UWAGA: W niektórych systemach naci¶niecie C-s zamra¿a ekran i w
919 rezultacie Emacs nie mo¿e pokazywaæ tekstu. Oznacza to, ¿e sk³adowa
920 systemu operacyjnego, zwana kontrol± przep³ywu (ang. "flow control"),
921 przechwyci³a znak C-s i nie pozwoli³a mu dotrzeæ do Emacsa. By odzyskaæ
922 kontrolê nad ekranem, naci¶nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
923 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podrêczniku
924 Emacsa.
926 Je¶li podczas szukania przyrostowego naci¶niesz <Delback>, to zauwa¿ysz,
927 ¿e w minibuforze znika ostatni znak wpisanego przez ciebie ³añcucha, a
928 kursor wraca do poprzedniego miejsca. Przypu¶æmy na przyk³ad, ¿e
929 nacisn±³e¶ k i znalaz³e¶ pierwsze wyst±pienie tej litery. Je¶li teraz
930 naci¶niesz u, to kursor przesunie siê tu¿ za najbli¿sze litery
931 ku. Naci¶nij teraz <Delback>. Spowoduje to skasowanie z wyszukiwanego
932 ³añcucha litery u, a kursor wróci do pierwszego wyst±pienia litery k.
934 Je¶li podczas szukania naci¶niesz jaki¶ klawisz w kombinacji z META lub
935 Ctrl (z nielicznymi wyj±tkami --- znakami, które maj± specjalne
936 znaczenie podczas szukania, takimi jak C-s i C-r), to szukanie zostanie
937 przerwane.
939 C-s rozpoczyna proces szukania do przodu, czyli ZA bie¿±c± pozycj±
940 kursora. Je¶li chcesz szukaæ czego¶ po³o¿onego w tek¶cie wcze¶niej,
941 to naci¶nij C-r. Wszystko, co powiedzieli¶my o poleceniu C-s, stosuje
942 siê te¿ do C-r, oczywi¶cie w odniesieniu do szukania wstecz.
945 * WIELE OKIEN
946 -------------
948 Jedn± z u¿ytecznych cech Emacsa jest mo¿liwo¶æ wy¶wietlania wiêcej ni¿
949 jednego okna na raz.
951 >> Przesuñ kursor do tej linii i naci¶nij C-u 0 C-l.
953 >> Naci¶nij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna
954 wy¶wietlaj± ten samouczek. Kursor pozostaje w górnym oknie.
956 >> Naci¶nij C-M-v by przewin±æ dolne okno. (Je¶li nie masz
957 klawisza Meta lub Alt, to naci¶nij ESC C-v.)
959 >> Naci¶nij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesun±æ kursor do
960 dolnego okna. U¿yj C-v i M-v w dolnym oknie, by przewin±æ jego
961 zawarto¶æ. Polecenia, które masz wykonaæ, odczytuj z górnego okna.
963 >> Naci¶nij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wróci³ do górnego okna.
964 Kursor w górnym oknie nie zmieni³ po³o¿enia.
966 Ka¿de okno pamiêta po³o¿enie swojego kursora, lecz w danej chwili
967 tylko jedno z okien wy¶wietla kursor. Wszystkie polecenia edycyjne
968 stosuj± siê do okna, w którym jest kursor. To okno nazywane jest
969 ,,oknem wybranym''.
971 Polecenie C-M-v przyda Ci siê, gdy bêdziesz chcia³ edytowaæ tekst w
972 jednym oknie, a drugiego u¿ywa³ jako punktu odniesienia. Dziêki niemu
973 kursor mo¿e zawsze znajdowaæ siê w oknie, którego zawarto¶æ edytujesz, a
974 Ty mo¿esz przesuwaæ drugie okno.
976 C-M-v to przyk³ad kombinacji, który uzyskuje siê, wciskaj±c jednocze¶nie
977 klawisze Ctrl i Meta (Alt). Je¶li masz prawdziwy klawisz META (Alt), to
978 C-M-v mo¿esz uzyskaæ przytrzymuj±c jednocze¶nie Ctrl oraz META (Alt) i
979 naciskaj±c v. Nie jest wa¿ne, co zosta³o naci¶niête wcze¶niej, Ctrl czy
980 META, poniewa¿ obydwa te klawisze dzia³aj± jako modyfikatory znaczenia
981 znaków.
983 Je¶li nie masz klawisza META (Alt) i w jego zastêpstwie u¿ywasz ESC, to
984 kolejno¶æ naciskania klawiszy ma znaczenie: musisz najpierw nacisn±æ i
985 pu¶ciæ ESC, po czym nacisn±æ Ctrl-v; kombinacja Ctrl-ESC v nie zadzia³a.
986 Wynika to z tego, ¿e ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem.
988 >> Naci¶nij C-x 1 (w górnym oknie), by pozbyæ siê okna dolnego.
990 (Je¶li nacisn±³by¶ C-x 1 w dolnym oknie, to górne by znik³o. Mo¿esz
991 sobie to polecenie t³umaczyæ jako ,,pozostaw tylko jedno okno --- to w
992 którym w³a¶nie jestem''.)
994 Nie musi byæ tak, ¿e obydwa okna pokazuj± ten sam bufor. Je¶li u¿yjesz
995 C-x C-f, by odwiedziæ jaki¶ plik w jednym z nich, to zawarto¶æ drugiego
996 siê nie zmieni. Z zasady w ró¿nych oknach mo¿esz niezale¿nie wy¶wietlaæ
997 ró¿ne pliki.
999 Oto inny sposób u¿ywania dwóch okien do wy¶wietlania dwóch ró¿nych
1000 rzeczy:
1002 >> Naci¶nij C-x 4 C-f i nazwê jednego z Twoich plików. Zakoñcz
1003 wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi siê w dolnym
1004 oknie razem z kursorem, który tam przeskakuje.
1006 >> Naci¶nij C-x o, by wróciæ do górnego okna, oraz C-x 1 by usun±æ
1007 dolne okno.
1010 * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI
1011 ---------------------------
1013 Czasami mo¿esz znale¼æ siê w czym¶, co nazywa siê "rekursywnym
1014 poziomem edycji". Mo¿esz to rozpoznaæ po nawiasach kwadratowych w
1015 linii trybu, obejmuj±cych nawiasy okr±g³e zawieraj±ce nazwê g³ównego
1016 trybu edycji. Móg³by¶ na przyk³ad zobaczyæ [(Fundamental)] zamiast
1017 (Fundamental).
1019 By wyj¶æ z rekursywnego poziomu edycji, naci¶nij ESC ESC ESC. Jest to
1020 ogólnego przeznaczenia polecenie ,,wychodzimy''. Mo¿esz go u¿yæ tak¿e,
1021 by pozbyæ siê nadmiaru okien albo wyj¶æ z minibufora.
1023 >> Naci¶nij M-x by wej¶æ do minibufora, potem naci¶nij ESC ESC ESC, by
1024 z niego wyj¶æ.
1026 Aby wyj¶æ z rekursywnego poziomu edycji, nie wystarczy u¿yæ C-g. Dzieje
1027 siê tak dlatego, ¿e klawisz C-g jest u¿ywany do anulowania poleceñ i
1028 argumentów WEWN¡TRZ pojedynczego rekursywnego poziomu edycji.
1031 SZUKANIE POMOCY
1032 ---------------
1034 W tym samouczku dostarczyli¶my tylko tyle informacji, ile jest
1035 niezbêdne, by¶ móg³ zacz±æ u¿ywaæ Emacsa. Emacs jest istn± kopalni±
1036 najró¿niejszych rzeczy, których nie sposób tutaj opisaæ. Bêdziesz
1037 zapewne chcia³ dowiedzieæ siê o Emacsie wiêcej, poniewa¿ posiada on
1038 wiele po¿ytecznych cech, o których na razie nic nie wiesz. Miêdzy innymi
1039 jest w nim zaszyte mnóstwo wewnêtrznej dokumentacji. Dotrzeæ do tej
1040 dokumentacji mo¿esz po naci¶niêciu kombinacji C-h.
1042 By uzyskaæ pomoc, naci¶nij C-h, a potem znak, który okre¶la jakiego
1043 rodzaju pomocy oczekujesz. Je¶li poczujesz siê NAPRAWDÊ zagubiony, to
1044 napisz C-h?, a Emacs podpowie, jakiego rodzaju pomocy mo¿e Ci
1045 dostarczyæ. Je¶li naci¶niesz C-h, a potem zadecydujesz, ¿e pomoc nie
1046 jest Ci jednak potrzebna, to aby anulowaæ zapocz±tkowane polecenie C-h,
1047 po prostu wci¶nij C-g.
1049 Najprostsz± pomoc mo¿esz uzyskaæ naciskaj±c C-h c. Naci¶nij C-h a potem
1050 c, po czym kombinacjê klawiszy, której znaczenie chcesz poznaæ; Emacs
1051 wy¶wietli krótki opis polecenia odpowiadaj±cego tej kombinacji.
1053 >> Naci¶nij C-h c C-p.
1055 Powinno to przywo³aæ komunikat, o tre¶ci podobnej do
1057 C-p runs the command previous-line
1059 W ten sposób mo¿esz uzyskaæ ,,nazwê funkcji'' przypisanej kombinacji
1060 klawiszy. Przydaje siê to podczas pisania kodu w Lispie, w którym
1061 zapisane s± rozszerzenia Emacsa; wystarcza to tak¿e do przypomnienia
1062 Ci, co dane polecenie robi, je¶li widzia³e¶ je ju¿ wcze¶niej, lecz
1063 go nie zapamiêta³e¶.
1065 Jako dope³nienie polecenia C-h c Emacs dopuszcza te¿ wieloznakowe
1066 kombinacje klawiszy, na przyk³ad C-x C-s albo (je¶li nie masz klawisza
1067 META lub Alt) <ESC>v.
1069 By uzyskaæ wiêcej informacji na temat polecenia, naci¶nij C-h k
1070 zamiast C-h c.
1072 >> Naci¶nij C-h k C-p.
1074 To polecenie wy¶wietla dokumentacjê na temat danej funkcji oraz jej
1075 nazwê w oknie Emacsa. Gdy skoñczysz ¶ledziæ wynik tego polecenia
1076 naci¶nij C-x 1, by pozbyæ siê tekstu pomocy. Nie musisz tego robiæ od
1077 razu. Mo¿esz wykonaæ pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim
1078 naci¶niesz C-x 1.
1080 Oto kilka innych u¿ytecznych wariantów C-h:
1082 C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie.
1084 >> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie ca³±
1085 informacje, jak± Emacs ma na temat funkcji, która implementuje
1086 polecenie C-p.
1088 Podobnie komenda C-h v pokazuje na ekranie dokumentacjê zmiennych,
1089 których warto¶ci mo¿esz zmieniæ, aby dostosowaæ Emacsa do swoich
1090 preferencji. Wpisz nazwê zmiennej, gdy Emacs o ni± poprosi.
1093 C-h a Apropos. Wpisz s³owo, a Emacs wypisze listê
1094 wszystkich poleceñ, których nazwa zawiera to s³owo.
1095 Polecenia te mo¿na wywo³ywaæ za pomoc± Meta-x.
1096 Dla niektórych poleceñ Apropos wypisze jedno- lub
1097 dwuznakowe sekwencje, które wywo³uj± te polecenia.
1099 >> Napisz C-h a file<Return>.
1101 Zobaczysz listê wszystkich poleceñ,
1102 dostêpnych za pomoc± M-x, które maja s³owo "file" w swojej nazwie.
1103 Zauwa¿ysz tam tak¿e polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w,
1104 umieszczone obok nazw poleceñ "find-file" i "write-file".
1106 >> Napisz C-M-v, aby przewin±æ okno pomocy. Zrób to kilka razy.
1107 >> Napisz C-x 1, aby usun±æ okno pomocy.
1109 C-h i Czytanie elektronicznych podrêczników (w formacie Info). To
1110 polecenie prze³±czy Ciê do specjalnego bufora o nazwie
1111 *info*, gdzie bêdziesz móg³ przeczytaæ podrêczniki
1112 dotycz±ce pakietów zainstalowanych w Twoim
1113 systemie. Napisz m emacs <Return>, aby zapoznaæ siê z
1114 podrêcznikiem Emacsa. Je¿eli nigdy wcze¶niej nie u¿ywa³e¶
1115 trybu Info, to napisz ?, a Emacs przedstawi Ci mo¿liwo¶ci
1116 tego trybu. Po tym, jak zapoznasz siê z niniejszym krótkim
1117 samouczkiem, w dalszej pracy dostêp do dokumentacji
1118 bêdziesz uzyskiwa³ w³a¶nie za pomoc± Emacs Info.
1121 DODATKOWE FUNKCJE
1122 -----------------
1124 Wiêcej o Emacsie mo¿esz siê nauczyæ czytaj±c jego podrêcznik, w formie
1125 ksi±¿kowej lub on-line w postaci Info (u¿yj menu Help lub naci¶nij F10
1126 h r). Dwie dodatkowe w³a¶ciwo¶ci, które szczególnie mog± siê przydaæ
1127 to dope³nianie wprowadzanych danych i dired u³atwiaj±ce zarz±dzanie
1128 plikami.
1130 Dope³nianie pozwala unikn±æ niepotrzebnego wpisywania. Na przyk³ad
1131 je¶li chcesz siê prze³±czyæ do bufora *Messages*, mo¿esz nacisn±æ C-x
1132 b *M<Tab> a Emacs dope³ni dalsz± czê¶æ nazwy za Ciebie na tyle, na ile
1133 bêdzie w stanie ustaliæ na podstawie tego, co do tej pory wpisa³e¶. Dope³nianie
1134 jest opisane w Info w podrêczniku Emacsa w czê¶ci zatytu³owanej
1135 "Dop³nianie" (ang. Completion).
1137 Dired umo¿liwia Ci zrobienie wykazu plików w danym katalogu (dodatkowo
1138 w podkatalogach), przemieszczanie siê wewn±trz tej listy, odwiedzanie
1139 plików, zmienianie nazw, usuwanie i inne operacje na plikach. Dired
1140 jest opisane w Info w podrêczniku Emacsa w czê¶ci zatytu³owanej
1141 "Dired".
1143 Podrêcznik dodatkowo opisuje wiele innych w³a¶ciwo¶ci Emacsa.
1146 * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1147 -----------------------------------
1149 Je¶li pracujesz na terminalu graficznym, to do kierowania kursorem
1150 prawdopodobnie ³atwiej Ci bêdzie u¿ywaæ klawiszy strza³ek po prawej
1151 stronie klawiatury. Klawisze strza³ek: w lewo, w prawo, w górê i w dó³
1152 dzia³aj± zgodnie z oczekiwaniem; odpowiadaj± one dok³adnie C-b, C-f, C-p
1153 i C-n, ale s± ³atwiejsze do zapamiêtania. Mo¿esz tak¿e u¿ywaæ C-lewo i
1154 C-prawo, by przesuwaæ siê o s³owa, oraz C-góra i C-dó³, by przesuwaæ siê
1155 o bloki (np. akapity, je¶li edytujesz tekst). Je¶li masz klawisze
1156 oznaczone Home (lub Begin) oraz End, to przenios± Ciê one na pocz±tek i,
1157 odpowiednio, na koniec linii, a C-Home i C-End na pocz±tek i koniec
1158 pliku. Je¶li na Twojej klawiaturze s± klawisze PgUp i PgDn, to mo¿esz
1159 ich u¿yæ do przesuwania siê o jeden ekran, tak jak M-v i C-v.
1161 Wszystkie te polecenia akceptuj± argument liczbowy, tak jak to
1162 opisano powy¿ej. Wpisanie argumentu mo¿esz sobie upro¶ciæ:
1163 naci¶nij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbê. Na
1164 przyk³ad, aby przesun±æ kursor o 12 s³ów w prawo, naci¶nij C-1 C-2
1165 C-prawo. Zwróæ uwagê, ¿e jest to ³atwe do wpisania, poniewa¿ nie
1166 musisz puszczaæ klawisza CONTROL podczas wpisywania cyfr.
1169 * U¯YWANIE MENU (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1170 ---------------
1172 Je¶li pracujesz na X-terminalu, to u góry okna Emacsa powiniene¶ zauwa¿yæ
1173 pasek z menu. Tego menu mo¿esz u¿ywaæ, by wywo³ywaæ najczê¶ciej
1174 potrzebne polecenia Emacsa, takie jak "find file". Na pocz±tku bêdziesz
1175 s±dzi³, ¿e jest to ³atwiejsze ni¿ u¿ywanie klawiatury, poniewa¿ nie
1176 musisz siê na pamiêæ uczyæ kombinacji klawiszy, które uruchamiaj±
1177 poszczególne polecenia. Gdy ju¿ jednak poznasz Emacsa, to zaczniesz
1178 sobie te kombinacje przyswajaæ --- dla wygody przy pozycjach menu
1179 pokazywane s± odpowiadaj±ce im kombinacje klawiszy.
1181 Zwróæ uwagê, ¿e niektóre pozycje wystêpuj±ce w menu nie maj±
1182 odpowiedników klawiszowych. Na przyk³ad pozycja "Buffers" powoduje
1183 wy¶wietlenie listy wszystkich dostêpnych buforów. Do ka¿dego z nich
1184 mo¿esz siê prze³±czyæ, wybieraj±c jego nazwê, wy¶wietlon± pod pozycj±
1185 Buffers.
1188 PODSUMOWANIE
1189 ------------
1191 Pamiêtaj, ¿e by wyj¶æ z Emacsa na sta³e, trzeba wydaæ polecenie C-x C-c.
1192 By wyj¶æ do pow³oki na chwilê tak, by jeszcze Do Emacsa wróciæ, trzeba
1193 u¿yæ C-z. (To nie dzia³a pod X-Windows, poniewa¿ tam nie ma prawdziwego
1194 konceptu przej¶cia na chwilê do pow³oki. Zamiast tego C-z ,,ikonizuje''
1195 okno Emacsa.)
1197 Ten samouczek by³ pisany tak, by wszyscy nowi u¿ytkownicy mogli go
1198 zrozumieæ. Je¶li co¶ pozostawi³ niejasnym, nie sied¼ cicho i nie
1199 obwiniaj siebie, tylko daj nam znaæ!
1202 KOPIOWANIE
1203 ----------
1205 Niniejszy samouczek jest potomkiem w d³ugiej linii samouczków
1206 Emacsa, która rozpoczyna siê od tego, który zosta³ napisany przez
1207 Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Zosta³ on zmodyfikowany we
1208 wrze¶niu 1994 przez Bena Winga, który zaktualizowa³ go w celu uwzglêdnienia
1209 pracy pod X-Windows.
1211 Autorem pierwszego t³umaczenia na jêzyk polski by³ Remek Trzaska
1212 <remek@npac.syr.edu>, a pomaga³ mu Ryszard Kubiak
1213 <rysiek@ipipan.gda.pl>. Tamto t³umaczenie zosta³o uaktualnione dla
1214 wersji GNU Emacs 21 przez Beatê Wierzcho³owsk± <beataw@orient.uw.edu.pl>
1215 z pomoc± Ryszarda Kubiaka i Janusza S. Bienia <jsbien@mail.uw.edu.pl>.
1217 Ta wersja samouczka, podobnie jak GNU Emacs, jest chroniona prawem
1218 autorskim, ale wolno j± kopiowaæ pod nastêpuj±cymi warunkami:
1220 Copyright (C) 1985, 1994, 2001, 2002, 2003, 2004,
1221 2005 Free Software Foundation, Inc.
1223 Zezwala siê na wykonywanie lub rozpowszechnianie
1224 wiernych kopii tego dokumentu w otrzymanej formie, na dowolnym
1225 no¶niku, pod warunkiem zachowania informacji o
1226 prawach autorskich i niniejszym zezwoleniu oraz pod
1227 warunkiem, ¿e dystrybutor udzieli odbiorcy pozwolenia na
1228 dalsze rozpowszechnianie zgodnie z niniejszym zezwoleniem.
1231 Zezwala siê równie¿ na rozpowszechnianie na warunkach podanych
1232 powy¿ej zmodyfikowanych wersji tego dokumentu lub jego czê¶ci,
1233 pod warunkiem, ¿e zostan± wyra¼nie uwidocznione
1234 informacje o tym, kto dokona³ modyfikacji jako ostatni.
1237 Warunki kopiowania samego Emacsa s± bardziej skomplikowane, ale zgodne
1238 z t± ide±. Proszê, przeczytaj plik COPYING, po czym rozdaj swoim
1239 znajomym kopie Emacsa. Pomó¿ têpiæ obstrukcjonizm w informatyce,
1240 u¿ywaj±c, tworz±c i dziel±c siê oprogramowaniem swobodnym.
1242 ;;; Local Variables:
1243 ;;; mode: fundamental
1244 ;;; coding: latin-2
1245 ;;; sentence-end-double-space: nil
1246 ;;; End:
1248 ;;; arch-tag: 6c6b7445-4cd5-44ca-a101-7f4697b92f60