| blob | 7e2f147efd7880dfabc7826cfbe92e9e53421b6c |
3 Polecenia Emacsa wymagaj± na ogó³ wci¶niêcia klawisza CONTROL (oznaczanego
9 naci¶niêciu f przy wci¶niêtym klawiszu CONTROL.
15 Znaki ">>" na lewym marginesie oznaczaj± w dalszej czê¶ci tego samouczka
17 <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
18 [Dodatkowe odstêpy zosta³y zrobione w celach dydaktycznych.]
19 >> Teraz naci¶nij C-v (nastêpny ekran), aby przej¶æ na nastêpny ekran
20 samouczka (zrób to naciskaj±c jednocze¶nie klawisze CONTROL i v).
21 Od tego momentu powiniene¶ robiæ to zawsze, gdy dojdziesz
22 do koñca ekranu.
24 Zwróæ uwagê na to, ¿e kilka linii siê powtarza, gdy przechodzisz z
25 ekranu na nastêpny; ma to zapewniæ wra¿enie ci±g³o¶ci podczas przesuwania
26 siê w obrêbie pliku.
28 Pierwsz± umiejêtno¶ci±, która powiniene¶ opanowaæ, jest sposób
29 przesuwania siê z miejsca na miejsce. Wiesz ju¿, jak przesuwaæ siê
30 o jeden ekran do przodu. Aby przesun±æ siê o jeden ekran do ty³u,
31 wci¶nij kombinacjê klawiszy M-v (to znaczy wci¶nij i przytrzymaj
32 klawisz META lub Alt i jednocze¶nie naci¶nij v albo naci¶nij kolejno
33 klawisze <ESC> v, je¶li nie masz klawisza META lub Alt).
35 >> Spróbuj nacisn±æ M-v, a potem C-v, by przesun±æ siê w przód i w ty³
36 kilka razy.
39 PODSUMOWANIE
40 ------------
42 Nastêpuj±ce polecenia s³u¿± do przegl±dania tekstu po jednym ekranie:
44 C-v Przesuñ siê o jeden ekran do przodu
45 M-v Przesuñ siê o jeden ekran do ty³u
46 C-l Wyczy¶æ ekran i wy¶wietl go na nowo, umieszczaj±c
47 tekst z okolic kursora w ¶rodku ekranu.
48 (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.)
50 >> Znajd¼ kursor i zapamiêtaj, jaki tekst jest w jego pobli¿u.
51 Naci¶nij nastêpnie C-l.
52 Znajd¼ kursor jeszcze raz i zwróæ uwagê, ¿e znajduje siê on
53 w pobli¿u tego samego tekstu.
55 Mo¿esz tak¿e u¿yæ klawiszy PageUp i PageDn, je¶li s± dostêpne na
56 Twojej klawiaturze, do przemieszczania siê miêdzy stronami, ale u¿ycie
57 C-v i M-v jest bardziej efektywne.
59 PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM
60 ----------------------------
62 Przesuwanie siê z ekranu na ekran jest u¿yteczne, ale jak przej¶æ do
63 okre¶lonego miejsca w obrêbie jednego ekranu?
65 Mo¿na to zrobiæ na kilka sposobów. Najprostszym jest u¿ycie poleceñ
66 C-p, C-b, C-f oraz C-n. Ka¿de z nich przesuwa kursor o jeden wiersz
67 albo kolumnê w okre¶lonym kierunku. Oto schemat, który to obrazuje:
69 Poprzednia linia, C-p
70 (ang. previous line)
71 :
72 :
73 Do ty³u, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f
74 (ang. back) : (ang. forward)
75 :
76 :
77 Nastêpna linia, C-n
78 (ang. next line)
80 >> Przesuñ kursor na ¶rodek tego schematu za pomoc± C-n lub C-p.
81 Potem naci¶nij C-l, by zobaczyæ ca³y diagram na ¶rodku ekranu.
83 To s± podstawowe polecenia kieruj±ce po³o¿eniem kursora, których
84 bêdziesz u¿ywa³ bardzo czêsto, warto wiêc je zapamiêtaæ.
86 >> Naci¶nij kilka razy C-n, by przesun±æ kursor do tej linii.
88 >> Przesuñ siê w g³±b linii za pomoc± C-f, a potem do góry za pomoc±
89 C-p. Zwróæ uwagê na zachowanie siê C-p, gdy kursor jest w ¶rodku
90 linii.
92 Ka¿da linia tekstu koñczy siê znakiem nowej linii, który oddziela j±
93 od nastêpnej. Ka¿dy Twój plik powinien siê koñczyæ znakiem nowej
94 linii (ale Emacs tego nie wymaga).
96 >> Spróbuj nacisn±æ C-b na pocz±tku linii. Powinno Ciê to przenie¶æ
97 na koniec poprzedniej linii. Dzieje siê tak dlatego, ¿e kursor
98 przechodzi wówczas nad znakiem nowej linii.
100 C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b.
102 >> Naci¶nij kilka razy C-b i obserwuj po³o¿enie kursora.
103 Naciskaj potem C-f, by wróciæ na koniec linii. W koñcu naci¶nij
104 jeszcze raz C-f, by przej¶æ do nastêpnej linii.
106 Gdy przesuwasz kursor poza doln± krawêd¼ ekranu, tekst po³o¿ony
107 za krawêdzi± przesuwa siê na ekran (ang. scrolling). Dziêki temu
108 Emacs mo¿e przesun±æ kursor do okre¶lonego miejsca bez umieszczania
109 go poza ekranem.
111 >> Spróbuj przesun±æ kursor poza doln± granicê ekranu za pomoc± C-n
112 i zobacz, co siê stanie.
114 Je¶li przesuwanie siê o jeden znak na raz jest dla Ciebie zbyt wolne,
115 to spróbuj przesuwaæ siê o s³owa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor o s³owo
116 do przodu, a M-b przesuwa go o s³owo do ty³u.
118 >> Naci¶nij kilka razy M-f i M-b.
120 Gdy jeste¶ w ¶rodku s³owa, to M-f przesuwa kursor na jego koniec.
121 Je¶li natomiast jeste¶ w przerwie miedzy s³owami, to M-f przesuwa
122 kursor na koniec nastêpnego s³owa. M-b zachowuje siê podobnie
123 dla ruchu do ty³u.
125 >> Naci¶nij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b, tak by¶
126 móg³ zauwa¿yæ dzia³anie M-f i M-b naci¶niêtych w ró¿nych miejscach
127 wewn±trz i miêdzy s³owami.
129 Zauwa¿ podobieñstwo miêdzy C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo czêsto
130 kombinacje zawieraj±ce Meta (Alt) oznaczaj± operacje zwi±zane
131 z jednostkami jêzykowymi (s³owa, zdania, akapity), podczas gdy
132 kombinacje z klawiszem Control dzia³aj± na jednostkach podstawowych,
133 niezale¿nych od tego, co edytujesz (znaki, linie, itd.).
135 Oto zale¿no¶æ, która stosuje siê do linii i zdañ: C-a i C-e przesuwaj±
136 kursor na pocz±tek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwaj± go na pocz±tek
137 i koniec zdania.
139 >> Naci¶nij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e.
140 Powtórz to z M-a, a potem z M-e.
142 Czy zauwa¿y³e¶, ¿e powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powtórne
143 M-a przesuwa Ciê o jedno zdanie? Chocia¿ nie ma tu pe³nej analogii,
144 wydaje siê to jednak naturalne.
146 Po³o¿enie kursora w tek¶cie jest okre¶lane mianem "punktu".
148 Oto podsumowanie prostych poleceñ s³u¿±cych do przesuwania kursora,
149 w³±cznie z operacjami dotycz±cymi s³ów i zdañ:
151 C-f Do przodu o jeden znak
152 C-b Do ty³u o jeden znak
154 M-f Do przodu o s³owo
155 M-b Do ty³u o s³owo
157 C-n Nastêpna linia
158 C-p Poprzednia linia
160 C-a Pocz±tek linii
161 C-e Koniec linii
163 M-a Do ty³u na pocz±tek zdania
164 M-e Do przodu na koniec zdania
166 >> Przeæwicz kilka razy dla wprawy wszystkie powy¿sze polecenia.
167 Nale¿± one do najczê¶ciej u¿ywanych.
169 Dwa inne wa¿ne polecenia przesuwaj±ce kursor to M-< (Meta lub Alt
170 i znak mniejszo¶ci), które przesuwa kursor na pocz±tek ca³ego tekstu
171 i M-> (Meta lub Alt i znak wiêkszo¶ci), które przesuwa kursor na koniec
172 ca³ego tekstu.
174 Na wiêkszo¶ci klawiatur "<" jest nad przecinkiem, musisz wiêc u¿yæ
175 klawisza Shift, by nacisn±æ "<", i podobnie musisz u¿yæ klawisza Shift,
176 by nacisn±æ M-<. Bez Shift uzyska³by¶ M-przecinek.
178 >> Naci¶nij M-<, by przej¶æ na pocz±tek samouczka, a potem kilka razy
179 u¿yj C-v, by powróciæ do tego miejsca.
181 >> Teraz naci¶nij M->, by przej¶æ na koniec samouczka, i wróæ do tego
182 miejsca za pomoc± kilkakrotnego M-v.
184 Je¶li Twoja klawiatura ma klawisze strza³ek, to mo¿esz ich u¿yæ do
185 przesuwania kursora. Radzimy Ci nauczyæ siê siê kombinacji C-b, C-f,
186 C-n i C-p z trzech powodów. Po pierwsze, dzia³aj± one na wszystkich
187 typach terminali. Po drugie, gdy ju¿ zdobêdziesz pewn± praktykê w
188 pos³ugiwaniu siê Emacsem, to bêdzie Ci szybciej nacisn±æ te kombinacje
189 ni¿ klawisze strza³ek (poniewa¿ nie wymaga to przenoszenia d³oni z
190 miejsca, które zajmuj± podczas szybkiego pisania za pomoc± 10 palców).
191 Po trzecie wreszcie, gdy ju¿ wyrobisz sobie zwyczaj pos³ugiwania siê
192 tymi poleceniami z klawiszem Control, to ³atwo przyjdzie Ci nauczyæ siê
193 bardziej zaawansowanych poleceñ przesuwaj±cych kursor.
195 Wiêkszo¶æ poleceñ Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla wiêkszo¶ci
196 poleceñ oznacza on liczbê powtórzeñ. Aby okre¶liæ liczbê powtórzeñ
197 polecenia, powiniene¶ je poprzedziæ naci¶niêciem C-u a potem cyfr.
198 Je¶li masz na klawiaturze klawisz META (lub EDIT albo ALT), to
199 alternatywnym sposobem wprowadzenia argumentu liczbowego jest u¿ycie
200 tego klawisza i wciskanie cyfr argumentu. Radzimy jednak przyswoiæ
201 sobie metodê z klawiszem C-u, poniewa¿ dzia³a ona na wszystkich
202 terminalach.
204 Na przyk³ad C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znaków.
206 >> Spróbuj u¿yæ C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesun±æ kursor
207 do jednej z linii w pobli¿u tego zdania za pomoc± tylko jednego
208 polecenia.
210 Wiêkszo¶æ poleceñ u¿ywa argumentu liczbowego jako liczby powtórzeñ.
211 Jest kilka poleceñ, które u¿ywaj± go w inny sposób. Do takich wyj±tków
212 nale¿± C-v i M-v. Je¶li poda siê im argument, to przesuwaj± zawarto¶æ
213 ekranu w górê lub w dó³ o podan± liczbê linii zamiast o tyle¿ ekranów.
214 Na przyk³ad C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie.
216 >> Spróbuj nacisn±æ C-u 8 C-v.
218 To powinno by³o przewin±æ ekran do góry o 8 linii. Je¶li chcia³by¶
219 przewin±æ ekran w dó³, to powiniene¶ podaæ argument przed poleceniem M-v.
221 Je¶li pracujesz w systemie z okienkowym trybem graficznym, jak X11
222 lub MS-Windows, to prawdopodobnie po lewej stronie okna Emacsa znajduje
223 siê prostok±tny obszar nazywany po angielsku "scrollbar", a po polsku
224 suwakiem. Za jego pomoc± mo¿esz przewijaæ tekst, u¿ywaj±c do tego myszy.
226 >> Spróbuj nacisn±æ ¶rodkowy klawisz myszy u góry pod¶wietlonego
227 obszaru na suwaku. To powinno przewin±æ tekst do miejsca
228 okre¶lonego przez wysoko¶æ, na której nacisn±³e¶ klawisz myszy.
230 >> Przesuñ mysz do miejsca oddalonego od górnego koñca suwaka o mniej
231 wiêcej trzy linie i naci¶nij lewy klawisz myszy kilka razy.
234 * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY
235 ----------------------------
237 Je¶li Emacs przestaje odpowiadaæ na Twoje polecenia, to mo¿esz go
238 bezpiecznie zatrzymaæ, przyciskaj±c C-g. Klawisza C-g mo¿esz te¿ u¿yæ do
239 przerwania polecenia, które zabiera zbyt wiele czasu.
241 Mo¿esz tak¿e u¿yæ C-g do anulowania argumentu liczbowego albo pocz±tku
242 polecenia, którego nie zamierzasz dokoñczyæ.
244 >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naci¶nij C-g.
245 Teraz naci¶nij C-f. Powinno to przesun±æ kursor zaledwie o
246 jeden znak, poniewa¿ argument liczbowy anulowa³e¶ za pomoc± C-g.
248 Za pomoc± klawisza C-g mo¿esz te¿ anulowaæ skutki omy³kowego
249 wci¶niêcia klawisza <ESC>.
252 * ZABLOKOWANE POLECENIA
253 -----------------------
255 Pewne polecenia Emacsa s± ,,zablokowane'' -- po to, by pocz±tkuj±cy
256 u¿ytkownicy nie mogli ich wywo³aæ przez przypadek.
258 Je¶li wywo³asz jedno z zablokowanych poleceñ, to Emacs wypisze komunikat
259 informuj±cy o tym, co to za polecenie, i zapyta Ciê, czy istotnie chcesz
260 je wywo³aæ.
262 Je¶li naprawdê chcesz wywo³aæ to polecenie, to odpowiedz na pytanie,
263 naciskaj±c spacjê. Je¶li nie chcesz wywo³aæ zablokowanego polecenia,
264 to na pytanie odpowiedz, naciskaj±c n.
266 >> Napisz `C-x C-l' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz n
267 na zadane pytanie.
270 * OKNA
271 ------
273 Emacs mo¿e mieæ otwartych kilka okien, z których ka¿de wy¶wietla
274 w³asny tekst. Pojêcie ,,okna'', je¶li chodzi o Emacsa, nie odnosi
275 siê do osobnego okienka systemu okienkowego, lecz do pojedynczego
276 panelu wewn±trz okienka systemowego. (Emacs mo¿e te¿ pracowaæ
277 na kilku oknach systemowych (X-oknach); w terminologii Emacsa
278 nazywaj± siê one ramkami. Opisane jest to poni¿ej.)
280 Na tym etapie lepiej jest siê nie zag³êbiaæ w techniki wykorzystuj±ce
281 kilka okien. Powiniene¶ jedynie wiedzieæ, w jaki sposób pozbyæ siê
282 nadmiaru okien, które mog± siê pojawiæ w wyniku wywo³ania Emacsowego
283 systemu pomocy albo niektórych poleceñ. Robi siê to w prosty sposób:
285 C-x 1 Jedno okno (tzn. zlikwiduj wszystkie pozosta³e okna).
287 Kombinacja ta to klawisz Control-x, po którym wystêpuje cyfra 1.
288 Powiêksza ona okno, w którym jest kursor tak, by wype³ni³o ono ekran,
289 kasuj±c zarazem pozosta³e okna Emacsa.
291 >> Przesuñ kursor do tej linii i naci¶nij C-u 0 C-l.
293 (C-l, jak pamiêtasz od¶wie¿a zawarto¶æ ekranu. Je¶li temu poleceniu
294 poda siê argument liczbowy, to bêdzie to oznacza³o ,,od¶wie¿ zawarto¶æ
295 ekranu i umie¶æ bie¿±ca liniê o tyle linii od góry ekranu''. Tak wiêc,
296 C-u 0 C-1 oznacza ,,od¶wie¿ ekran, umieszczaj±c bie¿±ca liniê na samej
297 górze''.)
299 >> Naci¶nij Control-x 2
300 Zauwa¿, ¿e okno siê kurczy, a jednocze¶nie pojawia siê nowe,
301 wy¶wietlaj±ce ten sam tekst.
303 >> Naci¶nij C-x 1, a nowe okno zniknie.
306 * WSTAWIANIE I USUWANIE
307 -----------------------
309 Je¶li chcesz wstawiæ nowy tekst, to po prostu go napisz. Znaki, które da
310 siê wy¶wietliæ, takie jak A, 7, *, itd., Emacs traktuje jako tekst i
311 natychmiast wstawia do dotychczasowego tekstu. Aby wstawiæ znak nowej
312 linii, trzeba nacisn±æ klawisz <Return> (na maszynach do pisania tak
313 oznacza³o siê znak powrotu karetki).
315 Ostatnio napisany znak mo¿esz skasowaæ, naciskaj±c klawisz <Delback>.
316 Chodzi tu o klawisz, którego normalnie u¿ywasz do skasowania ostatnio
317 napisanego znaku. Na wiêkszo¶ci klawiatur wyró¿nia siê on wielko¶ci±,
318 le¿y nad klawiszem <Return> i jest oznaczony napisem "Delete", "Del"
319 albo "Backspace".
321 Je¶li masz na klawiaturze klawisz oznaczony "Backspace", to w³a¶nie on
322 jest wspomnianym <Delback>. Oprócz niego mo¿e jeszcze wystêpowaæ
323 klawisz oznaczony s³owem "Delete", ale to nie on pe³ni rolê <Delback>.
325 Mówi±c bardziej ogólnie, <Delback> usuwa znak bezpo¶rednio
326 poprzedzaj±cy bie¿±c± pozycjê kursora.
328 >> Sprawd¼ to teraz: wstaw kilka znaków, po czym usuñ je, kilka razy
329 naciskaj±c <Delback>. Nie martw siê, ¿e zmieniasz w ten sposób
330 niniejszy plik, w istocie nie zmieniasz g³ównego pliku samouczka.
331 Pracujesz teraz na jego kopii.
333 Gdy linia tekstu staje siê zbyt d³uga, by zmie¶ciæ siê w jednym
334 wierszu ekranu, to jest ona ,,kontynuowana'' w wierszu nastêpnym.
336 trybie graficznym - zagiêta strza³ka) umieszczony na prawym marginesie
337 wskazuje, ¿e dana linia jest kontynuowana w nastêpnym wierszu ekranu.
339 >> Wpisuj jaki¶ tekst tak d³ugo, a¿ dojdziesz do prawego marginesu, i
340 potem nie przestawaj. Zauwa¿ysz, ¿e pojawi siê linia kontynuacji.
342 >> U¿yj klawisza <Delback>, by usun±æ znaki tekstu, tak by linia znowu
343 mie¶ci³a siê na ekranie; linia kontynuacji zniknie.
345 Znak nowej linii mo¿na skasowaæ tak jak ka¿dy inny znak. Usuniêcie znaku
346 nowej linii miêdzy dwiema liniami spowoduje ich po³±czenie. Je¶li powsta³a
347 w wyniku tego linia tekstu jest zbyt d³uga, by zmie¶ciæ siê na szeroko¶æ
348 ekranu, to zostanie wy¶wietlona z lini± kontynuacji.
350 >> Przesuñ kursor na pocz±tek linii i naci¶nij <Delback>. Bie¿±ca
351 linia zostanie po³±czona z poprzedni±.
353 >> Naci¶nij <Return>, by z powrotem wstawiæ znak nowej linii, który
354 skasowa³e¶.
356 Jak ju¿ wiesz, wiêkszo¶æ poleceñ Emacsa mo¿na wywo³aæ z parametrem
357 liczby powtórzeñ; dotyczy to tak¿e znaków tekstu. Argument liczbowy
358 powoduje wstawienie znaku odpowiadaj±c± mu liczbê razy.
360 >> Wypróbuj to teraz -- naci¶nij C-u 8 *, a uzyskasz ********.
362 Nauczy³e¶ siê ju¿ wiêkszej czê¶ci podstawowych sposobów pisania oraz
363 poprawiania b³êdów. W Emacsie mo¿esz usuwaæ równie¿ ca³e s³owa lub
364 linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znaków:
366 <Delback> usuñ znak bezpo¶rednio przed kursorem
367 C-d usuñ znak bezpo¶rednio za kursorem
369 M-<Delback> wytnij s³owo bezpo¶rednio przed kursorem
370 M-d wytnij s³owo bezpo¶rednio za kursorem
372 C-k wytnij zawarto¶æ linii od kursora do jej koñca
373 M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do koñca zdania
375 Warto zauwa¿yæ, ¿e stosunek <Delete> i C-d do M-<Delete> i M-d
376 rozszerza analogiê wystêpuj±c± w zestawieniu C-f i M-f (<Delete> tak
377 naprawdê nie jest znakiem steruj±cym, ale nie jest to tutaj
378 istotne). C-k i M-k s± podobne do C-e i M-e w tym sensie, ¿e linie s±
379 odpowiednikami zdañ.
382 Oto metoda wycinania czê¶ci tekstu. Umie¶æ kursor na pocz±tku fragmentu,
383 który chcesz wyci±æ, i naci¶nij C-@ lub C-SPC (SPC-spacja). Teraz przejd¼
384 na drugi koniec wybranego fragmentu i naci¶nij C-w. To wytnie ca³y tekst
385 zawarty miêdzy punktami pocz±tkowym i koñcowym.
387 >> Przesuñ kursor na literê O na pocz±tku poprzedniego paragrafu.
389 >> Naci¶nij C-SPC. Emacs wy¶wietli "Mark set" (znacznik ustawiony)
390 na dole ekranu.
392 >> Przesuñ kursor do litery o w s³owie ,,kursor'' w drugim zdaniu.
394 >> Naci¶nij C-w. Ta komenda wytnie ca³y fragment zaczynaj±cy siê od O,
395 a koñcz±cy tu¿ przed o.
397 Gdy usuwasz wiêcej ni¿ jeden znak naraz, Emacs zachowuje usuniêty
398 tekst po to, by móg³ go z powrotem gdzie¶ wstawiæ. Wstawianie
399 usuniêtego tekstu nazywa siê ,,wklejaniem''. Usuniêty tekst
400 mo¿esz wkleiæ zarówno w to samo miejsce, z którego zosta³ usuniêty,
401 b±d¼ te¿ w inne miejsca. Ten sam tekst mo¿esz wkleiæ wielokrotnie,
402 w celu uzyskania wielu kopii. Poleceniem wklejenia tekstu jest C-y.
404 Zauwa¿ ró¿nicê miêdzy ,,wycinaniem'' i ,,usuwaniem'', polegaj±c± na tym,
405 ¿e rzeczy wyciête mo¿na na nowo wklejaæ, usuniêtych natomiast wklejaæ nie
406 mo¿na. Na ogó³ polecenia Emacsa, które kasuj± du¿o tekstu, zachowuj± go,
407 podczas gdy polecenia, które po prostu kasuj± jeden znak albo puste
408 linie lub odstêpy, skasowanego tekstu nie zachowuj±.
410 >> Przesuñ kursor na pocz±tek linii, która nie jest pusta. Naci¶nij
411 C-k, by wyci±æ tekst z tej linii.
413 >> Naci¶nij C-k jeszcze raz. Zauwa¿, ¿e wycina to znak nowej linii,
414 który znajduje siê za ta lini±.
416 Zwróæ uwagê, ¿e pojedyncze C-k wycina zawarto¶æ linii, a powtórne C-k
417 wycina sam± liniê, tak ¿e pozosta³e linie przesuwaj± siê do góry. C-k
418 traktuje argument liczbowy w sposób specjalny: wycina ono tyle linii,
419 ile wynosi warto¶æ argumentu, ORAZ ich zawarto¶æ. To nie jest jedynie
420 powtórzenie kilka razy C-k. C-u 2 C-k wycina dwie linie wraz z ich
421 znakami nowej linii; dwukrotne naci¶niecie C-k nie zrobi³oby tego.
423 By odzyskaæ ostatnio wyciêty tekst i wstawiæ go w miejsce kursora,
424 naci¶nij C-y.
426 >> Twoja kolej. Naci¶nij C-y, by z powrotem wstawiæ tekst.
428 Zwróæ uwagê, ¿e je¶li naci¶niesz C-k kilka razy z rzêdu, to ca³y wyciêty
429 tekst zostanie zachowywany w jednym kawa³ku, tak ¿e pojedyncze C-y wklei
430 wszystkie linie.
432 >> Naci¶nij C-k kilka razy.
434 A by odzyskaæ ten wyciêty tekst...
436 >> ...naci¶nij C-y. Przesuñ potem kursor o kilka linii w dó³ i
437 naci¶nij C-y jeszcze raz. Widzisz, ¿e wstawia to ten sam tekst.
439 Co zrobiæ, je¶li chcesz wstawiæ tekst, który wcze¶niej wyci±³e¶,
440 a potem wycinasz co¶ innego? C-y wstawia tekst ostatnio wyciêty.
441 Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Mo¿esz do niego wróciæ,
442 u¿ywaj±c polecenia M-y. Naciskaj±c C-y, wstawiasz tekst ostatnio
443 wyciêty, a naciskaj±c M-y, zastêpujesz ten tekst wyciêtym uprzednio.
444 Dalsze naciskanie M-y przywo³uje coraz wcze¶niejsze fragmenty tekstu.
445 Gdy dojdziesz do tekstu, którego szuka³e¶, po prostu kontynuuj edycjê
446 tekstu, pozostawiaj±c wklejony tekst tam, gdzie siê znajduje.
448 Naciskaj±c M-y wystarczaj±co wiele razy, dojdziesz do punktu,
449 z którego wystartowa³e¶ (czyli tekstu wyciêtego ostatnio).
451 >> Wytnij jak±¶ liniê, zmieñ pozycjê kursora i wytnij inn±. Naci¶nij
452 potem C-y, by wstawiæ drug± z wyciêtych linii. Potem naci¶nij M-y
453 i linia ta zostanie zast±piona przez t± pierwsz±. Naci¶nij M-y
454 jeszcze kilka razy, by zobaczyæ, co siê dzieje. Powtarzaj to a¿
455 do ponownego pojawienia siê drugiej z linii. Mo¿esz te¿ wypróbowaæ,
456 co siê stanie, gdy polecenie M-y poprzedzisz argumentem dodatnim
457 albo ujemnym.
460 * COFNIJ
461 --------
463 Je¶li wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, ¿e
464 to by³a pomy³ka, to mo¿esz cofn±æ zmiany, wydaj±c polecenie ,,cofnij''
465 (ang. undo), C-x u.
467 C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; je¶li powtórzysz
468 C-x u kilka razy z rzêdu, to ka¿de powtórzenie cofa kolejne polecenie.
470 Od tej regu³y s± dwa wyj±tki: polecenia, które nie zmieniaj± tekstu nie
471 licz± siê jako polecenia, które mo¿na wycofaæ (dotyczy to zarówno
472 przesuniêæ kursora, jak i przewijania tekstu), oraz znaki wstawiane do
473 tekstu (np. litery) ³±czone s± w grupy do 20. (Redukuje to liczbê
474 naci¶niêæ C-x u, które musia³by¶ wykonaæ, by wycofaæ siê z niechcianych
475 zmian.)
477 >> Wytnij tê liniê za pomoc± C-k, a potem naci¶nij C-x u; linia
478 powinna siê pojawiæ ponownie.
480 C-_ jest innym sposobem wywo³ania polecenia "cofnij"; dzia³a to
481 dok³adnie tak samo jak C-x u, jest jednak ³atwiejsze do naci¶niêcia
482 kilka razy z rzêdu. Wad± kombinacji C-_ jest to, ¿e nie jest oczywiste
483 w jaki sposób j± uzyskaæ na niektórych klawiaturach. To w³a¶nie dlatego
484 dostêpna jest te¿ kombinacja C-x u. Na niektórych terminalach mo¿esz
485 nacisn±æ C-_ poprzez przytrzymanie Ctrl i naci¶niêcie /.
487 Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u okre¶la liczbê powtórzeñ
488 tego polecenia.
491 * PLIKI
492 -------
494 Aby edytowany przez Ciebie tekst zosta³ na trwa³e zachowany, musisz
495 umie¶ciæ go w pliku. Je¶li tego nie zrobisz, to tekst zniknie, gdy
496 zamkniêty zostanie Emacs, za pomoc± którego go edytowa³e¶. Aby zachowaæ
497 tekst w pliku, najpierw musisz ten plik ,,znale¼æ'', i to zanim
498 zaczniesz wprowadzaæ tekst. Czynno¶æ znajdowania pliku (ang. "file
499 finding") bywa te¿ nazywana ,,odwiedzaniem pliku'' (ang. "file
500 visiting").
502 Odwiedzanie pliku w Emacsie powoduje wy¶wietlenie jego zawarto¶ci.
503 Bardzo czêsto jest to pocz±tek edycji pliku. Jednak¿e zmiany, które
504 wprowadzasz do pliku, nie s± w nim utrwalone, zanim go nie ,,zachowasz''
505 (ang. save). Ma to zapobiec pozostawieniu w systemie pliku, który zosta³
506 zmieniony tylko w po³owie, a tego chcesz unikn±æ. Gdy zachowujesz
507 zmieniony plik, Emacs zostawia orygina³ (pod inna nazw±) na wypadek,
508 gdyby¶ doszed³ do wniosku, ¿e wprowadzone zmiany by³y b³êdne.
510 Je¶li popatrzysz na dó³ ekranu, to zauwa¿ysz liniê, która zaczyna siê
511 i koñczy my¶lnikami, a zawiera tekst ,,TUTORIAL''. W tej
512 czê¶ci ekranu zawsze mo¿esz znale¼æ nazwê pliku, który w³a¶nie
513 odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie TUTORIAL, który
514 jest Twoj± w³asn± kopi± samouczka Emacsa. Obojêtnie, który plik
515 odwiedzisz, w³a¶nie w tym miejscu pojawi siê jego nazwa.
517 Polecenia s³u¿±ce do odwiedzania i zachowywania plików ró¿ni± siê
518 od innych poleceñ, które ju¿ pozna³e¶, tym, ¿e sk³adaj± siê z dwóch
519 znaków. Obydwa zaczynaj± siê od znaku Control-x. Jest mnóstwo
520 poleceñ, które zaczynaj± siê od tego w³a¶nie znaku; wiele z nich
521 dotyczy plików, buforów oraz rzeczy z nimi zwi±zanych. Polecenia
522 te maj± d³ugo¶æ dwóch, trzech lub czterech znaków.
524 Kolejn± nowo¶ci± odno¶nie polecenia odwiedzania pliku jest to, ¿e
525 musisz mu podaæ nazwê pliku, który chcesz znale¼æ. Mówimy o tym, ¿e
526 polecenie ,,czyta argument z terminala'' (w tym wypadku argument jest
527 nazw± pliku). Po wpisaniu polecenia
529 C-x C-f znajd¼ plik (ang. find a file)
531 Emacs poprosi Ciê o wpisanie nazwy pliku. Pojawia siê ona w dolnej linii
532 ekranu. Gdy ta linia jest u¿ywana do wprowadzania tego typu danych,
533 nazywa siê j± ,,minibuforem'' (ang. "minibuffer"). Do edycji nazwy pliku
534 w minibuforze mo¿esz u¿ywaæ zwyk³ych poleceñ Emacsa.
536 Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w
537 minibuforze) mo¿na anulowaæ klawiszem C-g.
539 >> Naci¶nij C-x C-f, po czym naci¶nij C-g. Na skutek tego zniknie
540 minibufor oraz przerwane zostanie wykonanie polecenia C-x C-f, które
541 tego minibufora u¿ywa³o. W rezultacie nie odwiedzisz ¿adnego pliku.
543 Gdy skoñczysz wpisywaæ nazwê pliku, naci¶nij <Return>. Wówczas
544 polecenie C-x C-f zabierze siê do roboty i znajdzie plik, który
545 wybra³e¶. Z chwil± zakoñczenia wykonywania polecenia C-x C-f
546 zniknie te¿ minibufor.
548 Zawarto¶æ znalezionego pliku po chwili pojawia siê na ekranie
549 i mo¿esz j± edytowaæ. Gdy chcesz zachowaæ zmiany, by je utrwaliæ,
550 wydaj polecenie
552 C-x C-s zachowaj plik (ang. save).
554 Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem, gdy to
555 robisz, Emacs zmienia nazwê oryginalnego pliku, dodaj±c na
556 koñcu jego nazwy znak ~. W ten sposób powstaje zapasowa kopia
557 oryginalnego pliku.
559 Gdy zachowywanie pliku siê koñczy, Emacs wypisuje jego nazwê u do³u
560 ekranu. Pliki powiniene¶ zachowywaæ stosunkowo czêsto, aby nie straciæ
561 za du¿o w wypadku za³amania systemu.
563 >> Naci¶nij C-x C-s, by zachowaæ dla siebie kopiê samouczka. Emacs
564 powinien wypisaæ "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu.
566 Odwiedziæ w celu edycji lub odczytu mo¿esz plik istniej±cy ju¿ w
567 systemie. Mo¿esz te¿ odwiedziæ plik, którego jeszcze nie ma w systemie i
568 w³a¶nie w taki sposób tworzy siê w Emacsie nowe pliki. Gdy poleceniem
569 C-x C-f odwiedzisz plik o nazwie nieistniej±cej w systemie, wówczas
570 Emacs wy¶wietli puste miejsce, do którego bêdziesz móg³ zacz±æ wpisywaæ
571 tekst. Gdy za¿±dasz zachowania wpisanego tekstu, Emacs utworzy w
572 systemie plik z tym tekstem. Od tego momentu mo¿esz uwa¿aæ, ¿e edytujesz
573 plik ju¿ istniej±cy.
576 * BUFORY
577 --------
579 Je¶li za pomoc± C-x C-f odwiedzisz inny plik, to plik odwiedzony
580 poprzednio pozostanie w Emacsie. Mo¿esz siê na niego prze³±czyæ,
581 odwiedzaj±c go jeszcze raz za pomoc± C-x C-f. W ten sposób mo¿esz
582 mieæ w Emacsie odwiedzonych jednocze¶nie wiele plików.
584 >> Utwórz plik o nazwie "foo" za pomoc± C-x C-f foo <Return>.
585 Wpisz w niego jaki¶ tekst i zachowaj "foo" za pomoc± C-x C-s.
586 W koñcu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wróciæ do samouczka.
588 Emacs przechowuje tekst ka¿dego pliku w obiekcie, zwanym ,,buforem''.
589 Odwiedzenie pliku powoduje utworzenie nowego bufora wewn±trz Emacsa. By
590 zobaczyæ listê buforów, które istniej± w Twoim Emacsie, naci¶nij
592 C-x C-b lista buforów (ang. list buffers).
594 >> Naci¶nij C-x C-b.
596 Zwróæ uwagê, ¿e ka¿dy bufor ma w³asn± nazwê, mo¿e te¿ mieæ skojarzon± z
597 nim nazwê pliku, który odwiedza. KA¯DY tekst, który ogl±dasz w Emacsie,
598 jest zawsze czê¶ci± jednego z buforów.
600 >> Naci¶nij C-x 1 by pozbyæ siê listy buforów.
602 Je¶li masz kilka buforów to tylko jeden z nich jest aktualny, ten
603 który w³a¶nie edytujesz. Je¶li chcesz edytowaæ inny bufer musisz siê
604 do niego "prze³±czyæ" (ang. switch). Je¶li chcesz prze³±czyæ siê do
605 bufora, który odwiedza jaki¶ plik, mo¿esz to zrobiæ poprzez ponowne
606 odwiedzenie pliku za pomoc± C-x C-f. Ale istnieje tak¿e ³atwiejszy
607 sposób: u¿yj C-x b. U¿ywaj±c tej komendy musisz podaæ nazwê bufora, do
608 którego zamierzasz siê prze³±czyæ.
610 >> Naci¶nij C-x b foo <Return> by wróciæ do bufora "foo", który
611 przechowuje tekst pliku "foo". Nastêpnie naci¶nij C-x b TUTORIAL
612 <Return> by wróciæ do samouczka.
614 Zwykle nazwa bufora odpowiada nazwie pliku (bez ¶cie¿ki), choæ czasami
615 zdarza siê inaczej. Lista buforów, któr± tworzysz za pomoc± C-x C-b
616 pokazuje nazwy wszystkich buforów.
618 KA¯DY tekst, który pojawia siê w oknie Emacsa jest czê¶ci± jakiego¶
619 bufora. Niektóre bufory nie odpowiadaj± ¿adnemu odwiedzanemu
620 plikowi. Na przyk³ad bufor "*Buffer List*" nie odwiedza ¿adnego pliku;
621 zawiera on listê buforów, utworzon± w reakcji na naci¶niêcie przez
622 Ciebie C-x C-b. Bufor "*Messages*" tak¿e nie odwiedza ¿adnego pliku;
623 zawiera komunikaty, które pojawia³y siê podczas Twojej sesji z
624 Emacsem.
626 >> Naci¶nij C-x b *Messages* <Return> by obejrzeæ bufor zawieraj±cy
627 komunikaty. Nastêpnie naci¶nij C-x b TUTORIAL <Return> by wróciæ do
628 samouczka.
630 Je¶li zmieniasz tekst w jakim¶ pliku, a potem odwiedzisz inny plik, to
631 zawarto¶æ tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. Zmiany,
632 które wprowadzi³e¶, pozostaj± w Emacsie, w buforze tego¿ pliku.
633 Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma ¿adnego wp³ywu na
634 pozosta³e. Jest to bardzo przydatne, ale te¿ oznacza, ¿e potrzebny jest
635 Ci wygodny sposób zachowywania zawarto¶ci buforów. Niewygodne na
636 przyk³ad by³oby, aby zawsze w celu zachowania bufora trzeba by³o do
637 niego przechodziæ za pomoc± C-x C-f i dopiero potem wywo³ywaæ C-x C-s.
638 Dlatego istnieje polecenie:
640 C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers)
642 W reakcji na polecenie C-x s Emacs dla ka¿dego z buforów, w którym
643 wystêpuj± nie zachowane do tej pory zmiany, zadaje pytanie, czy go
644 w tej chwili zachowaæ.
646 >> Wstaw jak±¶ liniê tekstu, a potem naci¶nij C-x s.
647 Powiniene¶ zostaæ zapytany o to, czy chcesz zachowaæ bufor
648 TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdz±co, naciskaj±c y.
651 * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEÑ
652 ------------------------------
654 Poleceñ Emacsa jest znacznie, znacznie wiêcej, ni¿ mo¿na by skojarzyæ
655 z klawiszami klawiatury, uwzglêdniaj±c nawet kombinacje z META lub Ctrl.
656 Emacs radzi sobie z tym problemem, udostêpniaj±c polecenia X (ang.
657 eXtend). Istniej± dwa rodzaje tych poleceñ:
659 C-x Rozszerzenie o znak. Nastêpuje po nim jeden znak.
660 M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Nastêpuje po nim
661 pe³na, niekiedy d³uga nazwa polecenia.
663 Polecenia te s± u¿yteczne, ale u¿ywa siê ich nie tak czêsto, jak tych,
664 których ju¿ siê nauczy³e¶. Mia³e¶ ju¿ okazjê poznaæ dwa z nich: C-x C-f,
665 s³u¿±ce do odwiedzania plików, oraz C-x C-s do ich zachowywania. Innym
666 przyk³adem mo¿e byæ polecenie C-x C-c, które koñczy sesjê Emacsa. (Nie
667 martw siê, ¿e w ten sposób stracisz zmiany, które wprowadzi³e¶ do
668 tekstów; przed zamkniêciem sesji Emacs proponuje Ci zachowania
669 ka¿dego ze zmodyfikowanych plików.)
671 C-z jest poleceniem, które wychodzi z Emacsa *na chwilê*, tak by¶ móg³
672 wróciæ do niej wróciæ po jakim¶ czasie.
674 W systemach, w których jest to mo¿liwe, C-z zawiesza proces Emacsa;
675 powoduje to powrót do pow³oki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa.
676 W najpopularniejszych pow³okach mo¿esz wróciæ do Emacsa za pomoc±
679 W systemach, w których nie ma zawieszania procesów, C-z tworzy proces
680 podpow³oki (ang. "subshell"), który dzia³a pod Emacsem i daje Ci szansê
681 uruchamiania innych programów oraz powrotu do Emacsa po ich skoñczeniu; w
682 systemach tych C-z w istocie nie powoduje wyj¶cia z Emacsa i wówczas
683 normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyj¶cie z podpow³oki za
684 pomoc± polecenia "exit".
686 Polecenia C-x C-c powiniene¶ u¿ywaæ, gdy masz zamiar siê wylogowaæ.
687 Zalecane jest tak¿e wychodzenie z Emacsa wystartowanego na przyk³ad przez
688 programy obs³uguj±ce pocztê elektroniczn± lub innego rodzaju narzêdzia,
689 poniewa¿ mog± one nie wiedzieæ, jak sobie poradziæ z zawieszeniem
690 Emacsa. Jednak¿e w zwyk³ych okoliczno¶ciach, je¶li nie musisz
691 wylogowywaæ siê z systemu, korzystniej jest zawiesiæ Emacsa za pomoc±
692 C-z, ni¿ z niego wyj¶æ.
694 Istnieje wiele poleceñ zaczynaj±cych siê od C-x. Oto lista tych,
695 których ju¿ siê nauczy³e¶:
697 C-x C-f odwied¼ plik
698 C-x C-s zachowaj plik
699 C-x C-b wy¶wietl listê buforów
700 C-x C-c wyjd¼ z Emacsa
701 C-x u cofnij
703 Poleceñ podawanych za pomoc± nazwy u¿ywa siê jeszcze rzadziej lub u¿ywa
704 siê tylko w niektórych trybach. Przyk³adem mo¿e byæ polecenie
705 replace-string, które zastêpuje jeden ³añcuch innym w ca³ym tek¶cie. Gdy
706 naciskasz M-x, Emacs czeka na dalszy ci±g polecenia, wy¶wietlaj±c na
707 dole ekranu (w minibuforze) napis "M-x". Powiniene¶ tam wpisaæ nazwê
708 polecenia, w tym wypadku replace-string. Wystarczy przy tym, ¿e napisz
709 jedynie repl s<Tab>; Emacs dokoñczy nazwê automatycznie. Wprowadzanie
710 nazwy zakoñcz naci¶niêciem klawisza <Return>.
712 Polecenie replace-string wymaga dwóch argumentów: ³añcucha, który ma
713 zostaæ zast±piony, i ³añcucha, który ma zostaæ wstawiony w miejsce tego¿.
714 Wpisywanie ka¿dego z tych ³añcuchów trzeba zakoñczyæ przyci¶niêciem
715 klawisza <Return>.
717 >> Przesuñ kursor do czystej linii, dwie linie poni¿ej tej.
718 Naci¶nij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>.
720 Zwróæ uwagê, jak ta linia siê zmieni³a: zast±pi³e¶ s³owem
721 ,,zmodyfikuje'' ka¿de wyst±pienie s³owa z-m-i-e-n-i poni¿ej pocz±tkowej
722 pozycji kursora.
725 * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE
726 ---------------------------
728 Je¶li zmian wprowadzonych do pliku nie zachowasz, to mo¿esz je straciæ w
729 wypadku, gdy Twój komputer przestanie dzia³aæ. By Ciê przed tym
730 uchroniæ, Emacs okresowo zachowuje wprowadzone zmiany w specjalnym
731 pliku, który ma znak # na pocz±tku i na koñcu swojej nazwy. Przyjmijmy
732 na przyk³ad, ¿e Twój plik nazywa siê "hello.c". Odpowiadaj±cy mu plik
733 zachowywany automatycznie bêdzie nosi³ nazwê "#hello.c#". Gdy
734 zachowasz plik w zwyk³y sposób, Emacs skasuje plik
735 zachowany automatycznie.
737 Je¶li Twój komputer przestanie dzia³aæ, mo¿esz odzyskaæ Twoje dane z
738 pliku automatycznie zachowanego przez zwyk³e odwiedzenie tego pliku,
739 który edytowa³e¶ (a nie pliku automatycznie zachowanego!) i napisanie
740 M-x recover file<Return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, to
741 dane zachowane automatycznie odzyskasz, je¶li odpowiesz yes<Return>.
744 * OBSZAR ECHA
745 -------------
747 Je¶li polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, bêd± one
748 pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa
749 (ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatni± doln± liniê ekranu.
752 * LINIA STANU
753 -------------
755 Linia, która znajduje siê bezpo¶rednio nad obszarem echa, zwana jest
756 lini± trybu (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do
757 nastêpuj±cego:
759 --:** TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%----------------
761 Linia ta podaje u¿yteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, który
762 edytujesz.
764 Wiesz ju¿, jakie jest znaczenie nazwy: oznacza ona plik,
765 który odwiedzi³e¶. --NN%-- informuje o bie¿±cej pozycji wewn±trz
766 tekstu; oznacza to, ¿e NN procent tekstu znajduje siê ponad górnym
767 brzegiem ekranu. Je¶li pocz±tek pliku znajduje siê na pocz±tku
768 ekranu, to zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--.
769 Podobnie dla koñca tekstu pojawi siê tam napis --Bot-- (ang. bottom).
770 Je¶li wy¶wietlasz tekst na tyle krótki, ¿e mie¶ci siê w
771 ca³o¶ci na ekranie, to linia trybu bêdzie zawiera³a napis --All--.
773 Litera L, po której wystêpuj± cyfry, tak¿e opisuje Twoj± bie¿±c±
774 pozycjê: cyfry oznaczaj± numer linii, na której obecnie ustawiony jest
775 kursor.
777 Gwiazdki blisko pocz±tku linii trybu oznaczaj±, ¿e wprowadzi³e¶ do
778 tekstu jakie¶ zmiany. Tu¿ po odwiedzeniu, a tak¿e po zachowaniu pliku
779 nie bêdzie w tym miejscu gwiazdek, lecz my¶lniki.
781 Wewn±trz nawiasów znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w
782 którym w³a¶nie jest Emacs. Domy¶lnym trybem edycji nazywa siê
783 podstawowym (ang. fundamental); jest to tryb u¿ywanym w³a¶nie w
784 tej chwili. Jest to przyk³ad ,,trybu g³ównego'' (ang. major mode).
786 Emacs mo¿e dzia³aæ w wielu trybach g³ównych. Zosta³y one zaprojektowane,
787 aby u³atwiæ edycjê napisów w rozmaitych jêzykach programowania, takich
788 jak tryb Lisp czy C, oraz rodzajach tekstów, jak tryb tekstowy. W danej
789 chwili mo¿e byæ aktywny tylko jeden g³ówny tryb pracy i to jego nazwa
790 jest wy¶wietlana w linii trybu w miejscu, w którym teraz jest
791 "Fundamental".
793 Ka¿dy z g³ównych trybów edycyjnych mo¿e zmieniæ zachowanie niektórych
794 poleceñ. Na przyk³ad w Emacsie istniej± polecenia s³u¿±ce do tworzenia
795 komentarzy w programach. Skoro ka¿dy jêzyk programowania sam okre¶la,
796 jak powinien wygl±daæ komentarz, to ka¿dy z g³ównych trybów edycyjnych
797 musi wstawiaæ komentarze w odpowiedni sposób. Trybowi edycyjnemu
798 odpowiada nazwa polecenia, które mo¿esz wykonaæ, by prze³±czyæ siê w ten
799 tryb lub go wy³±czyæ. Przyk³adem mo¿e byæ M-x fundamental-mode, które
800 jest poleceniem prze³±czaj±cym tryb podstawowy.
802 Je¶li zamierzasz edytowaæ tekst w jêzyku angielskim, taki jak na
803 przyk³ad oryginalna wersja tego samouczka, to prawdopodobnie
804 powiniene¶ u¿yæ trybu tekstowego (ang. text mode).
806 >> Napisz M-x text-mode<Return>.
808 Nie musisz siê martwiæ, bo ¿adne z poleceñ, które do tej pory pozna³e¶,
809 nie zmienia Emacsa w powa¿ny sposób. Mo¿esz jednak zauwa¿yæ, ¿e teraz
810 M-f i M-b traktuj± apostrofy jako czê¶ci s³ów. Poprzednio, w trybie
811 podstawowym, polecenia te traktowa³y apostrofy jako separatory s³ów.
813 G³ówne tryby edycji wprowadzaj± zwykle subtelne zmiany, takie jak
814 opisana powy¿ej; wiêkszo¶æ poleceñ nadal robi ,,to samo'', chocia¿
815 byæ mo¿e w troszeczkê inny sposób.
817 By zobaczyæ dokumentacjê na temat bie¿±cego g³ównego trybu edycji,
818 naci¶nij C-h m.
820 >> Naci¶nij C-u C-v raz lub wiêcej razy, tak by ta linia znalaz³a siê
821 blisko góry ekranu.
823 >> Naci¶nij C-h m, by odczytaæ dokumentacjê na temat tego, czym tryb
824 tekstowy ró¿ni siê od trybu podstawowego.
826 >> Naci¶nij q, by usun±æ dokumentacjê trybu z ekranu.
828 G³ówne tryby edycji nazywaj± siê w³a¶nie ,,g³ównymi'', gdy¿ wystêpuj±
829 tak¿e ,,podrzêdne'' tryby edycji (ang. minor modes). Podrzêdne tryby
830 edycji nie s± alternatyw± dla trybów g³ównych, lecz jedynie ich
831 niewielk± modyfikacj±. Ka¿dy podrzêdny tryb edycji mo¿na w³±czyæ lub
832 wy³±czyæ niezale¿nie od pozosta³ych trybów podrzêdnych, a tak¿e
833 niezale¿nie od trybu g³ównego. Mo¿esz wiec u¿ywaæ jednego,
834 kombinacji dowolnych, albo nie u¿ywaæ ¿adnego trybu podrzêdnego.
836 Jednym z podrzêdnych trybów edycji, który jest bardzo u¿yteczny,
837 szczególnie do edycji tekstu angielskiego lub polskiego, jest tryb
838 automatycznego wype³niania (ang. auto fill mode). Je¶li jest on
839 w³±czony, to Emacs ³amie linie pomiêdzy s³owami automatycznie, gdy
840 podczas wstawiania tekstu linia robi siê za szeroka.
842 Tryb automatycznego wstawiania w³±cza siê na przyk³ad poleceniem M-x
843 auto-fill-mode<Return>. Powtórzenie tego polecenie powoduje wy³±czenie
844 trybu, ponowne powtórzenie --- jego w³±czenie, i tak dalej. Mówimy, ¿e
845 polecenie ,,prze³±cza tryb''.
847 >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstaw potem wiele napisów
848 ,,asdf '' tak d³ugo, a¿ zobaczysz, ¿e linia podzieli na dwie.
849 Miêdzy literami musisz wstawiaæ spacje, poniewa¿ tryb
850 automatycznego wype³niania ³amie linie tylko tam, gdzie s± spacje.
852 Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znaków, ale mo¿esz to zmieniæ
853 poleceniem C-x f. Powiniene¶ poleceniu podaæ argument liczbowy
854 mówi±cy, w której kolumnie ma zostaæ ustawiony margines.
856 >> Wywo³aj C-x f z argumentem równym 20. (C-u 2 0 C-x f).
857 Napisz potem jaki¶ tekst i zauwa¿, ¿e Emacs wype³nia linie do
858 d³ugo¶ci co najwy¿ej 20 znaków. Ustaw margines z powrotem na
859 70 znaków, wywo³uj±c jeszcze raz C-x f z odpowiednim argumentem.
861 Je¶li zmieniasz tekst wewn±trz akapitu, to tryb automatycznego
862 wype³niania sam z siebie nie wyrówna marginesu. Mo¿esz go wyrównaæ
863 samodzielnie, wydaj±c polecenie M-q (Meta-q) (kursor powinien siê
864 wówczas znajdowaæ wewn±trz akapitu).
866 >> Przesuñ kursor do poprzedniego akapitu i naci¶nij M-q.
869 * SZUKANIE
870 ----------
872 Emacs potrafi szukaæ ³añcuchów (zwartych ci±gów znaków lub s³ów)
873 zarówno wstecz jak i do przodu. Szukanie ³añcucha jest poleceniem,
874 które przesuwa kursor --- do nastêpnego miejsca, w którym dany
875 ³añcuch wystêpuje.
877 Polecenie Emacsa "search" ró¿ni siê od podobnych poleceñ w innych
878 edytorach tym, ¿e jest przyrostowe. Znaczy to, ¿e szukanie odbywa
879 siê w trakcie, gdy wpisujesz kolejne znaki ³añcucha, który ma zostaæ
880 znaleziony.
882 Poleceniami rozpoczynaj±cymi szukanie s±: C-s dla szukania w przód
883 oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZÊ! Nie próbuj ich w tej
884 chwili.
886 Gdy naci¶niesz C-s, zauwa¿ysz, ¿e w obszarze echa pojawi siê
887 tekst "I-search". Jest to informacja, ¿e Emacs znajduje siê w trybie
888 "incremental search" i czeka, by¶ napisa³ tekst, który ma znale¼æ.
889 Naci¶niêcie <Return> koñczy proces szukania.
891 >> Rozpocznij teraz szukanie, naciskaj±c C-s. POWOLI, litera po
892 literze, napisz s³owo kursor, zatrzymuj±c siê po ka¿dym znaku
893 i obserwuj±c, gdzie zatrzymuje siê kursor. Gdy naci¶niesz drugie
894 r, bêdzie mo¿na powiedzieæ, ¿e szuka³e¶ s³owa kursor
895 jednokrotnie. Naci¶nij jeszcze raz C-s, by znale¼æ nastêpne
896 wyst±pienie s³owa kursor. Naci¶nij teraz cztery razy <Delback>
897 i zobacz, co siê dzieje z kursorem. Naci¶nij <Return>, by skoñczyæ
898 szukanie.
900 Widzia³e¶, co siê dzia³o? Podczas szukania przyrostowego Emacs próbuje
901 przej¶æ do miejsca wyst±pienia ³añcucha, który wpisa³e¶ do tej pory,
902 i pod¶wietla go dla Twojej wygody. By znale¼æ nastêpne wyst±pienie
903 s³owa kursor, po prostu jeszcze raz naci¶nij C-s. Je¶li takiego
904 wyst±pienia nie ma, to Emacs zapiszczy i napisze, ¿e szukanie
905 ,,skoñczy³o siê pora¿k±''.
907 Kombinacja C-g przerywa proces szukania, podobnie jak to czyni
908 z innymi poleceniami.
910 UWAGA: W niektórych systemach naci¶niecie C-s zamra¿a ekran i w
911 rezultacie Emacs nie mo¿e pokazywaæ tekstu. Oznacza to, ¿e sk³adowa
912 systemu operacyjnego, zwana kontrol± przep³ywu (ang. "flow control"),
913 przechwyci³a znak C-s i nie pozwoli³a mu dotrzeæ do Emacsa. By odzyskaæ
914 kontrolê nad ekranem, naci¶nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
915 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podrêczniku
916 Emacsa.
918 Je¶li podczas szukania przyrostowego naci¶niesz <Delback>, to zauwa¿ysz,
919 ¿e w minibuforze znika ostatni znak wpisanego przez ciebie ³añcucha, a
920 kursor wraca do poprzedniego miejsca. Przypu¶æmy na przyk³ad, ¿e
921 nacisn±³e¶ k i znalaz³e¶ pierwsze wyst±pienie tej litery. Je¶li teraz
922 naci¶niesz u, to kursor przesunie siê tu¿ za najbli¿sze litery
923 ku. Naci¶nij teraz <Delback>. Spowoduje to skasowanie z wyszukiwanego
924 ³añcucha litery u, a kursor wróci do pierwszego wyst±pienia litery k.
926 Je¶li podczas szukania naci¶niesz jaki¶ klawisz w kombinacji z META lub
927 Ctrl (z nielicznymi wyj±tkami --- znakami, które maj± specjalne
928 znaczenie podczas szukania, takimi jak C-s i C-r), to szukanie zostanie
929 przerwane.
931 C-s rozpoczyna proces szukania do przodu, czyli ZA bie¿±c± pozycj±
932 kursora. Je¶li chcesz szukaæ czego¶ po³o¿onego w tek¶cie wcze¶niej,
933 to naci¶nij C-r. Wszystko, co powiedzieli¶my o poleceniu C-s, stosuje
934 siê te¿ do C-r, oczywi¶cie w odniesieniu do szukania wstecz.
937 * WIELE OKIEN
938 -------------
940 Jedn± z u¿ytecznych cech Emacsa jest mo¿liwo¶æ wy¶wietlania wiêcej ni¿
941 jednego okna na raz.
943 >> Przesuñ kursor do tej linii i naci¶nij C-u 0 C-l.
945 >> Naci¶nij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna
946 wy¶wietlaj± ten samouczek. Kursor pozostaje w górnym oknie.
948 >> Naci¶nij C-M-v by przewin±æ dolne okno. (Je¶li nie masz
949 klawisza Meta lub Alt, to naci¶nij ESC C-v.)
951 >> Naci¶nij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesun±æ kursor do
952 dolnego okna. U¿yj C-v i M-v w dolnym oknie, by przewin±æ jego
953 zawarto¶æ. Polecenia, które masz wykonaæ, odczytuj z górnego okna.
955 >> Naci¶nij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wróci³ do górnego okna.
956 Kursor w górnym oknie nie zmieni³ po³o¿enia.
958 Ka¿de okno pamiêta po³o¿enie swojego kursora, lecz w danej chwili
959 tylko jedno z okien wy¶wietla kursor. Wszystkie polecenia edycyjne
960 stosuj± siê do okna, w którym jest kursor. To okno nazywane jest
961 ,,oknem wybranym''.
963 Polecenie C-M-v przyda Ci siê, gdy bêdziesz chcia³ edytowaæ tekst w
964 jednym oknie, a drugiego u¿ywa³ jako punktu odniesienia. Dziêki niemu
965 kursor mo¿e zawsze znajdowaæ siê w oknie, którego zawarto¶æ edytujesz, a
966 Ty mo¿esz przesuwaæ drugie okno.
968 C-M-v to przyk³ad kombinacji, który uzyskuje siê, wciskaj±c jednocze¶nie
969 klawisze Ctrl i Meta (Alt). Je¶li masz prawdziwy klawisz META (Alt), to
970 C-M-v mo¿esz uzyskaæ przytrzymuj±c jednocze¶nie Ctrl oraz META (Alt) i
971 naciskaj±c v. Nie jest wa¿ne, co zosta³o naci¶niête wcze¶niej, Ctrl czy
972 META, poniewa¿ obydwa te klawisze dzia³aj± jako modyfikatory znaczenia
973 znaków.
975 Je¶li nie masz klawisza META (Alt) i w jego zastêpstwie u¿ywasz ESC, to
976 kolejno¶æ naciskania klawiszy ma znaczenie: musisz najpierw nacisn±æ i
977 pu¶ciæ ESC, po czym nacisn±æ Ctrl-v; kombinacja Ctrl-ESC v nie zadzia³a.
978 Wynika to z tego, ¿e ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem.
980 >> Naci¶nij C-x 1 (w górnym oknie), by pozbyæ siê okna dolnego.
982 (Je¶li nacisn±³by¶ C-x 1 w dolnym oknie, to górne by znik³o. Mo¿esz
983 sobie to polecenie t³umaczyæ jako ,,pozostaw tylko jedno okno --- to w
984 którym w³a¶nie jestem''.)
986 Nie musi byæ tak, ¿e obydwa okna pokazuj± ten sam bufor. Je¶li u¿yjesz
987 C-x C-f, by odwiedziæ jaki¶ plik w jednym z nich, to zawarto¶æ drugiego
988 siê nie zmieni. Z zasady w ró¿nych oknach mo¿esz niezale¿nie wy¶wietlaæ
989 ró¿ne pliki.
991 Oto inny sposób u¿ywania dwóch okien do wy¶wietlania dwóch ró¿nych
992 rzeczy:
994 >> Naci¶nij C-x 4 C-f i nazwê jednego z Twoich plików. Zakoñcz
995 wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi siê w dolnym
996 oknie razem z kursorem, który tam przeskakuje.
998 >> Naci¶nij C-x o, by wróciæ do górnego okna, oraz C-x 1 by usun±æ
999 dolne okno.
1002 * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI
1003 ---------------------------
1005 Czasami mo¿esz znale¼æ siê w czym¶, co nazywa siê "rekursywnym
1006 poziomem edycji". Mo¿esz to rozpoznaæ po nawiasach kwadratowych w
1007 linii trybu, obejmuj±cych nawiasy okr±g³e zawieraj±ce nazwê g³ównego
1008 trybu edycji. Móg³by¶ na przyk³ad zobaczyæ [(Fundamental)] zamiast
1009 (Fundamental).
1011 By wyj¶æ z rekursywnego poziomu edycji, naci¶nij ESC ESC ESC. Jest to
1012 ogólnego przeznaczenia polecenie ,,wychodzimy''. Mo¿esz go u¿yæ tak¿e,
1013 by pozbyæ siê nadmiaru okien albo wyj¶æ z minibufora.
1015 >> Naci¶nij M-x by wej¶æ do minibufora, potem naci¶nij ESC ESC ESC, by
1016 z niego wyj¶æ.
1018 Aby wyj¶æ z rekursywnego poziomu edycji, nie wystarczy u¿yæ C-g. Dzieje
1019 siê tak dlatego, ¿e klawisz C-g jest u¿ywany do anulowania poleceñ i
1020 argumentów WEWN¡TRZ pojedynczego rekursywnego poziomu edycji.
1023 SZUKANIE POMOCY
1024 ---------------
1026 W tym samouczku dostarczyli¶my tylko tyle informacji, ile jest
1027 niezbêdne, by¶ móg³ zacz±æ u¿ywaæ Emacsa. Emacs jest istn± kopalni±
1028 najró¿niejszych rzeczy, których nie sposób tutaj opisaæ. Bêdziesz
1029 zapewne chcia³ dowiedzieæ siê o Emacsie wiêcej, poniewa¿ posiada on
1030 wiele po¿ytecznych cech, o których na razie nic nie wiesz. Miêdzy innymi
1031 jest w nim zaszyte mnóstwo wewnêtrznej dokumentacji. Dotrzeæ do tej
1032 dokumentacji mo¿esz po naci¶niêciu kombinacji C-h.
1034 By uzyskaæ pomoc, naci¶nij C-h, a potem znak, który okre¶la jakiego
1035 rodzaju pomocy oczekujesz. Je¶li poczujesz siê NAPRAWDÊ zagubiony, to
1036 napisz C-h?, a Emacs podpowie, jakiego rodzaju pomocy mo¿e Ci
1037 dostarczyæ. Je¶li naci¶niesz C-h, a potem zadecydujesz, ¿e pomoc nie
1038 jest Ci jednak potrzebna, to aby anulowaæ zapocz±tkowane polecenie C-h,
1039 po prostu wci¶nij C-g.
1041 Najprostsz± pomoc mo¿esz uzyskaæ naciskaj±c C-h c. Naci¶nij C-h a potem
1042 c, po czym kombinacjê klawiszy, której znaczenie chcesz poznaæ; Emacs
1043 wy¶wietli krótki opis polecenia odpowiadaj±cego tej kombinacji.
1045 >> Naci¶nij C-h c C-p.
1047 Powinno to przywo³aæ komunikat, o tre¶ci podobnej do
1049 C-p runs the command previous-line
1051 W ten sposób mo¿esz uzyskaæ ,,nazwê funkcji'' przypisanej kombinacji
1052 klawiszy. Przydaje siê to podczas pisania kodu w Lispie, w którym
1053 zapisane s± rozszerzenia Emacsa; wystarcza to tak¿e do przypomnienia
1054 Ci, co dane polecenie robi, je¶li widzia³e¶ je ju¿ wcze¶niej, lecz
1055 go nie zapamiêta³e¶.
1057 Jako dope³nienie polecenia C-h c Emacs dopuszcza te¿ wieloznakowe
1058 kombinacje klawiszy, na przyk³ad C-x C-s albo (je¶li nie masz klawisza
1059 META lub Alt) <ESC>v.
1061 By uzyskaæ wiêcej informacji na temat polecenia, naci¶nij C-h k
1062 zamiast C-h c.
1064 >> Naci¶nij C-h k C-p.
1066 To polecenie wy¶wietla dokumentacjê na temat danej funkcji oraz jej
1067 nazwê w oknie Emacsa. Gdy skoñczysz ¶ledziæ wynik tego polecenia
1068 naci¶nij C-x 1, by pozbyæ siê tekstu pomocy. Nie musisz tego robiæ od
1069 razu. Mo¿esz wykonaæ pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim
1070 naci¶niesz C-x 1.
1072 Oto kilka innych u¿ytecznych wariantów C-h:
1074 C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie.
1076 >> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie ca³±
1077 informacje, jak± Emacs ma na temat funkcji, która implementuje
1078 polecenie C-p.
1080 Podobnie komenda C-h v pokazuje na ekranie dokumentacjê zmiennych,
1081 których warto¶ci mo¿esz zmieniæ, aby dostosowaæ Emacsa do swoich
1082 preferencji. Wpisz nazwê zmiennej, gdy Emacs o ni± poprosi.
1085 C-h a Apropos. Wpisz s³owo, a Emacs wypisze listê
1086 wszystkich poleceñ, których nazwa zawiera to s³owo.
1087 Polecenia te mo¿na wywo³ywaæ za pomoc± Meta-x.
1088 Dla niektórych poleceñ Apropos wypisze jedno- lub
1089 dwuznakowe sekwencje, które wywo³uj± te polecenia.
1091 >> Napisz C-h a file<Return>.
1093 Zobaczysz listê wszystkich poleceñ,
1094 dostêpnych za pomoc± M-x, które maja s³owo "file" w swojej nazwie.
1095 Zauwa¿ysz tam tak¿e polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w,
1096 umieszczone obok nazw poleceñ "find-file" i "write-file".
1098 >> Napisz C-M-v, aby przewin±æ okno pomocy. Zrób to kilka razy.
1099 >> Napisz C-x 1, aby usun±æ okno pomocy.
1101 C-h i Czytanie elektronicznych podrêczników (w formacie Info). To
1102 polecenie prze³±czy Ciê do specjalnego bufora o nazwie
1103 *info*, gdzie bêdziesz móg³ przeczytaæ podrêczniki
1104 dotycz±ce pakietów zainstalowanych w Twoim
1105 systemie. Napisz m emacs <Return>, aby zapoznaæ siê z
1106 podrêcznikiem Emacsa. Je¿eli nigdy wcze¶niej nie u¿ywa³e¶
1107 trybu Info, to napisz ?, a Emacs przedstawi Ci mo¿liwo¶ci
1108 tego trybu. Po tym, jak zapoznasz siê z niniejszym krótkim
1109 samouczkiem, w dalszej pracy dostêp do dokumentacji
1110 bêdziesz uzyskiwa³ w³a¶nie za pomoc± Emacs Info.
1113 DODATKOWE FUNKCJE
1114 -----------------
1116 Wiêcej o Emacsie mo¿esz siê nauczyæ czytaj±c jego podrêcznik, w formie
1117 ksi±¿kowej lub on-line w postaci Info (u¿yj menu Help lub naci¶nij F10
1118 h r). Dwie dodatkowe w³a¶ciwo¶ci, które szczególnie mog± siê przydaæ
1119 to dope³nianie wprowadzanych danych i dired u³atwiaj±ce zarz±dzanie
1120 plikami.
1122 Dope³nianie pozwala unikn±æ niepotrzebnego wpisywania. Na przyk³ad
1123 je¶li chcesz siê prze³±czyæ do bufora *Messages*, mo¿esz nacisn±æ C-x
1124 b *M<Tab> a Emacs dope³ni dalsz± czê¶æ nazwy za Ciebie na tyle, na ile
1125 bêdzie w stanie ustaliæ na podstawie tego, co do tej pory wpisa³e¶. Dope³nianie
1126 jest opisane w Info w podrêczniku Emacsa w czê¶ci zatytu³owanej
1127 "Dop³nianie" (ang. Completion).
1129 Dired umo¿liwia Ci zrobienie wykazu plików w danym katalogu (dodatkowo
1130 w podkatalogach), przemieszczanie siê wewn±trz tej listy, odwiedzanie
1131 plików, zmienianie nazw, usuwanie i inne operacje na plikach. Dired
1132 jest opisane w Info w podrêczniku Emacsa w czê¶ci zatytu³owanej
1133 "Dired".
1135 Podrêcznik dodatkowo opisuje wiele innych w³a¶ciwo¶ci Emacsa.
1138 * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1139 -----------------------------------
1141 Je¶li pracujesz na terminalu graficznym, to do kierowania kursorem
1142 prawdopodobnie ³atwiej Ci bêdzie u¿ywaæ klawiszy strza³ek po prawej
1143 stronie klawiatury. Klawisze strza³ek: w lewo, w prawo, w górê i w dó³
1144 dzia³aj± zgodnie z oczekiwaniem; odpowiadaj± one dok³adnie C-b, C-f, C-p
1145 i C-n, ale s± ³atwiejsze do zapamiêtania. Mo¿esz tak¿e u¿ywaæ C-lewo i
1146 C-prawo, by przesuwaæ siê o s³owa, oraz C-góra i C-dó³, by przesuwaæ siê
1147 o bloki (np. akapity, je¶li edytujesz tekst). Je¶li masz klawisze
1148 oznaczone Home (lub Begin) oraz End, to przenios± Ciê one na pocz±tek i,
1149 odpowiednio, na koniec linii, a C-Home i C-End na pocz±tek i koniec
1150 pliku. Je¶li na Twojej klawiaturze s± klawisze PgUp i PgDn, to mo¿esz
1151 ich u¿yæ do przesuwania siê o jeden ekran, tak jak M-v i C-v.
1153 Wszystkie te polecenia akceptuj± argument liczbowy, tak jak to
1154 opisano powy¿ej. Wpisanie argumentu mo¿esz sobie upro¶ciæ:
1155 naci¶nij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbê. Na
1156 przyk³ad, aby przesun±æ kursor o 12 s³ów w prawo, naci¶nij C-1 C-2
1157 C-prawo. Zwróæ uwagê, ¿e jest to ³atwe do wpisania, poniewa¿ nie
1158 musisz puszczaæ klawisza CONTROL podczas wpisywania cyfr.
1161 * U¯YWANIE MENU (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1162 ---------------
1164 Je¶li pracujesz na X-terminalu, to u góry okna Emacsa powiniene¶ zauwa¿yæ
1165 pasek z menu. Tego menu mo¿esz u¿ywaæ, by wywo³ywaæ najczê¶ciej
1166 potrzebne polecenia Emacsa, takie jak "find file". Na pocz±tku bêdziesz
1167 s±dzi³, ¿e jest to ³atwiejsze ni¿ u¿ywanie klawiatury, poniewa¿ nie
1168 musisz siê na pamiêæ uczyæ kombinacji klawiszy, które uruchamiaj±
1169 poszczególne polecenia. Gdy ju¿ jednak poznasz Emacsa, to zaczniesz
1170 sobie te kombinacje przyswajaæ --- dla wygody przy pozycjach menu
1171 pokazywane s± odpowiadaj±ce im kombinacje klawiszy.
1173 Zwróæ uwagê, ¿e niektóre pozycje wystêpuj±ce w menu nie maj±
1174 odpowiedników klawiszowych. Na przyk³ad pozycja "Buffers" powoduje
1175 wy¶wietlenie listy wszystkich dostêpnych buforów. Do ka¿dego z nich
1176 mo¿esz siê prze³±czyæ, wybieraj±c jego nazwê, wy¶wietlon± pod pozycj±
1177 Buffers.
1180 PODSUMOWANIE
1181 ------------
1183 Pamiêtaj, ¿e by wyj¶æ z Emacsa na sta³e, trzeba wydaæ polecenie C-x C-c.
1184 By wyj¶æ do pow³oki na chwilê tak, by jeszcze Do Emacsa wróciæ, trzeba
1185 u¿yæ C-z. (To nie dzia³a pod X-Windows, poniewa¿ tam nie ma prawdziwego
1186 konceptu przej¶cia na chwilê do pow³oki. Zamiast tego C-z ,,ikonizuje''
1187 okno Emacsa.)
1189 Ten samouczek by³ pisany tak, by wszyscy nowi u¿ytkownicy mogli go
1190 zrozumieæ. Je¶li co¶ pozostawi³ niejasnym, nie sied¼ cicho i nie
1191 obwiniaj siebie, tylko daj nam znaæ!
1194 KOPIOWANIE
1195 ----------
1197 Niniejszy samouczek jest potomkiem w d³ugiej linii samouczków
1198 Emacsa, która rozpoczyna siê od tego, który zosta³ napisany przez
1199 Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Zosta³ on zmodyfikowany we
1200 wrze¶niu 1994 przez Bena Winga, który zaktualizowa³ go w celu uwzglêdnienia
1201 pracy pod X-Windows.
1203 Autorem pierwszego t³umaczenia na jêzyk polski by³ Remek Trzaska
1209 Ta wersja samouczka, podobnie jak GNU Emacs, jest chroniona prawem
1210 autorskim, ale wolno j± kopiowaæ pod nastêpuj±cymi warunkami:
1212 Copyright (C) 1985, 1994, 2001, 2002, 2003, 2004,
1213 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010 Free Software Foundation, Inc.
1215 Zezwala siê na wykonywanie lub rozpowszechnianie
1216 wiernych kopii tego dokumentu w otrzymanej formie, na dowolnym
1217 no¶niku, pod warunkiem zachowania informacji o
1218 prawach autorskich i niniejszym zezwoleniu oraz pod
1219 warunkiem, ¿e dystrybutor udzieli odbiorcy pozwolenia na
1220 dalsze rozpowszechnianie zgodnie z niniejszym zezwoleniem.
1223 Zezwala siê równie¿ na rozpowszechnianie na warunkach podanych
1224 powy¿ej zmodyfikowanych wersji tego dokumentu lub jego czê¶ci,
1225 pod warunkiem, ¿e zostan± wyra¼nie uwidocznione
1226 informacje o tym, kto dokona³ modyfikacji jako ostatni.
1229 Warunki kopiowania samego Emacsa s± bardziej skomplikowane, ale zgodne
1230 z t± ide±. Proszê, przeczytaj plik COPYING, po czym rozdaj swoim
1231 znajomym kopie Emacsa. Pomó¿ têpiæ obstrukcjonizm w informatyce,
1232 u¿ywaj±c, tworz±c i dziel±c siê oprogramowaniem swobodnym.
1234 ;;; Local Variables:
1235 ;;; mode: fundamental
1236 ;;; coding: latin-2
1237 ;;; sentence-end-double-space: nil
1238 ;;; End:
1240 ;;; arch-tag: 6c6b7445-4cd5-44ca-a101-7f4697b92f60