*** empty log message ***
[emacs.git] / etc / TUTORIAL.pl
blobdaedfe0f39ca47eb57c6737c4f3658d615cccc79
1 Czytasz w³a¶nie krótki samouczek Emacsa. Copyright (c) 1985, 2001
2 Free Software Foundation, Inc. Szczegó³y na koñcu pliku.
4 Polecenia Emacsa wymagaj± na ogó³ wci¶niêcia klawisza CONTROL (oznaczanego
5 czasami Ctrl lub CTL) lub klawisza META (oznaczanego czasami EDIT
6 albo ALT). Dalej bêdziemy stosowaæ nastêpuj±ce skróty:
8 C-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza CONTROL przy naciskaniu
9 klawisza <znak>. Na przyk³ad C-f bêdzie odpowiada³o
10 naci¶niêciu f przy wci¶niêtym klawiszu CONTROL.
11 M-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza META lub ALT przy naciskaniu
12 klawisza <znak>. Zamiast tego mo¿na nacisn±æ i pu¶ciæ klawisz
13 ESC, a potem nacisn±æ klawisz <znak>.
15 Uwaga: aby zakoñczyæ sesjê Emacsa, naci¶nij C-x C-c (kolejno dwa znaki).
16 Znaki ">>" na lewym marginesie oznaczaj± w dalszej czê¶ci tego samouczka
17 æwiczenia dla Ciebie. Na przyk³ad:
18 <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
19 [Dodatkowe odstêpy zosta³y zrobione w celach dydaktycznych.]
20 >> Teraz naci¶nij C-v (nastêpny ekran), aby przej¶æ na nastêpny ekran
21 samouczka (zrób to naciskaj±c jednocze¶nie klawisze CONTROL i v).
22 Od tego momentu powiniene¶ robiæ to zawsze, gdy dojdziesz
23 do koñca ekranu.
25 Zwróæ uwagê na to, ¿e kilka linii siê powtarza, gdy przechodzisz z
26 ekranu na nastêpny; ma to zapewniæ wra¿enie ci±g³o¶ci podczas przesuwania
27 siê w obrêbie pliku.
29 Pierwsz± umiejêtno¶ci±, która powiniene¶ opanowaæ, jest sposób
30 przesuwania siê z miejsca na miejsce. Wiesz ju¿, jak przesuwaæ siê
31 o jeden ekran do przodu. Aby przesun±æ siê o jeden ekran do ty³u,
32 wci¶nij kombinacjê klawiszy M-v (to znaczy wci¶nij i przytrzymaj
33 klawisz META lub Alt i jednocze¶nie naci¶nij v albo naci¶nij kolejno
34 klawisze <ESC> v, je¶li nie masz klawisza META lub Alt).
36 >> Spróbuj nacisn±æ M-v, a potem C-v, by przesun±æ siê w przód i w ty³
37 kilka razy.
40 PODSUMOWANIE
41 ------------
43 Nastêpuj±ce polecenia s³u¿± do przegl±dania tekstu po jednym ekranie:
45 C-v Przesuñ siê o jeden ekran do przodu
46 M-v Przesuñ siê o jeden ekran do ty³u
47 C-l Wyczy¶æ ekran i wy¶wietl go na nowo, umieszczaj±c
48 tekst z okolic kursora w ¶rodku ekranu.
49 (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.)
51 >> Znajd¼ kursor i zapamiêtaj, jaki tekst jest w jego pobli¿u.
52 Naci¶nij nastêpnie C-l.
53 Znajd¼ kursor jeszcze raz i zwróæ uwagê, ¿e znajduje siê on
54 w pobli¿u tego samego tekstu.
56 Mo¿esz tak¿e u¿yæ klawiszy PageUp i PageDn, je¶li s± dostêpne na
57 Twojej klawiaturze, do przemieszczania siê miêdzy stronami, ale u¿ycie
58 C-v i M-v jest bardziej efektywne.
60 PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM
61 ----------------------------
63 Przesuwanie siê z ekranu na ekran jest u¿yteczne, ale jak przej¶æ do
64 okre¶lonego miejsca w obrêbie jednego ekranu?
66 Mo¿na to zrobiæ na kilka sposobów. Najprostszym jest u¿ycie poleceñ
67 C-p, C-b, C-f oraz C-n. Ka¿de z nich przesuwa kursor o jeden wiersz
68 albo kolumnê w okre¶lonym kierunku. Oto schemat, który to obrazuje:
70 Poprzednia linia, C-p
71 (ang. previous line)
74 Do ty³u, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f
75 (ang. back) : (ang. forward)
78 Nastêpna linia, C-n
79 (ang. next line)
81 >> Przesuñ kursor na ¶rodek tego schematu za pomoc± C-n lub C-p.
82 Potem naci¶nij C-l, by zobaczyæ ca³y diagram na ¶rodku ekranu.
84 To s± podstawowe polecenia kieruj±ce po³o¿eniem kursora, których
85 bêdziesz u¿ywa³ bardzo czêsto, warto wiêc je zapamiêtaæ.
87 >> Naci¶nij kilka razy C-n, by przesun±æ kursor do tej linii.
89 >> Przesuñ siê w g³±b linii za pomoc± C-f, a potem do góry za pomoc±
90 C-p. Zwróæ uwagê na zachowanie siê C-p, gdy kursor jest w ¶rodku
91 linii.
93 Ka¿da linia tekstu koñczy siê znakiem nowej linii, który oddziela j±
94 od nastêpnej. Ka¿dy Twój plik powinien siê koñczyæ znakiem nowej
95 linii (ale Emacs tego nie wymaga).
97 >> Spróbuj nacisn±æ C-b na pocz±tku linii. Powinno Ciê to przenie¶æ
98 na koniec poprzedniej linii. Dzieje siê tak dlatego, ¿e kursor
99 przechodzi wówczas nad znakiem nowej linii.
101 C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b.
103 >> Naci¶nij kilka razy C-b i obserwuj po³o¿enie kursora.
104 Naciskaj potem C-f, by wróciæ na koniec linii. W koñcu naci¶nij
105 jeszcze raz C-f, by przej¶æ do nastêpnej linii.
107 Gdy przesuwasz kursor poza doln± krawêd¼ ekranu, tekst po³o¿ony
108 za krawêdzi± przesuwa siê na ekran (ang. scrolling). Dziêki temu
109 Emacs mo¿e przesun±æ kursor do okre¶lonego miejsca bez umieszczania
110 go poza ekranem.
112 >> Spróbuj przesun±æ kursor poza doln± granicê ekranu za pomoc± C-n
113 i zobacz, co siê stanie.
115 Je¶li przesuwanie siê o jeden znak na raz jest dla Ciebie zbyt wolne,
116 to spróbuj przesuwaæ siê o s³owa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor o s³owo
117 do przodu, a M-b przesuwa go o s³owo do ty³u.
119 >> Naci¶nij kilka razy M-f i M-b.
121 Gdy jeste¶ w ¶rodku s³owa, to M-f przesuwa kursor na jego koniec.
122 Je¶li natomiast jeste¶ w przerwie miedzy s³owami, to M-f przesuwa
123 kursor na koniec nastêpnego s³owa. M-b zachowuje siê podobnie
124 dla ruchu do ty³u.
126 >> Naci¶nij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b, tak by¶
127 móg³ zauwa¿yæ dzia³anie M-f i M-b naci¶niêtych w ró¿nych miejscach
128 wewn±trz i miêdzy s³owami.
130 Zauwa¿ podobieñstwo miêdzy C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo czêsto
131 kombinacje zawieraj±ce Meta (Alt) oznaczaj± operacje zwi±zane
132 z jednostkami jêzykowymi (s³owa, zdania, akapity), podczas gdy
133 kombinacje z klawiszem Control dzia³aj± na jednostkach podstawowych,
134 niezale¿nych od tego, co edytujesz (znaki, linie, itd.).
136 Oto zale¿no¶æ, która stosuje siê do linii i zdañ: C-a i C-e przesuwaj±
137 kursor na pocz±tek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwaj± go na pocz±tek
138 i koniec zdania.
140 >> Naci¶nij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e.
141 Powtórz to z M-a, a potem z M-e.
143 Czy zauwa¿y³e¶, ¿e powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powtórne
144 M-a przesuwa Ciê o jedno zdanie? Chocia¿ nie ma tu pe³nej analogii,
145 wydaje siê to jednak naturalne.
147 Po³o¿enie kursora w tek¶cie jest okre¶lane mianem "punktu".
149 Oto podsumowanie prostych poleceñ s³u¿±cych do przesuwania kursora,
150 w³±cznie z operacjami dotycz±cymi s³ów i zdañ:
152 C-f Do przodu o jeden znak
153 C-b Do ty³u o jeden znak
155 M-f Do przodu o s³owo
156 M-b Do ty³u o s³owo
158 C-n Nastêpna linia
159 C-p Poprzednia linia
161 C-a Pocz±tek linii
162 C-e Koniec linii
164 M-a Do ty³u na pocz±tek zdania
165 M-e Do przodu na koniec zdania
167 >> Przeæwicz kilka razy dla wprawy wszystkie powy¿sze polecenia.
168 Nale¿± one do najczê¶ciej u¿ywanych.
170 Dwa inne wa¿ne polecenia przesuwaj±ce kursor to M-< (Meta lub Alt
171 i znak mniejszo¶ci), które przesuwa kursor na pocz±tek ca³ego tekstu
172 i M-> (Meta lub Alt i znak wiêkszo¶ci), które przesuwa kursor na koniec
173 ca³ego tekstu.
175 Na wiêkszo¶ci klawiatur "<" jest nad przecinkiem, musisz wiêc u¿yæ
176 klawisza Shift, by nacisn±æ "<", i podobnie musisz u¿yæ klawisza Shift,
177 by nacisn±æ M-<. Bez Shift uzyska³by¶ M-przecinek.
179 >> Naci¶nij M-<, by przej¶æ na pocz±tek samouczka, a potem kilka razy
180 u¿yj C-v, by powróciæ do tego miejsca.
182 >> Teraz naci¶nij M->, by przej¶æ na koniec samouczka, i wróæ do tego
183 miejsca za pomoc± kilkakrotnego M-v.
185 Je¶li Twoja klawiatura ma klawisze strza³ek, to mo¿esz ich u¿yæ do
186 przesuwania kursora. Radzimy Ci nauczyæ siê siê kombinacji C-b, C-f,
187 C-n i C-p z trzech powodów. Po pierwsze, dzia³aj± one na wszystkich
188 typach terminali. Po drugie, gdy ju¿ zdobêdziesz pewn± praktykê w
189 pos³ugiwaniu siê Emacsem, to bêdzie Ci szybciej nacisn±æ te kombinacje
190 ni¿ klawisze strza³ek (poniewa¿ nie wymaga to przenoszenia d³oni z
191 miejsca, które zajmuj± podczas szybkiego pisania za pomoc± 10 palców).
192 Po trzecie wreszcie, gdy ju¿ wyrobisz sobie zwyczaj pos³ugiwania siê
193 tymi poleceniami z klawiszem Control, to ³atwo przyjdzie Ci nauczyæ siê
194 bardziej zaawansowanych poleceñ przesuwaj±cych kursor.
196 Wiêkszo¶æ poleceñ Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla wiêkszo¶ci
197 poleceñ oznacza on liczbê powtórzeñ. Aby okre¶liæ liczbê powtórzeñ
198 polecenia, powiniene¶ je poprzedziæ naci¶niêciem C-u a potem cyfr.
199 Je¶li masz na klawiaturze klawisz META (lub EDIT albo ALT), to
200 alternatywnym sposobem wprowadzenia argumentu liczbowego jest u¿ycie
201 tego klawisza i wciskanie cyfr argumentu. Radzimy jednak przyswoiæ
202 sobie metodê z klawiszem C-u, poniewa¿ dzia³a ona na wszystkich
203 terminalach.
205 Na przyk³ad C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znaków.
207 >> Spróbuj u¿yæ C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesun±æ kursor
208 do jednej z linii w pobli¿u tego zdania za pomoc± tylko jednego
209 polecenia.
211 Wiêkszo¶æ poleceñ u¿ywa argumentu liczbowego jako liczby powtórzeñ.
212 Jest kilka poleceñ, które u¿ywaj± go w inny sposób. Do takich wyj±tków
213 nale¿± C-v i M-v. Je¶li poda siê im argument, to przesuwaj± zawarto¶æ
214 ekranu w górê lub w dó³ o podan± liczbê linii zamiast o tyle¿ ekranów.
215 Na przyk³ad C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie.
217 >> Spróbuj nacisn±æ C-u 8 C-v.
219 To powinno by³o przewin±æ ekran do góry o 8 linii. Je¶li chcia³by¶
220 przewin±æ ekran w dó³, to powiniene¶ podaæ argument przed poleceniem M-v.
222 Je¶li pracujesz w systemie z okienkowym trybem graficznym, jak X11
223 lub MS-Windows, to prawdopodobnie po lewej stronie okna Emacsa znajduje
224 siê prostok±tny obszar nazywany po angielsku "scrollbar", a po polsku
225 suwakiem. Za jego pomoc± mo¿esz przewijaæ tekst, u¿ywaj±c do tego myszy.
227 >> Spróbuj nacisn±æ ¶rodkowy klawisz myszy u góry pod¶wietlonego
228 obszaru na suwaku. To powinno przewin±æ tekst do miejsca
229 okre¶lonego przez wysoko¶æ, na której nacisn±³e¶ klawisz myszy.
231 >> Przesuñ mysz do miejsca oddalonego od górnego koñca suwaka o mniej
232 wiêcej trzy linie i naci¶nij lewy klawisz myszy kilka razy.
235 * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY
236 ----------------------------
238 Je¶li Emacs przestaje odpowiadaæ na Twoje polecenia, to mo¿esz go
239 bezpiecznie zatrzymaæ, przyciskaj±c C-g. Klawisza C-g mo¿esz te¿ u¿yæ do
240 przerwania polecenia, które zabiera zbyt wiele czasu.
242 Mo¿esz tak¿e u¿yæ C-g do anulowania argumentu liczbowego albo pocz±tku
243 polecenia, którego nie zamierzasz dokoñczyæ.
245 >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naci¶nij C-g.
246 Teraz naci¶nij C-f. Powinno to przesun±æ kursor zaledwie o
247 jeden znak, poniewa¿ argument liczbowy anulowa³e¶ za pomoc± C-g.
249 Za pomoc± klawisza C-g mo¿esz te¿ anulowaæ skutki omy³kowego
250 wci¶niêcia klawisza <ESC>.
253 * ZABLOKOWANE POLECENIA
254 -----------------------
256 Pewne polecenia Emacsa s± ,,zablokowane'' -- po to, by pocz±tkuj±cy
257 u¿ytkownicy nie mogli ich wywo³aæ przez przypadek.
259 Je¶li wywo³asz jedno z zablokowanych poleceñ, to Emacs wypisze komunikat
260 informuj±cy o tym, co to za polecenie, i zapyta Ciê, czy istotnie chcesz
261 je wywo³aæ.
263 Je¶li naprawdê chcesz wywo³aæ to polecenie, to odpowiedz na pytanie,
264 naciskaj±c spacjê. Je¶li nie chcesz wywo³aæ zablokowanego polecenia,
265 to na pytanie odpowiedz, naciskaj±c n.
267 >> Napisz `C-x C-l' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz n
268 na zadane pytanie.
271 * OKNA
272 ------
274 Emacs mo¿e mieæ otwartych kilka okien, z których ka¿de wy¶wietla
275 w³asny tekst. Pojêcie ,,okna'', je¶li chodzi o Emacsa, nie odnosi
276 siê do osobnego okienka systemu okienkowego, lecz do pojedynczego
277 panelu wewn±trz okienka systemowego. (Emacs mo¿e te¿ pracowaæ
278 na kilku oknach systemowych (X-oknach); w terminologii Emacsa
279 nazywaj± siê one ramkami. Opisane jest to poni¿ej.)
281 Na tym etapie lepiej jest siê nie zag³êbiaæ w techniki wykorzystuj±ce
282 kilka okien. Powiniene¶ jedynie wiedzieæ, w jaki sposób pozbyæ siê
283 nadmiaru okien, które mog± siê pojawiæ w wyniku wywo³ania Emacsowego
284 systemu pomocy albo niektórych poleceñ. Robi siê to w prosty sposób:
286 C-x 1 Jedno okno (tzn. zlikwiduj wszystkie pozosta³e okna).
288 Kombinacja ta to klawisz Control-x, po którym wystêpuje cyfra 1.
289 Powiêksza ona okno, w którym jest kursor tak, by wype³ni³o ono ekran,
290 kasuj±c zarazem pozosta³e okna Emacsa.
292 >> Przesuñ kursor do tej linii i naci¶nij C-u 0 C-l.
294 (C-l, jak pamiêtasz od¶wie¿a zawarto¶æ ekranu. Je¶li temu poleceniu
295 poda siê argument liczbowy, to bêdzie to oznacza³o ,,od¶wie¿ zawarto¶æ
296 ekranu i umie¶æ bie¿±ca liniê o tyle linii od góry ekranu''. Tak wiêc,
297 C-u 0 C-1 oznacza ,,od¶wie¿ ekran, umieszczaj±c bie¿±ca liniê na samej
298 górze''.)
300 >> Naci¶nij Control-x 2
301 Zauwa¿, ¿e okno siê kurczy, a jednocze¶nie pojawia siê nowe,
302 wy¶wietlaj±ce ten sam tekst.
304 >> Naci¶nij C-x 1, a nowe okno zniknie.
307 * WSTAWIANIE I USUWANIE
308 -----------------------
310 Je¶li chcesz wstawiæ nowy tekst, to po prostu go napisz. Znaki, które da
311 siê wy¶wietliæ, takie jak A, 7, *, itd., Emacs traktuje jako tekst i
312 natychmiast wstawia do dotychczasowego tekstu. Aby wstawiæ znak nowej
313 linii, trzeba nacisn±æ klawisz <Return> (na maszynach do pisania tak
314 oznacza³o siê znak powrotu karetki).
316 Ostatnio napisany znak mo¿esz skasowaæ, naciskaj±c klawisz <Delback>.
317 Chodzi tu o klawisz, którego normalnie u¿ywasz do skasowania ostatnio
318 napisanego znaku. Na wiêkszo¶ci klawiatur wyró¿nia siê on wielko¶ci±,
319 le¿y nad klawiszem <Return> i jest oznaczony napisem "Delete", "Del"
320 albo "Backspace".
322 Je¶li masz na klawiaturze klawisz oznaczony "Backspace", to w³a¶nie on
323 jest wspomnianym <Delback>. Oprócz niego mo¿e jeszcze wystêpowaæ
324 klawisz oznaczony s³owem "Delete", ale to nie on pe³ni rolê <Delback>.
326 Mówi±c bardziej ogólnie, <Delback> usuwa znak bezpo¶rednio
327 poprzedzaj±cy bie¿±c± pozycjê kursora.
329 >> Sprawd¼ to teraz: wstaw kilka znaków, po czym usuñ je, kilka razy
330 naciskaj±c <Delback>. Nie martw siê, ¿e zmieniasz w ten sposób
331 niniejszy plik, w istocie nie zmieniasz g³ównego pliku samouczka.
332 Pracujesz teraz na jego kopii.
334 Gdy linia tekstu staje siê zbyt d³uga, by zmie¶ciæ siê w jednym
335 wierszu ekranu, to jest ona ,,kontynuowana'' w wierszu nastêpnym.
336 Znak ,,backslash'' (`\') (albo - je¶li pracujesz w okienkowym
337 trybie graficznym - zagiêta strza³ka) umieszczony na prawym marginesie
338 wskazuje, ¿e dana linia jest kontynuowana w nastêpnym wierszu ekranu.
340 >> Wpisuj jaki¶ tekst tak d³ugo, a¿ dojdziesz do prawego marginesu, i
341 potem nie przestawaj. Zauwa¿ysz, ¿e pojawi siê linia kontynuacji.
343 >> U¿yj klawisza <Delback>, by usun±æ znaki tekstu, tak by linia znowu
344 mie¶ci³a siê na ekranie; linia kontynuacji zniknie.
346 Znak nowej linii mo¿na skasowaæ tak jak ka¿dy inny znak. Usuniêcie znaku
347 nowej linii miêdzy dwiema liniami spowoduje ich po³±czenie. Je¶li powsta³a
348 w wyniku tego linia tekstu jest zbyt d³uga, by zmie¶ciæ siê na szeroko¶æ
349 ekranu, to zostanie wy¶wietlona z lini± kontynuacji.
351 >> Przesuñ kursor na pocz±tek linii i naci¶nij <Delback>. Bie¿±ca
352 linia zostanie po³±czona z poprzedni±.
354 >> Naci¶nij <Return>, by z powrotem wstawiæ znak nowej linii, który
355 skasowa³e¶.
357 Jak ju¿ wiesz, wiêkszo¶æ poleceñ Emacsa mo¿na wywo³aæ z parametrem
358 liczby powtórzeñ; dotyczy to tak¿e znaków tekstu. Argument liczbowy
359 powoduje wstawienie znaku odpowiadaj±c± mu liczbê razy.
361 >> Wypróbuj to teraz -- naci¶nij C-u 8 *, a uzyskasz ********.
363 Nauczy³e¶ siê ju¿ wiêkszej czê¶ci podstawowych sposobów pisania oraz
364 poprawiania b³êdów. W Emacsie mo¿esz usuwaæ równie¿ ca³e s³owa lub
365 linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znaków:
367 <Delback> usuñ znak bezpo¶rednio przed kursorem
368 C-d usuñ znak bezpo¶rednio za kursorem
370 M-<Delback> wytnij s³owo bezpo¶rednio przed kursorem
371 M-d wytnij s³owo bezpo¶rednio za kursorem
373 C-k wytnij zawarto¶æ linii od kursora do jej koñca
374 M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do koñca zdania
376 Warto zauwa¿yæ, ¿e stosunek <Delete> i C-d do M-<Delete> i M-d
377 rozszerza analogiê wystêpuj±c± w zestawieniu C-f i M-f (<Delete> tak
378 naprawdê nie jest znakiem steruj±cym, ale nie jest to tutaj
379 istotne). C-k i M-k s± podobne do C-e i M-e w tym sensie, ¿e linie s±
380 odpowiednikami zdañ.
383 Oto metoda wycinania czê¶ci tekstu. Umie¶æ kursor na pocz±tku fragmentu,
384 który chcesz wyci±æ, i naci¶nij C-@ lub C-SPC (SPC-spacja). Teraz przejd¼
385 na drugi koniec wybranego fragmentu i naci¶nij C-w. To wytnie ca³y tekst
386 zawarty miêdzy punktami pocz±tkowym i koñcowym.
388 >> Przesuñ kursor na literê O na pocz±tku poprzedniego paragrafu.
390 >> Naci¶nij C-SPC. Emacs wy¶wietli "Mark set" (znacznik ustawiony)
391 na dole ekranu.
393 >> Przesuñ kursor do litery o w s³owie ,,kursor'' w drugim zdaniu.
395 >> Naci¶nij C-w. Ta komenda wytnie ca³y fragment zaczynaj±cy siê od O,
396 a koñcz±cy tu¿ przed o.
398 Gdy usuwasz wiêcej ni¿ jeden znak naraz, Emacs zachowuje usuniêty
399 tekst po to, by móg³ go z powrotem gdzie¶ wstawiæ. Wstawianie
400 usuniêtego tekstu nazywa siê ,,wklejaniem''. Usuniêty tekst
401 mo¿esz wkleiæ zarówno w to samo miejsce, z którego zosta³ usuniêty,
402 b±d¼ te¿ w inne miejsca. Ten sam tekst mo¿esz wkleiæ wielokrotnie,
403 w celu uzyskania wielu kopii. Poleceniem wklejenia tekstu jest C-y.
405 Zauwa¿ ró¿nicê miêdzy ,,wycinaniem'' i ,,usuwaniem'', polegaj±c± na tym,
406 ¿e rzeczy wyciête mo¿na na nowo wklejaæ, usuniêtych natomiast wklejaæ nie
407 mo¿na. Na ogó³ polecenia Emacsa, które kasuj± du¿o tekstu, zachowuj± go,
408 podczas gdy polecenia, które po prostu kasuj± jeden znak albo puste
409 linie lub odstêpy, skasowanego tekstu nie zachowuj±.
411 >> Przesuñ kursor na pocz±tek linii, która nie jest pusta. Naci¶nij
412 C-k, by wyci±æ tekst z tej linii.
414 >> Naci¶nij C-k jeszcze raz. Zauwa¿, ¿e wycina to znak nowej linii,
415 który znajduje siê za ta lini±.
417 Zwróæ uwagê, ¿e pojedyncze C-k wycina zawarto¶æ linii, a powtórne C-k
418 wycina sam± liniê, tak ¿e pozosta³e linie przesuwaj± siê do góry. C-k
419 traktuje argument liczbowy w sposób specjalny: wycina ono tyle linii,
420 ile wynosi warto¶æ argumentu, ORAZ ich zawarto¶æ. To nie jest jedynie
421 powtórzenie kilka razy C-k. C-u 2 C-k wycina dwie linie wraz z ich
422 znakami nowej linii; dwukrotne naci¶niecie C-k nie zrobi³oby tego.
424 By odzyskaæ ostatnio wyciêty tekst i wstawiæ go w miejsce kursora,
425 naci¶nij C-y.
427 >> Twoja kolej. Naci¶nij C-y, by z powrotem wstawiæ tekst.
429 Zwróæ uwagê, ¿e je¶li naci¶niesz C-k kilka razy z rzêdu, to ca³y wyciêty
430 tekst zostanie zachowywany w jednym kawa³ku, tak ¿e pojedyncze C-y wklei
431 wszystkie linie.
433 >> Naci¶nij C-k kilka razy.
435 A by odzyskaæ ten wyciêty tekst...
437 >> ...naci¶nij C-y. Przesuñ potem kursor o kilka linii w dó³ i
438 naci¶nij C-y jeszcze raz. Widzisz, ¿e wstawia to ten sam tekst.
440 Co zrobiæ, je¶li chcesz wstawiæ tekst, który wcze¶niej wyci±³e¶,
441 a potem wycinasz co¶ innego? C-y wstawia tekst ostatnio wyciêty.
442 Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Mo¿esz do niego wróciæ,
443 u¿ywaj±c polecenia M-y. Naciskaj±c C-y, wstawiasz tekst ostatnio
444 wyciêty, a naciskaj±c M-y, zastêpujesz ten tekst wyciêtym uprzednio.
445 Dalsze naciskanie M-y przywo³uje coraz wcze¶niejsze fragmenty tekstu.
446 Gdy dojdziesz do tekstu, którego szuka³e¶, po prostu kontynuuj edycjê
447 tekstu, pozostawiaj±c wklejony tekst tam, gdzie siê znajduje.
449 Naciskaj±c M-y wystarczaj±co wiele razy, dojdziesz do punktu,
450 z którego wystartowa³e¶ (czyli tekstu wyciêtego ostatnio).
452 >> Wytnij jak±¶ liniê, zmieñ pozycjê kursora i wytnij inn±. Naci¶nij
453 potem C-y, by wstawiæ drug± z wyciêtych linii. Potem naci¶nij M-y
454 i linia ta zostanie zast±piona przez t± pierwsz±. Naci¶nij M-y
455 jeszcze kilka razy, by zobaczyæ, co siê dzieje. Powtarzaj to a¿
456 do ponownego pojawienia siê drugiej z linii. Mo¿esz te¿ wypróbowaæ,
457 co siê stanie, gdy polecenie M-y poprzedzisz argumentem dodatnim
458 albo ujemnym.
461 * COFNIJ
462 --------
464 Je¶li wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, ¿e
465 to by³a pomy³ka, to mo¿esz cofn±æ zmiany, wydaj±c polecenie ,,cofnij''
466 (ang. undo), C-x u.
468 C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; je¶li powtórzysz
469 C-x u kilka razy z rzêdu, to ka¿de powtórzenie cofa kolejne polecenie.
471 Od tej regu³y s± dwa wyj±tki: polecenia, które nie zmieniaj± tekstu nie
472 licz± siê jako polecenia, które mo¿na wycofaæ (dotyczy to zarówno
473 przesuniêæ kursora, jak i przewijania tekstu), oraz znaki wstawiane do
474 tekstu (np. litery) ³±czone s± w grupy do 20. (Redukuje to liczbê
475 naci¶niêæ C-x u, które musia³by¶ wykonaæ, by wycofaæ siê z niechcianych
476 zmian.)
478 >> Wytnij tê liniê za pomoc± C-k, a potem naci¶nij C-x u; linia
479 powinna siê pojawiæ ponownie.
481 C-_ jest innym sposobem wywo³ania polecenia "cofnij"; dzia³a to
482 dok³adnie tak samo jak C-x u, jest jednak ³atwiejsze do naci¶niêcia
483 kilka razy z rzêdu. Wad± kombinacji C-_ jest to, ¿e nie jest oczywiste
484 w jaki sposób j± uzyskaæ na niektórych klawiaturach. To w³a¶nie dlatego
485 dostêpna jest te¿ kombinacja C-x u. Na niektórych terminalach mo¿esz
486 nacisn±æ C-_ poprzez przytrzymanie Ctrl i naci¶niêcie /.
488 Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u okre¶la liczbê powtórzeñ
489 tego polecenia.
492 * PLIKI
493 -------
495 Aby edytowany przez Ciebie tekst zosta³ na trwa³e zachowany, musisz
496 umie¶ciæ go w pliku. Je¶li tego nie zrobisz, to tekst zniknie, gdy
497 zamkniêty zostanie Emacs, za pomoc± którego go edytowa³e¶. Aby zachowaæ
498 tekst w pliku, najpierw musisz ten plik ,,znale¼æ'', i to zanim
499 zaczniesz wprowadzaæ tekst. Czynno¶æ znajdowania pliku (ang. "file
500 finding") bywa te¿ nazywana ,,odwiedzaniem pliku'' (ang. "file
501 visiting").
503 Odwiedzanie pliku w Emacsie powoduje wy¶wietlenie jego zawarto¶ci.
504 Bardzo czêsto jest to pocz±tek edycji pliku. Jednak¿e zmiany, które
505 wprowadzasz do pliku, nie s± w nim utrwalone, zanim go nie ,,zachowasz''
506 (ang. save). Ma to zapobiec pozostawieniu w systemie pliku, który zosta³
507 zmieniony tylko w po³owie, a tego chcesz unikn±æ. Gdy zachowujesz
508 zmieniony plik, Emacs zostawia orygina³ (pod inna nazw±) na wypadek,
509 gdyby¶ doszed³ do wniosku, ¿e wprowadzone zmiany by³y b³êdne.
511 Je¶li popatrzysz na dó³ ekranu, to zauwa¿ysz liniê, która zaczyna siê
512 i koñczy my¶lnikami, a zawiera tekst ,,TUTORIAL''. W tej
513 czê¶ci ekranu zawsze mo¿esz znale¼æ nazwê pliku, który w³a¶nie
514 odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie TUTORIAL, który
515 jest Twoj± w³asn± kopi± samouczka Emacsa. Obojêtnie, który plik
516 odwiedzisz, w³a¶nie w tym miejscu pojawi siê jego nazwa.
518 Polecenia s³u¿±ce do odwiedzania i zachowywania plików ró¿ni± siê
519 od innych poleceñ, które ju¿ pozna³e¶, tym, ¿e sk³adaj± siê z dwóch
520 znaków. Obydwa zaczynaj± siê od znaku Control-x. Jest mnóstwo
521 poleceñ, które zaczynaj± siê od tego w³a¶nie znaku; wiele z nich
522 dotyczy plików, buforów oraz rzeczy z nimi zwi±zanych. Polecenia
523 te maj± d³ugo¶æ dwóch, trzech lub czterech znaków.
525 Kolejn± nowo¶ci± odno¶nie polecenia odwiedzania pliku jest to, ¿e
526 musisz mu podaæ nazwê pliku, który chcesz znale¼æ. Mówimy o tym, ¿e
527 polecenie ,,czyta argument z terminala'' (w tym wypadku argument jest
528 nazw± pliku). Po wpisaniu polecenia
530 C-x C-f znajd¼ plik (ang. find a file)
532 Emacs poprosi Ciê o wpisanie nazwy pliku. Pojawia siê ona w dolnej linii
533 ekranu. Gdy ta linia jest u¿ywana do wprowadzania tego typu danych,
534 nazywa siê j± ,,minibuforem'' (ang. "minibuffer"). Do edycji nazwy pliku
535 w minibuforze mo¿esz u¿ywaæ zwyk³ych poleceñ Emacsa.
537 Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w
538 minibuforze) mo¿na anulowaæ klawiszem C-g.
540 >> Naci¶nij C-x C-f, po czym naci¶nij C-g. Na skutek tego zniknie
541 minibufor oraz przerwane zostanie wykonanie polecenia C-x C-f, które
542 tego minibufora u¿ywa³o. W rezultacie nie odwiedzisz ¿adnego pliku.
544 Gdy skoñczysz wpisywaæ nazwê pliku, naci¶nij <Return>. Wówczas
545 polecenie C-x C-f zabierze siê do roboty i znajdzie plik, który
546 wybra³e¶. Z chwil± zakoñczenia wykonywania polecenia C-x C-f
547 zniknie te¿ minibufor.
549 Zawarto¶æ znalezionego pliku po chwili pojawia siê na ekranie
550 i mo¿esz j± edytowaæ. Gdy chcesz zachowaæ zmiany, by je utrwaliæ,
551 wydaj polecenie
553 C-x C-s zachowaj plik (ang. save).
555 Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem, gdy to
556 robisz, Emacs zmienia nazwê oryginalnego pliku, dodaj±c na
557 koñcu jego nazwy znak ~. W ten sposób powstaje zapasowa kopia
558 oryginalnego pliku.
560 Gdy zachowywanie pliku siê koñczy, Emacs wypisuje jego nazwê u do³u
561 ekranu. Pliki powiniene¶ zachowywaæ stosunkowo czêsto, aby nie straciæ
562 za du¿o w wypadku za³amania systemu.
564 >> Naci¶nij C-x C-s, by zachowaæ dla siebie kopiê samouczka. Emacs
565 powinien wypisaæ "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu.
567 UWAGA: W niektórych systemach naci¶niêcie C-x C-s zamra¿a ekran i w
568 rezultacie Emacs nie mo¿e pokazywaæ tekstu. Oznacza to, ¿e sk³adowa
569 systemu operacyjnego, zwana kontrol± przep³ywu (ang. flow control),
570 przechwyci³a znak C-s i nie pozwoli³a mu dotrzeæ do Emacsa. By odzyskaæ
571 kontrolê nad ekranem, naci¶nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
572 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podrêczniku
573 Emacsa.
575 Odwiedziæ w celu edycji lub odczytu mo¿esz plik istniej±cy ju¿ w
576 systemie. Mo¿esz te¿ odwiedziæ plik, którego jeszcze nie ma w systemie i
577 w³a¶nie w taki sposób tworzy siê w Emacsie nowe pliki. Gdy poleceniem
578 C-x C-f odwiedzisz plik o nazwie nieistniej±cej w systemie, wówczas
579 Emacs wy¶wietli puste miejsce, do którego bêdziesz móg³ zacz±æ wpisywaæ
580 tekst. Gdy za¿±dasz zachowania wpisanego tekstu, Emacs utworzy w
581 systemie plik z tym tekstem. Od tego momentu mo¿esz uwa¿aæ, ¿e edytujesz
582 plik ju¿ istniej±cy.
585 * BUFORY
586 --------
588 Je¶li za pomoc± C-x C-f odwiedzisz inny plik, to plik odwiedzony
589 poprzednio pozostanie w Emacsie. Mo¿esz siê na niego prze³±czyæ,
590 odwiedzaj±c go jeszcze raz za pomoc± C-x C-f. W ten sposób mo¿esz
591 mieæ w Emacsie odwiedzonych jednocze¶nie wiele plików.
593 >> Utwórz plik o nazwie "foo" za pomoc± C-x C-f foo <Return>.
594 Wpisz w niego jaki¶ tekst i zachowaj "foo" za pomoc± C-x C-s.
595 W koñcu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wróciæ do samouczka.
597 Emacs przechowuje tekst ka¿dego pliku w obiekcie, zwanym ,,buforem''.
598 Odwiedzenie pliku powoduje utworzenie nowego bufora wewn±trz Emacsa. By
599 zobaczyæ listê buforów, które istniej± w Twoim Emacsie, naci¶nij
601 C-x C-b lista buforów (ang. list buffers).
603 >> Naci¶nij C-x C-b.
605 Zwróæ uwagê, ¿e ka¿dy bufor ma w³asn± nazwê, mo¿e te¿ mieæ skojarzon± z
606 nim nazwê pliku, który odwiedza. KA¯DY tekst, który ogl±dasz w Emacsie,
607 jest zawsze czê¶ci± jednego z buforów.
609 >> Naci¶nij C-x 1 by pozbyæ siê listy buforów.
611 Je¶li masz kilka buforów to tylko jeden z nich jest aktualny, ten
612 który w³a¶nie edytujesz. Je¶li chcesz edytowaæ inny bufer musisz siê
613 do niego "prze³±czyæ" (ang. switch). Je¶li chcesz prze³±czyæ siê do
614 bufora, który odwiedza jaki¶ plik, mo¿esz to zrobiæ poprzez ponowne
615 odwiedzenie pliku za pomoc± C-x C-f. Ale istnieje tak¿e ³atwiejszy
616 sposób: u¿yj C-x b. U¿ywaj±c tej komendy musisz podaæ nazwê bufora, do
617 którego zamierzasz siê prze³±czyæ.
619 >> Naci¶nij C-x b foo <Return> by wróciæ do bufora "foo", który
620 przechowuje tekst pliku "foo". Nastêpnie naci¶nij C-x b TUTORIAL
621 <Return> by wróciæ do samouczka.
623 Zwykle nazwa bufora odpowiada nazwie pliku (bez ¶cie¿ki), choæ czasami
624 zdarza siê inaczej. Lista buforów, któr± tworzysz za pomoc± C-x C-b
625 pokazuje nazwy wszystkich buforów.
627 KA¯DY tekst, który pojawia siê w oknie Emacsa jest czê¶ci± jakiego¶
628 bufora. Niektóre bufory nie odpowiadaj± ¿adnemu odwiedzanemu
629 plikowi. Na przyk³ad bufor "*Buffer List*" nie odwiedza ¿adnego pliku;
630 zawiera on listê buforów, utworzon± w reakcji na naci¶niêcie przez
631 Ciebie C-x C-b. Bufor "*Messages*" tak¿e nie odwiedza ¿adnego pliku;
632 zawiera komunikaty, które pojawia³y siê podczas Twojej sesji z
633 Emacsem.
635 >> Naci¶nij C-x b *Messages* <Return> by obejrzeæ bufor zawieraj±cy
636 komunikaty. Nastêpnie naci¶nij C-x b TUTORIAL <Return> by wróciæ do
637 samouczka.
639 Je¶li zmieniasz tekst w jakim¶ pliku, a potem odwiedzisz inny plik, to
640 zawarto¶æ tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. Zmiany,
641 które wprowadzi³e¶, pozostaj± w Emacsie, w buforze tego¿ pliku.
642 Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma ¿adnego wp³ywu na
643 pozosta³e. Jest to bardzo przydatne, ale te¿ oznacza, ¿e potrzebny jest
644 Ci wygodny sposób zachowywania zawarto¶ci buforów. Niewygodne na
645 przyk³ad by³oby, aby zawsze w celu zachowania bufora trzeba by³o do
646 niego przechodziæ za pomoc± C-x C-f i dopiero potem wywo³ywaæ C-x C-s.
647 Dlatego istnieje polecenie:
649 C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers)
651 W reakcji na polecenie C-x s Emacs dla ka¿dego z buforów, w którym
652 wystêpuj± nie zachowane do tej pory zmiany, zadaje pytanie, czy go
653 w tej chwili zachowaæ.
655 >> Wstaw jak±¶ liniê tekstu, a potem naci¶nij C-x s.
656 Powiniene¶ zostaæ zapytany o to, czy chcesz zachowaæ bufor
657 TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdz±co, naciskaj±c y.
660 * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEÑ
661 ------------------------------
663 Poleceñ Emacsa jest znacznie, znacznie wiêcej, ni¿ mo¿na by skojarzyæ
664 z klawiszami klawiatury, uwzglêdniaj±c nawet kombinacje z META lub Ctrl.
665 Emacs radzi sobie z tym problemem, udostêpniaj±c polecenia X (ang.
666 eXtend). Istniej± dwa rodzaje tych poleceñ:
668 C-x Rozszerzenie o znak. Nastêpuje po nim jeden znak.
669 M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Nastêpuje po nim
670 pe³na, niekiedy d³uga nazwa polecenia.
672 Polecenia te s± u¿yteczne, ale u¿ywa siê ich nie tak czêsto, jak tych,
673 których ju¿ siê nauczy³e¶. Mia³e¶ ju¿ okazjê poznaæ dwa z nich: C-x C-f,
674 s³u¿±ce do odwiedzania plików, oraz C-x C-s do ich zachowywania. Innym
675 przyk³adem mo¿e byæ polecenie C-x C-c, które koñczy sesjê Emacsa. (Nie
676 martw siê, ¿e w ten sposób stracisz zmiany, które wprowadzi³e¶ do
677 tekstów; przed zamkniêciem sesji Emacs proponuje Ci zachowania
678 ka¿dego ze zmodyfikowanych plików.)
680 C-z jest poleceniem, które wychodzi z Emacsa *na chwilê*, tak by¶ móg³
681 wróciæ do niej wróciæ po jakim¶ czasie.
683 W systemach, w których jest to mo¿liwe, C-z zawiesza proces Emacsa;
684 powoduje to powrót do pow³oki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa.
685 W najpopularniejszych pow³okach mo¿esz wróciæ do Emacsa za pomoc±
686 polecenia `fg' lub `%emacs'.
688 W systemach, w których nie ma zawieszania procesów, C-z tworzy proces
689 podpow³oki (ang. "subshell"), który dzia³a pod Emacsem i daje Ci szansê
690 uruchamiania innych programów oraz powrotu do Emacsa po ich skoñczeniu; w
691 systemach tych C-z w istocie nie powoduje wyj¶cia z Emacsa i wówczas
692 normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyj¶cie z podpow³oki za
693 pomoc± polecenia "exit".
695 Polecenia C-x C-c powiniene¶ u¿ywaæ, gdy masz zamiar siê wylogowaæ.
696 Zalecane jest tak¿e wychodzenie z Emacsa wystartowanego na przyk³ad przez
697 programy obs³uguj±ce pocztê elektroniczn± lub innego rodzaju narzêdzia,
698 poniewa¿ mog± one nie wiedzieæ, jak sobie poradziæ z zawieszeniem
699 Emacsa. Jednak¿e w zwyk³ych okoliczno¶ciach, je¶li nie musisz
700 wylogowywaæ siê z systemu, korzystniej jest zawiesiæ Emacsa za pomoc±
701 C-z, ni¿ z niego wyj¶æ.
703 Istnieje wiele poleceñ zaczynaj±cych siê od C-x. Oto lista tych,
704 których ju¿ siê nauczy³e¶:
706 C-x C-f odwied¼ plik
707 C-x C-s zachowaj plik
708 C-x C-b wy¶wietl listê buforów
709 C-x C-c wyjd¼ z Emacsa
710 C-x u cofnij
712 Poleceñ podawanych za pomoc± nazwy u¿ywa siê jeszcze rzadziej lub u¿ywa
713 siê tylko w niektórych trybach. Przyk³adem mo¿e byæ polecenie
714 replace-string, które zastêpuje jeden ³añcuch innym w ca³ym tek¶cie. Gdy
715 naciskasz M-x, Emacs czeka na dalszy ci±g polecenia, wy¶wietlaj±c na
716 dole ekranu (w minibuforze) napis "M-x". Powiniene¶ tam wpisaæ nazwê
717 polecenia, w tym wypadku replace-string. Wystarczy przy tym, ¿e napisz
718 jedynie repl s<Tab>; Emacs dokoñczy nazwê automatycznie. Wprowadzanie
719 nazwy zakoñcz naci¶niêciem klawisza <Return>.
721 Polecenie replace-string wymaga dwóch argumentów: ³añcucha, który ma
722 zostaæ zast±piony, i ³añcucha, który ma zostaæ wstawiony w miejsce tego¿.
723 Wpisywanie ka¿dego z tych ³añcuchów trzeba zakoñczyæ przyci¶niêciem
724 klawisza <Return>.
726 >> Przesuñ kursor do czystej linii, dwie linie poni¿ej tej.
727 Naci¶nij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>.
729 Zwróæ uwagê, jak ta linia siê zmieni³a: zast±pi³e¶ s³owem
730 ,,zmodyfikuje'' ka¿de wyst±pienie s³owa z-m-i-e-n-i poni¿ej pocz±tkowej
731 pozycji kursora.
734 * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE
735 ---------------------------
737 Je¶li zmian wprowadzonych do pliku nie zachowasz, to mo¿esz je straciæ w
738 wypadku, gdy Twój komputer przestanie dzia³aæ. By Ciê przed tym
739 uchroniæ, Emacs okresowo zachowuje wprowadzone zmiany w specjalnym
740 pliku, który ma znak # na pocz±tku i na koñcu swojej nazwy. Przyjmijmy
741 na przyk³ad, ¿e Twój plik nazywa siê "hello.c". Odpowiadaj±cy mu plik
742 zachowywany automatycznie bêdzie nosi³ nazwê "#hello.c#". Gdy
743 zachowasz plik w zwyk³y sposób, Emacs skasuje plik
744 zachowany automatycznie.
746 Je¶li Twój komputer przestanie dzia³aæ, mo¿esz odzyskaæ Twoje dane z
747 pliku automatycznie zachowanego przez zwyk³e odwiedzenie tego pliku,
748 który edytowa³e¶ (a nie pliku automatycznie zachowanego!) i napisanie
749 M-x recover file<Return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, to
750 dane zachowane automatycznie odzyskasz, je¶li odpowiesz yes<Return>.
753 * OBSZAR ECHA
754 -------------
756 Je¶li polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, bêd± one
757 pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa
758 (ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatni± doln± liniê ekranu.
761 * LINIA STANU
762 -------------
764 Linia, która znajduje siê bezpo¶rednio nad obszarem echa, zwana jest
765 lini± trybu (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do
766 nastêpuj±cego:
768 --:** TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%----------------
770 Linia ta podaje u¿yteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, który
771 edytujesz.
773 Wiesz ju¿, jakie jest znaczenie nazwy: oznacza ona plik,
774 który odwiedzi³e¶. --NN%-- informuje o bie¿±cej pozycji wewn±trz
775 tekstu; oznacza to, ¿e NN procent tekstu znajduje siê ponad górnym
776 brzegiem ekranu. Je¶li pocz±tek pliku znajduje siê na pocz±tku
777 ekranu, to zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--.
778 Podobnie dla koñca tekstu pojawi siê tam napis --Bot-- (ang. bottom).
779 Je¶li wy¶wietlasz tekst na tyle krótki, ¿e mie¶ci siê w
780 ca³o¶ci na ekranie, to linia trybu bêdzie zawiera³a napis --All--.
782 Litera L, po której wystêpuj± cyfry, tak¿e opisuje Twoj± bie¿±c±
783 pozycjê: cyfry oznaczaj± numer linii, na której obecnie ustawiony jest
784 kursor.
786 Gwiazdki blisko pocz±tku linii trybu oznaczaj±, ¿e wprowadzi³e¶ do
787 tekstu jakie¶ zmiany. Tu¿ po odwiedzeniu, a tak¿e po zachowaniu pliku
788 nie bêdzie w tym miejscu gwiazdek, lecz my¶lniki.
790 Wewn±trz nawiasów znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w
791 którym w³a¶nie jest Emacs. Domy¶lnym trybem edycji nazywa siê
792 podstawowym (ang. fundamental); jest to tryb u¿ywanym w³a¶nie w
793 tej chwili. Jest to przyk³ad ,,trybu g³ównego'' (ang. major mode).
795 Emacs mo¿e dzia³aæ w wielu trybach g³ównych. Zosta³y one zaprojektowane,
796 aby u³atwiæ edycjê napisów w rozmaitych jêzykach programowania, takich
797 jak tryb Lisp czy C, oraz rodzajach tekstów, jak tryb tekstowy. W danej
798 chwili mo¿e byæ aktywny tylko jeden g³ówny tryb pracy i to jego nazwa
799 jest wy¶wietlana w linii trybu w miejscu, w którym teraz jest
800 "Fundamental".
802 Ka¿dy z g³ównych trybów edycyjnych mo¿e zmieniæ zachowanie niektórych
803 poleceñ. Na przyk³ad w Emacsie istniej± polecenia s³u¿±ce do tworzenia
804 komentarzy w programach. Skoro ka¿dy jêzyk programowania sam okre¶la,
805 jak powinien wygl±daæ komentarz, to ka¿dy z g³ównych trybów edycyjnych
806 musi wstawiaæ komentarze w odpowiedni sposób. Trybowi edycyjnemu
807 odpowiada nazwa polecenia, które mo¿esz wykonaæ, by prze³±czyæ siê w ten
808 tryb lub go wy³±czyæ. Przyk³adem mo¿e byæ M-x fundamental-mode, które
809 jest poleceniem prze³±czaj±cym tryb podstawowy.
811 Je¶li zamierzasz edytowaæ tekst w jêzyku angielskim, taki jak na
812 przyk³ad oryginalna wersja tego samouczka, to prawdopodobnie
813 powiniene¶ u¿yæ trybu tekstowego (ang. text mode).
815 >> Napisz M-x text-mode<Return>.
817 Nie musisz siê martwiæ, bo ¿adne z poleceñ, które do tej pory pozna³e¶,
818 nie zmienia Emacsa w powa¿ny sposób. Mo¿esz jednak zauwa¿yæ, ¿e teraz
819 M-f i M-b traktuj± apostrofy jako czê¶ci s³ów. Poprzednio, w trybie
820 podstawowym, polecenia te traktowa³y apostrofy jako separatory s³ów.
822 G³ówne tryby edycji wprowadzaj± zwykle subtelne zmiany, takie jak
823 opisana powy¿ej; wiêkszo¶æ poleceñ nadal robi ,,to samo'', chocia¿
824 byæ mo¿e w troszeczkê inny sposób.
826 By zobaczyæ dokumentacjê na temat bie¿±cego g³ównego trybu edycji,
827 naci¶nij C-h m.
829 >> Naci¶nij C-u C-v raz lub wiêcej razy, tak by ta linia znalaz³a siê
830 blisko góry ekranu.
832 >> Naci¶nij C-h m, by odczytaæ dokumentacjê na temat tego, czym tryb
833 tekstowy ró¿ni siê od trybu podstawowego.
835 >> Naci¶nij q, by usun±æ dokumentacjê trybu z ekranu.
837 G³ówne tryby edycji nazywaj± siê w³a¶nie ,,g³ównymi'', gdy¿ wystêpuj±
838 tak¿e ,,podrzêdne'' tryby edycji (ang. minor modes). Podrzêdne tryby
839 edycji nie s± alternatyw± dla trybów g³ównych, lecz jedynie ich
840 niewielk± modyfikacj±. Ka¿dy podrzêdny tryb edycji mo¿na w³±czyæ lub
841 wy³±czyæ niezale¿nie od pozosta³ych trybów podrzêdnych, a tak¿e
842 niezale¿nie od trybu g³ównego. Mo¿esz wiec u¿ywaæ jednego,
843 kombinacji dowolnych, albo nie u¿ywaæ ¿adnego trybu podrzêdnego.
845 Jednym z podrzêdnych trybów edycji, który jest bardzo u¿yteczny,
846 szczególnie do edycji tekstu angielskiego lub polskiego, jest tryb
847 automatycznego wype³niania (ang. auto fill mode). Je¶li jest on
848 w³±czony, to Emacs ³amie linie pomiêdzy s³owami automatycznie, gdy
849 podczas wstawiania tekstu linia robi siê za szeroka.
851 Tryb automatycznego wstawiania w³±cza siê na przyk³ad poleceniem M-x
852 auto-fill-mode<Return>. Powtórzenie tego polecenie powoduje wy³±czenie
853 trybu, ponowne powtórzenie --- jego w³±czenie, i tak dalej. Mówimy, ¿e
854 polecenie ,,prze³±cza tryb''.
856 >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstaw potem wiele napisów
857 ,,asdf '' tak d³ugo, a¿ zobaczysz, ¿e linia podzieli na dwie.
858 Miêdzy literami musisz wstawiaæ spacje, poniewa¿ tryb
859 automatycznego wype³niania ³amie linie tylko tam, gdzie s± spacje.
861 Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znaków, ale mo¿esz to zmieniæ
862 poleceniem C-x f. Powiniene¶ poleceniu podaæ argument liczbowy
863 mówi±cy, w której kolumnie ma zostaæ ustawiony margines.
865 >> Wywo³aj C-x f z argumentem równym 20. (C-u 2 0 C-x f).
866 Napisz potem jaki¶ tekst i zauwa¿, ¿e Emacs wype³nia linie do
867 d³ugo¶ci co najwy¿ej 20 znaków. Ustaw margines z powrotem na
868 70 znaków, wywo³uj±c jeszcze raz C-x f z odpowiednim argumentem.
870 Je¶li zmieniasz tekst wewn±trz akapitu, to tryb automatycznego
871 wype³niania sam z siebie nie wyrówna marginesu. Mo¿esz go wyrównaæ
872 samodzielnie, wydaj±c polecenie M-q (Meta-q) (kursor powinien siê
873 wówczas znajdowaæ wewn±trz akapitu).
875 >> Przesuñ kursor do poprzedniego akapitu i naci¶nij M-q.
878 * SZUKANIE
879 ----------
881 Emacs potrafi szukaæ ³añcuchów (zwartych ci±gów znaków lub s³ów)
882 zarówno wstecz jak i do przodu. Szukanie ³añcucha jest poleceniem,
883 które przesuwa kursor --- do nastêpnego miejsca, w którym dany
884 ³añcuch wystêpuje.
886 Polecenie Emacsa "search" ró¿ni siê od podobnych poleceñ w innych
887 edytorach tym, ¿e jest przyrostowe. Znaczy to, ¿e szukanie odbywa
888 siê w trakcie, gdy wpisujesz kolejne znaki ³añcucha, który ma zostaæ
889 znaleziony.
891 Poleceniami rozpoczynaj±cymi szukanie s±: C-s dla szukania w przód
892 oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZÊ! Nie próbuj ich w tej
893 chwili.
895 Gdy naci¶niesz C-s, zauwa¿ysz, ¿e w obszarze echa pojawi siê
896 tekst "I-search". Jest to informacja, ¿e Emacs znajduje siê w trybie
897 "incremental search" i czeka, by¶ napisa³ tekst, który ma znale¼æ.
898 Naci¶niêcie <Return> koñczy proces szukania.
900 >> Rozpocznij teraz szukanie, naciskaj±c C-s. POWOLI, litera po
901 literze, napisz s³owo kursor, zatrzymuj±c siê po ka¿dym znaku
902 i obserwuj±c, gdzie zatrzymuje siê kursor. Gdy naci¶niesz drugie
903 r, bêdzie mo¿na powiedzieæ, ¿e szuka³e¶ s³owa kursor
904 jednokrotnie. Naci¶nij jeszcze raz C-s, by znale¼æ nastêpne
905 wyst±pienie s³owa kursor. Naci¶nij teraz cztery razy <Delback>
906 i zobacz, co siê dzieje z kursorem. Naci¶nij <Return>, by skoñczyæ
907 szukanie.
909 Widzia³e¶, co siê dzia³o? Podczas szukania przyrostowego Emacs próbuje
910 przej¶æ do miejsca wyst±pienia ³añcucha, który wpisa³e¶ do tej pory,
911 i pod¶wietla go dla Twojej wygody. By znale¼æ nastêpne wyst±pienie
912 s³owa kursor, po prostu jeszcze raz naci¶nij C-s. Je¶li takiego
913 wyst±pienia nie ma, to Emacs zapiszczy i napisze, ¿e szukanie
914 ,,skoñczy³o siê pora¿k±''.
916 Kombinacja C-g przerywa proces szukania, podobnie jak to czyni
917 z innymi poleceniami.
919 UWAGA: W niektórych systemach naci¶niecie C-s zamra¿a ekran i w
920 rezultacie Emacs nie mo¿e pokazywaæ tekstu. Oznacza to, ¿e sk³adowa
921 systemu operacyjnego, zwana kontrol± przep³ywu (ang. "flow control"),
922 przechwyci³a znak C-s i nie pozwoli³a mu dotrzeæ do Emacsa. By odzyskaæ
923 kontrolê nad ekranem, naci¶nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
924 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podrêczniku
925 Emacsa.
927 Je¶li podczas szukania przyrostowego naci¶niesz <Delback>, to zauwa¿ysz,
928 ¿e w minibuforze znika ostatni znak wpisanego przez ciebie ³añcucha, a
929 kursor wraca do poprzedniego miejsca. Przypu¶æmy na przyk³ad, ¿e
930 nacisn±³e¶ k i znalaz³e¶ pierwsze wyst±pienie tej litery. Je¶li teraz
931 naci¶niesz u, to kursor przesunie siê tu¿ za najbli¿sze litery
932 ku. Naci¶nij teraz <Delback>. Spowoduje to skasowanie z wyszukiwanego
933 ³añcucha litery u, a kursor wróci do pierwszego wyst±pienia litery k.
935 Je¶li podczas szukania naci¶niesz jaki¶ klawisz w kombinacji z META lub
936 Ctrl (z nielicznymi wyj±tkami --- znakami, które maj± specjalne
937 znaczenie podczas szukania, takimi jak C-s i C-r), to szukanie zostanie
938 przerwane.
940 C-s rozpoczyna proces szukania do przodu, czyli ZA bie¿±c± pozycj±
941 kursora. Je¶li chcesz szukaæ czego¶ po³o¿onego w tek¶cie wcze¶niej,
942 to naci¶nij C-r. Wszystko, co powiedzieli¶my o poleceniu C-s, stosuje
943 siê te¿ do C-r, oczywi¶cie w odniesieniu do szukania wstecz.
946 * WIELE OKIEN
947 -------------
949 Jedn± z u¿ytecznych cech Emacsa jest mo¿liwo¶æ wy¶wietlania wiêcej ni¿
950 jednego okna na raz.
952 >> Przesuñ kursor do tej linii i naci¶nij C-u 0 C-l.
954 >> Naci¶nij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna
955 wy¶wietlaj± ten samouczek. Kursor pozostaje w górnym oknie.
957 >> Naci¶nij C-M-v by przewin±æ dolne okno. (Je¶li nie masz
958 klawisza Meta lub Alt, to naci¶nij ESC C-v.)
960 >> Naci¶nij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesun±æ kursor do
961 dolnego okna. U¿yj C-v i M-v w dolnym oknie, by przewin±æ jego
962 zawarto¶æ. Polecenia, które masz wykonaæ, odczytuj z górnego okna.
964 >> Naci¶nij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wróci³ do górnego okna.
965 Kursor w górnym oknie nie zmieni³ po³o¿enia.
967 Ka¿de okno pamiêta po³o¿enie swojego kursora, lecz w danej chwili
968 tylko jedno z okien wy¶wietla kursor. Wszystkie polecenia edycyjne
969 stosuj± siê do okna, w którym jest kursor. To okno nazywane jest
970 ,,oknem wybranym''.
972 Polecenie C-M-v przyda Ci siê, gdy bêdziesz chcia³ edytowaæ tekst w
973 jednym oknie, a drugiego u¿ywa³ jako punktu odniesienia. Dziêki niemu
974 kursor mo¿e zawsze znajdowaæ siê w oknie, którego zawarto¶æ edytujesz, a
975 Ty mo¿esz przesuwaæ drugie okno.
977 C-M-v to przyk³ad kombinacji, który uzyskuje siê, wciskaj±c jednocze¶nie
978 klawisze Ctrl i Meta (Alt). Je¶li masz prawdziwy klawisz META (Alt), to
979 C-M-v mo¿esz uzyskaæ przytrzymuj±c jednocze¶nie Ctrl oraz META (Alt) i
980 naciskaj±c v. Nie jest wa¿ne, co zosta³o naci¶niête wcze¶niej, Ctrl czy
981 META, poniewa¿ obydwa te klawisze dzia³aj± jako modyfikatory znaczenia
982 znaków.
984 Je¶li nie masz klawisza META (Alt) i w jego zastêpstwie u¿ywasz ESC, to
985 kolejno¶æ naciskania klawiszy ma znaczenie: musisz najpierw nacisn±æ i
986 pu¶ciæ ESC, po czym nacisn±æ Ctrl-v; kombinacja Ctrl-ESC v nie zadzia³a.
987 Wynika to z tego, ¿e ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem.
989 >> Naci¶nij C-x 1 (w górnym oknie), by pozbyæ siê okna dolnego.
991 (Je¶li nacisn±³by¶ C-x 1 w dolnym oknie, to górne by znik³o. Mo¿esz
992 sobie to polecenie t³umaczyæ jako ,,pozostaw tylko jedno okno --- to w
993 którym w³a¶nie jestem''.)
995 Nie musi byæ tak, ¿e obydwa okna pokazuj± ten sam bufor. Je¶li u¿yjesz
996 C-x C-f, by odwiedziæ jaki¶ plik w jednym z nich, to zawarto¶æ drugiego
997 siê nie zmieni. Z zasady w ró¿nych oknach mo¿esz niezale¿nie wy¶wietlaæ
998 ró¿ne pliki.
1000 Oto inny sposób u¿ywania dwóch okien do wy¶wietlania dwóch ró¿nych
1001 rzeczy:
1003 >> Naci¶nij C-x 4 C-f i nazwê jednego z Twoich plików. Zakoñcz
1004 wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi siê w dolnym
1005 oknie razem z kursorem, który tam przeskakuje.
1007 >> Naci¶nij C-x o, by wróciæ do górnego okna, oraz C-x 1 by usun±æ
1008 dolne okno.
1011 * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI
1012 ---------------------------
1014 Czasami mo¿esz znale¼æ siê w czym¶, co nazywa siê "rekursywnym
1015 poziomem edycji". Mo¿esz to rozpoznaæ po nawiasach kwadratowych w
1016 linii trybu, obejmuj±cych nawiasy okr±g³e zawieraj±ce nazwê g³ównego
1017 trybu edycji. Móg³by¶ na przyk³ad zobaczyæ [(Fundamental)] zamiast
1018 (Fundamental).
1020 By wyj¶æ z rekursywnego poziomu edycji, naci¶nij ESC ESC ESC. Jest to
1021 ogólnego przeznaczenia polecenie ,,wychodzimy''. Mo¿esz go u¿yæ tak¿e,
1022 by pozbyæ siê nadmiaru okien albo wyj¶æ z minibufora.
1024 >> Naci¶nij M-x by wej¶æ do minibufora, potem naci¶nij ESC ESC ESC, by
1025 z niego wyj¶æ.
1027 Aby wyj¶æ z rekursywnego poziomu edycji, nie wystarczy u¿yæ C-g. Dzieje
1028 siê tak dlatego, ¿e klawisz C-g jest u¿ywany do anulowania poleceñ i
1029 argumentów WEWN¡TRZ pojedynczego rekursywnego poziomu edycji.
1032 SZUKANIE POMOCY
1033 ---------------
1035 W tym samouczku dostarczyli¶my tylko tyle informacji, ile jest
1036 niezbêdne, by¶ móg³ zacz±æ u¿ywaæ Emacsa. Emacs jest istn± kopalni±
1037 najró¿niejszych rzeczy, których nie sposób tutaj opisaæ. Bêdziesz
1038 zapewne chcia³ dowiedzieæ siê o Emacsie wiêcej, poniewa¿ posiada on
1039 wiele po¿ytecznych cech, o których na razie nic nie wiesz. Miêdzy innymi
1040 jest w nim zaszyte mnóstwo wewnêtrznej dokumentacji. Dotrzeæ do tej
1041 dokumentacji mo¿esz po naci¶niêciu kombinacji C-h.
1043 By uzyskaæ pomoc, naci¶nij C-h, a potem znak, który okre¶la jakiego
1044 rodzaju pomocy oczekujesz. Je¶li poczujesz siê NAPRAWDÊ zagubiony, to
1045 napisz C-h?, a Emacs podpowie, jakiego rodzaju pomocy mo¿e Ci
1046 dostarczyæ. Je¶li naci¶niesz C-h, a potem zadecydujesz, ¿e pomoc nie
1047 jest Ci jednak potrzebna, to aby anulowaæ zapocz±tkowane polecenie C-h,
1048 po prostu wci¶nij C-g.
1050 Najprostsz± pomoc mo¿esz uzyskaæ naciskaj±c C-h c. Naci¶nij C-h a potem
1051 c, po czym kombinacjê klawiszy, której znaczenie chcesz poznaæ; Emacs
1052 wy¶wietli krótki opis polecenia odpowiadaj±cego tej kombinacji.
1054 >> Naci¶nij C-h c C-p.
1056 Powinno to przywo³aæ komunikat, o tre¶ci podobnej do
1058 C-p runs the command previous-line
1060 W ten sposób mo¿esz uzyskaæ ,,nazwê funkcji'' przypisanej kombinacji
1061 klawiszy. Przydaje siê to podczas pisania kodu w Lispie, w którym
1062 zapisane s± rozszerzenia Emacsa; wystarcza to tak¿e do przypomnienia
1063 Ci, co dane polecenie robi, je¶li widzia³e¶ je ju¿ wcze¶niej, lecz
1064 go nie zapamiêta³e¶.
1066 Jako dope³nienie polecenia C-h c Emacs dopuszcza te¿ wieloznakowe
1067 kombinacje klawiszy, na przyk³ad C-x C-s albo (je¶li nie masz klawisza
1068 META lub Alt) <ESC>v.
1070 By uzyskaæ wiêcej informacji na temat polecenia, naci¶nij C-h k
1071 zamiast C-h c.
1073 >> Naci¶nij C-h k C-p.
1075 To polecenie wy¶wietla dokumentacjê na temat danej funkcji oraz jej
1076 nazwê w oknie Emacsa. Gdy skoñczysz ¶ledziæ wynik tego polecenia
1077 naci¶nij C-x 1, by pozbyæ siê tekstu pomocy. Nie musisz tego robiæ od
1078 razu. Mo¿esz wykonaæ pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim
1079 naci¶niesz C-x 1.
1081 Oto kilka innych u¿ytecznych wariantów C-h:
1083 C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie.
1085 >> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie ca³±
1086 informacje, jak± Emacs ma na temat funkcji, która implementuje
1087 polecenie C-p.
1089 Podobnie komenda C-h v pokazuje na ekranie dokumentacjê zmiennych,
1090 których warto¶ci mo¿esz zmieniæ, aby dostosowaæ Emacsa do swoich
1091 preferencji. Wpisz nazwê zmiennej, gdy Emacs o ni± poprosi.
1094 C-h a Apropos. Wpisz s³owo, a Emacs wypisze listê
1095 wszystkich poleceñ, których nazwa zawiera to s³owo.
1096 Polecenia te mo¿na wywo³ywaæ za pomoc± Meta-x.
1097 Dla niektórych poleceñ Apropos wypisze jedno- lub
1098 dwuznakowe sekwencje, które wywo³uj± te polecenia.
1100 >> Napisz C-h a file<Return>.
1102 Zobaczysz listê wszystkich poleceñ,
1103 dostêpnych za pomoc± M-x, które maja s³owo "file" w swojej nazwie.
1104 Zauwa¿ysz tam tak¿e polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w,
1105 umieszczone obok nazw poleceñ "find-file" i "write-file".
1107 >> Napisz C-M-v, aby przewin±æ okno pomocy. Zrób to kilka razy.
1108 >> Napisz C-x 1, aby usun±æ okno pomocy.
1110 C-h i Czytanie elektronicznych podrêczników (w formacie Info). To
1111 polecenie prze³±czy Ciê do specjalnego bufora o nazwie
1112 *info*, gdzie bêdziesz móg³ przeczytaæ podrêczniki
1113 dotycz±ce pakietów zainstalowanych w Twoim
1114 systemie. Napisz m emacs <Return>, aby zapoznaæ siê z
1115 podrêcznikiem Emacsa. Je¿eli nigdy wcze¶niej nie u¿ywa³e¶
1116 trybu Info, to napisz ?, a Emacs przedstawi Ci mo¿liwo¶ci
1117 tego trybu. Po tym, jak zapoznasz siê z niniejszym krótkim
1118 samouczkiem, w dalszej pracy dostêp do dokumentacji
1119 bêdziesz uzyskiwa³ w³a¶nie za pomoc± Emacs Info.
1122 DODATKOWE FUNKCJE
1123 -----------------
1125 Wiêcej o Emacsie mo¿esz siê nauczyæ czytaj±c jego podrêcznik, w formie
1126 ksi±¿kowej lub on-line w postaci Info (u¿yj menu Help lub naci¶nij F10
1127 h r). Dwie dodatkowe w³a¶ciwo¶ci, które szczególnie mog± siê przydaæ
1128 to dope³nianie wprowadzanych danych i dired u³atwiaj±ce zarz±dzanie
1129 plikami.
1131 Dope³nianie pozwala unikn±æ niepotrzebnego wpisywania. Na przyk³ad
1132 je¶li chcesz siê prze³±czyæ do bufora *Messages*, mo¿esz nacisn±æ C-x
1133 b *M<Tab> a Emacs dope³ni dalsz± czê¶æ nazwy za Ciebie na tyle, na ile
1134 bêdzie w stanie ustaliæ na podstawie tego, co do tej pory wpisa³e¶. Dope³nianie
1135 jest opisane w Info w podrêczniku Emacsa w czê¶ci zatytu³owanej
1136 "Dop³nianie" (ang. Completion).
1138 Dired umo¿liwia Ci zrobienie wykazu plików w danym katalogu (dodatkowo
1139 w podkatalogach), przemieszczanie siê wewn±trz tej listy, odwiedzanie
1140 plików, zmienianie nazw, usuwanie i inne operacje na plikach. Dired
1141 jest opisane w Info w podrêczniku Emacsa w czê¶ci zatytu³owanej
1142 "Dired".
1144 Podrêcznik dodatkowo opisuje wiele innych w³a¶ciwo¶ci Emacsa.
1147 * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1148 -----------------------------------
1150 Je¶li pracujesz na terminalu graficznym, to do kierowania kursorem
1151 prawdopodobnie ³atwiej Ci bêdzie u¿ywaæ klawiszy strza³ek po prawej
1152 stronie klawiatury. Klawisze strza³ek: w lewo, w prawo, w górê i w dó³
1153 dzia³aj± zgodnie z oczekiwaniem; odpowiadaj± one dok³adnie C-b, C-f, C-p
1154 i C-n, ale s± ³atwiejsze do zapamiêtania. Mo¿esz tak¿e u¿ywaæ C-lewo i
1155 C-prawo, by przesuwaæ siê o s³owa, oraz C-góra i C-dó³, by przesuwaæ siê
1156 o bloki (np. akapity, je¶li edytujesz tekst). Je¶li masz klawisze
1157 oznaczone Home (lub Begin) oraz End, to przenios± Ciê one na pocz±tek i,
1158 odpowiednio, na koniec linii, a C-Home i C-End na pocz±tek i koniec
1159 pliku. Je¶li na Twojej klawiaturze s± klawisze PgUp i PgDn, to mo¿esz
1160 ich u¿yæ do przesuwania siê o jeden ekran, tak jak M-v i C-v.
1162 Wszystkie te polecenia akceptuj± argument liczbowy, tak jak to
1163 opisano powy¿ej. Wpisanie argumentu mo¿esz sobie upro¶ciæ:
1164 naci¶nij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbê. Na
1165 przyk³ad, aby przesun±æ kursor o 12 s³ów w prawo, naci¶nij C-1 C-2
1166 C-prawo. Zwróæ uwagê, ¿e jest to ³atwe do wpisania, poniewa¿ nie
1167 musisz puszczaæ klawisza CONTROL podczas wpisywania cyfr.
1170 * U¯YWANIE MENU (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1171 ---------------
1173 Je¶li pracujesz na X-terminalu, to u góry okna Emacsa powiniene¶ zauwa¿yæ
1174 pasek z menu. Tego menu mo¿esz u¿ywaæ, by wywo³ywaæ najczê¶ciej
1175 potrzebne polecenia Emacsa, takie jak "find file". Na pocz±tku bêdziesz
1176 s±dzi³, ¿e jest to ³atwiejsze ni¿ u¿ywanie klawiatury, poniewa¿ nie
1177 musisz siê na pamiêæ uczyæ kombinacji klawiszy, które uruchamiaj±
1178 poszczególne polecenia. Gdy ju¿ jednak poznasz Emacsa, to zaczniesz
1179 sobie te kombinacje przyswajaæ --- dla wygody przy pozycjach menu
1180 pokazywane s± odpowiadaj±ce im kombinacje klawiszy.
1182 Zwróæ uwagê, ¿e niektóre pozycje wystêpuj±ce w menu nie maj±
1183 odpowiedników klawiszowych. Na przyk³ad pozycja "Buffers" powoduje
1184 wy¶wietlenie listy wszystkich dostêpnych buforów. Do ka¿dego z nich
1185 mo¿esz siê prze³±czyæ, wybieraj±c jego nazwê, wy¶wietlon± pod pozycj±
1186 Buffers.
1189 PODSUMOWANIE
1190 ------------
1192 Pamiêtaj, ¿e by wyj¶æ z Emacsa na sta³e, trzeba wydaæ polecenie C-x C-c.
1193 By wyj¶æ do pow³oki na chwilê tak, by jeszcze Do Emacsa wróciæ, trzeba
1194 u¿yæ C-z. (To nie dzia³a pod X-Windows, poniewa¿ tam nie ma prawdziwego
1195 konceptu przej¶cia na chwilê do pow³oki. Zamiast tego C-z ,,ikonizuje''
1196 okno Emacsa.)
1198 Ten samouczek by³ pisany tak, by wszyscy nowi u¿ytkownicy mogli go
1199 zrozumieæ. Je¶li co¶ pozostawi³ niejasnym, nie sied¼ cicho i nie
1200 obwiniaj siebie, tylko daj nam znaæ!
1203 KOPIOWANIE
1204 ----------
1206 Niniejszy samouczek jest potomkiem w d³ugiej linii samouczków
1207 Emacsa, która rozpoczyna siê od tego, który zosta³ napisany przez
1208 Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Zosta³ on zmodyfikowany we
1209 wrze¶niu 1994 przez Bena Winga, który zaktualizowa³ go w celu uwzglêdnienia
1210 pracy pod X-Windows.
1212 Autorem pierwszego t³umaczenia na jêzyk polski by³ Remek Trzaska
1213 <remek@npac.syr.edu>, a pomaga³ mu Ryszard Kubiak
1214 <rysiek@ipipan.gda.pl>. Tamto t³umaczenie zosta³o uaktualnione dla
1215 wersji GNU Emacs 21 przez Beatê Wierzcho³owsk± <beataw@orient.uw.edu.pl>
1216 z pomoc± Ryszarda Kubiaka i Janusza S. Bienia <jsbien@mail.uw.edu.pl>.
1218 Ta wersja samouczka, podobnie jak GNU Emacs, jest chroniona prawem
1219 autorskim, ale wolno j± kopiowaæ pod nastêpuj±cymi warunkami:
1221 Copyright (c) 1985, 1994, 2001 Free Software Foundation
1223 Zezwala siê na wykonywanie lub rozpowszechnianie
1224 wiernych kopii tego dokumentu w otrzymanej formie, na dowolnym
1225 no¶niku, pod warunkiem zachowania informacji o
1226 prawach autorskich i niniejszym zezwoleniu oraz pod
1227 warunkiem, ¿e dystrybutor udzieli odbiorcy pozwolenia na
1228 dalsze rozpowszechnianie zgodnie z niniejszym zezwoleniem.
1231 Zezwala siê równie¿ na rozpowszechnianie na warunkach podanych
1232 powy¿ej zmodyfikowanych wersji tego dokumentu lub jego czê¶ci,
1233 pod warunkiem, ¿e zostan± wyra¼nie uwidocznione
1234 informacje o tym, kto dokona³ modyfikacji jako ostatni.
1237 Warunki kopiowania samego Emacsa s± bardziej skomplikowane, ale zgodne
1238 z t± ide±. Proszê, przeczytaj plik COPYING, po czym rozdaj swoim
1239 znajomym kopie Emacsa. Pomó¿ têpiæ obstrukcjonizm w informatyce,
1240 u¿ywaj±c, tworz±c i dziel±c siê oprogramowaniem swobodnym.
1243 ;;; Local Variables:
1244 ;;; mode: fundamental
1245 ;;; coding: latin-2
1246 ;;; End: