docs/manual/programs/apxs.xml.tr

   1 <?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
   2 <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
   3 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
   4 <!-- English Revision: 502323 -->
   5 <!-- =====================================================
   6  Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
   7    Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
   8 ========================================================== -->
   9
  10 <!--
  11  Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
  12  contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
  13  this work for additional information regarding copyright ownership.
  14  The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
  15  (the "License"); you may not use this file except in compliance with
  16  the License.  You may obtain a copy of the License at
  17
  18      http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
  19
  20  Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
  21  distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
  22  WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
  23  See the License for the specific language governing permissions and
  24  limitations under the License.
  25 -->
  26
  27 <manualpage metafile="apxs.xml.meta">
  28 <parentdocument href="./">Programlar</parentdocument>
  29
  30 <title>apxs - Apache Eklenti Aracı</title>
  31
  32 <summary>
  33     <p><code><strong>apxs</strong></code>, Apache Hiper Metin Aktarım
  34      Protokolü (HTTP) sunucusu için ek modül derleme ve kurulum aracıdır. Bu
  35      araç sayesinde, bir veya daha fazla kaynak veya nesne
  36      <var>dosya</var>sından bir devingen paylaşımlı nesne (DSO - "Dynamic
  37      Shared Object" kısaltması) derlemek ve bu nesneyi (modülü) Apache
  38      sunucusuna çalışma anında <strong><module>mod_so</module></strong>
  39      modülünün <strong><directive module="mod_so"
  40      >LoadModule</directive></strong> yönergesi üzerinden yüklemek mümkün
  41      olmaktadır.</p>
  42
  43     <p>Bu eklenti mekanizmasını platformunuzda kullanmak için DSO desteğinin
  44      olması ve <strong><program>httpd</program></strong> programının
  45      <strong><module>mod_so</module></strong> modülünü içerecek şekilde
  46      derlenmiş olması gerekir. Eğer bunlar mevcut değilse
  47      <strong><code>apxs</code></strong> aracı durumu size bildirecektir. Bunu
  48      aşağıdaki komutla kendiniz de sınayabilirsiniz:</p>
  49
  50     <example>
  51       $ httpd -l
  52     </example>
  53
  54     <p><strong><module>mod_so</module></strong> modülü gösterilen listede yer
  55      almalıdır. Bu gereksinimler sağlandığı takdirde
  56      <strong><code>apxs</code></strong> aracı sayesinde DSO mekanizması
  57      üzerinden kendi modüllerinizi kurmak suretiyle Apache sunucunuzun
  58      işlevselliğini kolayca arttırabilirsiniz. Örnek bir uygulama:</p>
  59
  60     <example>
  61       $ apxs -i -a -c mod_foo.c<br />
  62       gcc -fpic -DSHARED_MODULE -I/dosya/yolu/apache/include -c mod_foo.c<br />
  63       ld -Bshareable -o mod_foo.so mod_foo.o<br />
  64       cp mod_foo.so /dosya/yolu/apache/modules/mod_foo.so<br />
  65       chmod 755 /dosya/yolu/apache/modules/mod_foo.so<br />
  66       [`foo' modülü /dosya/yolu/apache/etc/httpd.conf'ta etkinleştiriliyor]<br />
  67       $ apachectl restart<br />
  68       /dosya/yolu/apache/sbin/apachectl restart: httpd not running, trying to start<br />
  69       [Tue Mar 31 11:27:55 1998] [debug] mod_so.c(303): loaded module foo_module<br />
  70       /dosya/yolu/apache/sbin/apachectl restart: httpd started<br />
  71       $ _
  72     </example>
  73
  74     <p><var>dosya</var> olarak bir C kaynak dosyası (.c), bir nesne dosyası
  75      (.o) ve hatta bir kütüphane arşivi archive (.a) belirtebilirsiniz.
  76      <strong><code>apxs</code></strong> aracı bu dosya uzantılarını
  77      tanıdığından C dosyalarını derleme işleminden, arşiv ve nesne
  78      dosyalarını ise doğrudan ilintileme işleminden geçirir. Fakat böyle
  79      önceden derlenmiş nesne dosyalarını kullanırken, devingen paylaşımlı
  80      nesne olarak kullanılmalarını sağlamak üzere konumdan bağımsız kod (PIC)
  81      üretecek şekilde derlenmiş olduklarından emin olmalısınız. Örneğin
  82      GCC'yi bunun için daima <strong><code>-fpic</code></strong> seçeneği ile
  83      kullanmalısınız. Diğer C derleyiciler için,
  84      <strong><code>apxs</code></strong>'in nesne dosyalarını derlerken
  85      kullanacağı seçenekleri öğrenmek için o derleyicilerin kılavuz
  86      sayfalarına bakınız.</p>
  87
  88     <p>Apache'deki DSO desteği ile ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek için
  89      <strong><module>mod_so</module></strong> belgesini okumakla yetinmeyip
  90      <code>src/modules/standard/mod_so.c</code> kaynak dosyasını da
  91      okuyunuz.</p>
  92 </summary>
  93 <seealso><program>apachectl</program></seealso>
  94 <seealso><program>httpd</program></seealso>
  95
  96 <section id="synopsis"><title>Kullanım</title>
  97     <p><code><strong>apxs</strong> -<strong>g</strong>
  98     [ -<strong>S</strong> <var>isim=değer</var> ]
  99     -<strong>n</strong> <var>modüladı</var></code></p>
 100
 101     <p><code><strong>apxs</strong> -<strong>q</strong>
 102     [ -<strong>v</strong> ]
 103     [ -<strong>S</strong> <var>isim=değer</var> ]
 104     <var>sorgu</var> ...</code></p>
 105
 106     <p><code><strong>apxs</strong> -<strong>c</strong>
 107     [ -<strong>S</strong> <var>isim=değer</var> ]
 108     [ -<strong>o</strong> <var>dso-dosyası</var> ]
 109     [ -<strong>I</strong> <var>include-dizini</var> ]
 110     [ -<strong>D</strong> <var>isim=değer</var> ]
 111     [ -<strong>L</strong> <var>lib-dizini</var> ]
 112     [ -<strong>l</strong> <var>kütüphane-adı</var> ]
 113     [ -<strong>Wc,</strong><var>derleyici-seçenekleri</var> ]
 114     [ -<strong>Wl,</strong><var>ilintileyici-seçenekleri</var> ]
 115     <var>dosya</var> ...</code></p>
 116
 117     <p><code><strong>apxs</strong> -<strong>i</strong>
 118     [ -<strong>S</strong> <var>isim=değer</var> ]
 119     [ -<strong>n</strong> <var>modüladı</var> ]
 120     [ -<strong>a</strong> ]
 121     [ -<strong>A</strong> ]
 122     <var>dso-dosyası</var> ...</code></p>
 123
 124     <p><code><strong>apxs</strong> -<strong>e</strong>
 125     [ -<strong>S</strong> <var>isim=değer</var> ]
 126     [ -<strong>n</strong> <var>modüladı</var> ]
 127     [ -<strong>a</strong> ]
 128     [ -<strong>A</strong> ]
 129     <var>dso-dosyası</var> ...</code></p>
 130 </section>
 131
 132 <section id="options"><title>Seçenekler</title>
 133     <section id="options.common"><title>Ortak Seçenekler</title>
 134       <dl>
 135         <dt><code><strong>-n</strong> <var>modüladı</var></code></dt>
 136         <dd><code><strong>-i</strong></code> (kurulum) ve
 137          <code><strong>-g</strong></code> (şablon üretimi)
 138          seçenekleri için modül ismi belirtmek amacıyla kullanılır. Bir modül
 139          ismi belirtmek için bu seçeneği kullanın.
 140          <code><strong>-g</strong></code> seçeneği için bu gereklidir.
 141          <code><strong>-i</strong></code> seçeneği için ise araç, modül
 142          ismini kaynağın ismine bakarak veya (son çare olarak) dosya isminden
 143          tahmin etmeye çalışarak saptamaya çalışır.</dd>
 144       </dl>
 145     </section>
 146
 147     <section id="options.query"><title>Sorgu Seçenekleri</title>
 148       <dl>
 149         <dt><code><strong>-q</strong> <var>sorgu</var></code></dt>
 150         <dd><code>httpd</code>'yi derlemekte kullanılacak değişkenler ve
 151          ortam ayarları için bir sorgu gerçekleştirir.  When invoked without
 152          <code><var>sorgu</var></code> belirtilmeksizin çağrıldığında, bilinen
 153          değişkenleri değerleriyle birlikte basar. İsteğe bağlı
 154          <code><strong>-v</strong></code> seçeneği liste çıktısını biçemler.
 155
 156          <p>Modülünüzü yükleyecek <code><strong>httpd</strong></code>'yi
 157           derlemek için kullanılacak ayarları elle belirtmek için kullanılır.
 158           Örneğin, Apache'nin C başlık dosyalarının yerini kendi Makefile
 159           dosyalarınızın içinde şöyle belirtebilirsiniz:</p>
 160         <example>
 161           INC=-I`apxs -q INCLUDEDIR`
 162         </example></dd>
 163       </dl>
 164     </section>
 165
 166     <section id="options.conf"><title>Yapılandırma Seçenekleri</title>
 167       <dl>
 168       <dt><code><strong>-S</strong> <var>isim=değer</var></code></dt>
 169       <dd>Bu seçenek yukarıda açıklanan <code><strong>apxs</strong></code>
 170         ayarlarını değiştirir.</dd>
 171       </dl>
 172     </section>
 173
 174     <section id="options.template"><title>Şablon Üretme Seçenekleri</title>
 175       <dl>
 176       <dt><code><strong>-g</strong></code></dt>
 177       <dd><code><var>modüladı</var></code> (<strong><code>-n</code></strong>
 178        seçeneğine bakınız) adında bir alt dizin oluşturur ve içine iki dosya
 179        yerleştirir: Kendi modülünüzü oluşturabilmeniz için veya
 180        <code><strong>apxs</strong></code> mekanizmaları ile hemen oynamaya
 181        başlayabilmeniz için <code>mod_<var>modüladı</var>.c</code> adında bir
 182        modül kaynak dosyası örneği ve bu modülü derleyip kurmayı
 183        kolaylaştırmak için bir <code>Makefile</code> dosyası.</dd>
 184       </dl>
 185     </section>
 186
 187     <section id="options.dso"><title>DSO Derleme Seçenekleri</title>
 188       <dl>
 189       <dt><code><strong>-c</strong></code></dt>
 190       <dd>Bu seçenek derleme yapılacağını belirtir. Önce belirtilen C kaynak
 191        <var>dosyalar</var>ını (.c), nesne dosyalarını (.o) elde etmek için
 192        derler. Sonra bunları kalan nesne dosyaları (.o ve .a) ile
 193        ilintileyerek <var>dso-dosyası</var> adında bir devingen paylaşımlı
 194        nesne oluşturur. Eğer <strong><code>-o</code></strong> seçeneği ile
 195        modül ismi belirtilmemişse <var>dosyalar</var> arasındaki ilk dosyanın
 196        ismine bakarak dosya ismi tahmin edilmeye çalışılır ve
 197        <code>mod_<var>isim</var>.so</code> dosya adı bu isimden elde
 198        edilir.</dd>
 199
 200       <dt><code><strong>-o</strong> <var>dso-dosyası</var></code></dt>
 201       <dd>Oluşturulacak devingen paylaşımlı nesnenin ismini belirtmek için
 202        kullanılır. Modül ismi bu seçenekle belirtilmez ve <var>dosya</var>
 203        listesinden bir isim tahmini de yapılamazsa son çare olarak
 204        <code>mod_unknown.so</code> ismi kullanılır.</dd>
 205
 206       <dt><code><strong>-D</strong> <var>isim=değer</var></code></dt>
 207       <dd>Bu seçenek doğrudan derleme komutlarına aktarılır. Bu seçeneği
 208        derleme işlemine kendi tanımlarınızı belirtmek için kullanın.</dd>
 209
 210       <dt><code><strong>-I</strong> <var>include-dizini</var></code></dt>
 211       <dd>Bu seçenek doğrudan derleme komutlarına aktarılır. Bu seçeneği
 212        derleme işleminde kullanılmak üzere kendi başlık dosyalarınızı içeren
 213        dizinleri arama yollarına eklemek için kullanın.</dd>
 214
 215       <dt><code><strong>-L</strong> <var>lib-dizini</var></code></dt>
 216       <dd>Bu seçenek doğrudan derleme komutlarına aktarılır. Bu seçeneği
 217        derleme işleminde kullanılmak üzere kendi kütüphane dizinlerinizi
 218        arama yollarına eklemek için kullanın.</dd>
 219
 220       <dt><code><strong>-l</strong> <var>kütüphane-adı</var></code></dt>
 221       <dd>Bu seçenek doğrudan derleme komutlarına aktarılır. Bu seçeneği
 222        derleme işleminde kullanılmak üzere kendi kütüphanelerinizi arama
 223        yollarına eklemek için kullanın.</dd>
 224
 225       <dt><code><strong>-Wc</strong>,<var>derleyici-seçenekleri</var></code></dt>
 226       <dd>Bu seçenek <code>libtool --mode=compile</code> komutuna doğrudan
 227        seçenek aktarmak için kullanılır. Bu seçeneği yerel derleyiciniz için
 228        gereken ek seçenekleri belirtmek için kullanın.</dd>
 229
 230       <dt><code><strong>-Wl</strong>,<var>ilintileyici-seçenekleri</var></code></dt>
 231       <dd>Bu seçenek <code>libtool --mode=link</code> komutuna doğrudan
 232        seçenek aktarmak için kullanılır. Bu seçeneği yerel ilintileyiciniz
 233        için gereken ek seçenekleri belirtmek için kullanın.</dd>
 234       </dl>
 235     </section>
 236
 237     <section id="options.dsoinstall">
 238     <title>DSO Kurulum ve Yapılandırma Seçenekleri</title>
 239       <dl>
 240       <dt><code><strong>-i</strong></code></dt>
 241       <dd>Kurulum işlemini belirtir ve devingen olarak paylaşımlı nesneleri
 242        sunucunun <var>modules</var> dizinine kurar.</dd>
 243
 244       <dt><code><strong>-a</strong></code></dt>
 245       <dd>İlgili <directive module="mod_so">LoadModule</directive> satırını
 246        Apache'nin <code>httpd.conf</code> yapılandırma dosyasına özdevinimli
 247        olarak ekleyerek veya böyle bir satır varsa bunu etkin kılarak modülü
 248        etkinleştirir.</dd>
 249
 250       <dt><code><strong>-A</strong></code></dt>
 251       <dd><strong><directive module="mod_so">LoadModule</directive></strong>
 252        yönergesini daha sonra etkinleştirmek üzere satırın başına bir diyez
 253        imi (<code>#</code>) yerleştirmesi dışında
 254        <strong><code>-a</code></strong> seçeneği ile aynıdır.</dd>
 255
 256       <dt><code><strong>-e</strong></code></dt>
 257       <dd>Modülü kurmaya çalışmaksızın Apache'nin <code>httpd.conf</code>
 258        yapılandırma dosyasını <strong><code>-i</code></strong> işlemine
 259        benzer şekilde <strong><code>-a</code></strong> ve
 260        <strong><code>-A</code></strong> seçenekleri ile düzenleme işlemini
 261        belirtir.</dd>
 262       </dl>
 263     </section>
 264 </section>
 265
 266 <section id="examples"><title>Örnekler</title>
 267     <p>Apache'nin sunucu işlevselliğini genişletmek amacıyla kullanacağınız
 268      <code>mod_foo.c</code> adında bir Apache modülünüz olduğunu varsayalım.
 269      Öncelikle, C kaynak dosyasını, Apache sunucusuna çalışma anında
 270      yüklenmeye uygun bir paylaşımlı nesne olarak derlemeniz gerekir. Bunu
 271      sağlamak için şu komutları vermelisiniz:</p>
 272
 273     <example>
 274       $ apxs -c mod_foo.c<br />
 275       /dosya/yolu/libtool --mode=compile gcc ... -c mod_foo.c<br />
 276       /dosya/yolu/libtool --mode=link gcc ... -o mod_foo.la mod_foo.slo<br />
 277       $ _
 278     </example>
 279
 280     <p>Bundan sonra, Apache yapılandırmanızın bu paylaşımlı nesneyi yüklemek
 281      için bir <strong><directive
 282      module="mod_so">LoadModule</directive></strong> yönergesi içermesini
 283      sağlamalısınız. <strong><code>apxs</code></strong> bu adımı
 284      basitleştirmek amacıyla, paylaşımlı nesneyi sunucunun <var>modules</var>
 285      dizinine özdevinimli olarak kurmak ve <code>httpd.conf</code> dosyasını
 286      buna uygun olarak güncellemek için bir yol sağlar. Bu sonuç şöyle elde
 287      edilebilir:</p>
 288
 289     <example>
 290       $ apxs -i -a mod_foo.la<br />
 291       /dosya/yolu/instdso.sh mod_foo.la /path/to/apache/modules<br />
 292       /dosya/yolu/libtool --mode=install cp mod_foo.la /dosya/yolu/apache/modules
 293       ...
 294       chmod 755 /dosya/yolu/apache/modules/mod_foo.so<br />
 295       [`foo' modülü /dosya/yolu/apache/conf/httpd.conf'da etkinleştiriliyor] <br />
 296       $ _
 297     </example>
 298
 299     <p>Yapılandıma dosyasına (eğer yoksa) şu satır eklenir:</p>
 300
 301     <example>
 302       LoadModule foo_module modules/mod_foo.so
 303     </example>
 304
 305     <p>Bunu öntanımlı olarak iptal etmek isterseniz
 306      <strong><code>-A</code></strong> seçeneğini kullanmanız gerekir:</p>
 307
 308     <example>
 309       $ apxs -i -A mod_foo.c
 310     </example>
 311
 312     <p><strong><code>apxs</code></strong> mekanizmalarını hızlıca denemek
 313      için örnek bir Apache modül şablonunu ve bir Makefile dosyasını şöyle
 314      oluşturabilirsiniz:</p>
 315
 316     <example>
 317       $ apxs -g -n foo<br />
 318       Creating [DIR]  foo<br />
 319       Creating [FILE] foo/Makefile<br />
 320       Creating [FILE] foo/modules.mk<br />
 321       Creating [FILE] foo/mod_foo.c<br />
 322       Creating [FILE] foo/.deps<br />
 323       $ _
 324     </example>
 325
 326     <p>Ardından bu örnek modülü bir paylaşımlı nesne olarak derleyip Apache
 327      sunucusuna yükleyebilirsiniz:</p>
 328
 329     <example>
 330       $ cd foo<br />
 331       $ make all reload<br />
 332       apxs -c mod_foo.c<br />
 333       /dosya/yolu/libtool --mode=compile gcc ... -c mod_foo.c<br />
 334       /dosya/yolu/libtool --mode=link gcc ... -o mod_foo.la mod_foo.slo<br />
 335       apxs -i -a -n "foo" mod_foo.la<br />
 336       /dosya/yolu/instdso.sh mod_foo.la /dosya/yolu/apache/modules<br />
 337       /dosya/yolu/libtool --mode=install cp mod_foo.la /dosya/yolu/apache/modules
 338       ...
 339        chmod 755 /dosya/yolu/apache/modules/mod_foo.so<br />
 340       [`foo' modülü /dosya/yolu/apache/conf/httpd.conf'ta etkinleştiriliyor]<br />
 341        apachectl restart<br />
 342        /dosya/yolu/apache/sbin/apachectl restart: httpd not running, trying to start<br />
 343       chmod 755 /dosya/yolu/apache/modules/mod_foo.so<br />
 344       [`foo' modülü /dosya/yolu/apache/etc/httpd.conf'ta etkinleştiriliyor]<br />
 345       apachectl restart<br />
 346       /dosya/yolu/apache/sbin/apachectl restart: httpd not running, trying to start<br />
 347       [Tue Mar 31 11:27:55 1998] [debug] mod_so.c(303): loaded module foo_module<br />
 348       /dosya/yolu/apache/sbin/apachectl restart: httpd started<br />
 349       $ _
 350     </example>
 351
 352 </section>
 353 </manualpage>