| blob | 3eaa2c0082fb5ce55dad0055cd153a9e82266413 |
3 Polecenia Emacsa wymagają na ogół wciśnięcia klawisza CONTROL (oznaczanego
9 naciśnięciu f przy wciśniętym klawiszu CONTROL.
15 Znaki ">>" na lewym marginesie oznaczają w dalszej części tego samouczka
17 <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>>
18 [Dodatkowe odstępy zostały zrobione w celach dydaktycznych.]
19 >> Teraz naciśnij C-v (następny ekran), aby przejść na następny ekran
20 samouczka (zrób to naciskając jednocześnie klawisze CONTROL i v).
21 Od tego momentu powinieneś robić to zawsze, gdy dojdziesz
22 do końca ekranu.
24 Zwróć uwagę na to, że kilka linii się powtarza, gdy przechodzisz z
25 ekranu na następny; ma to zapewnić wrażenie ciągłości podczas przesuwania
26 się w obrębie pliku.
28 Pierwszą umiejętnością, która powinieneś opanować, jest sposób
29 przesuwania się z miejsca na miejsce. Wiesz już, jak przesuwać się
30 o jeden ekran do przodu. Aby przesunąć się o jeden ekran do tyłu,
31 wciśnij kombinację klawiszy M-v (to znaczy wciśnij i przytrzymaj
32 klawisz META lub Alt i jednocześnie naciśnij v albo naciśnij kolejno
33 klawisze <ESC> v, jeśli nie masz klawisza META lub Alt).
35 >> Spróbuj nacisnąć M-v, a potem C-v, by przesunąć się w przód i w tył
36 kilka razy.
39 PODSUMOWANIE
40 ------------
42 Następujące polecenia służą do przeglądania tekstu po jednym ekranie:
44 C-v Przesuń się o jeden ekran do przodu
45 M-v Przesuń się o jeden ekran do tyłu
46 C-l Wyczyść ekran i wyświetl go na nowo, umieszczając
47 tekst z okolic kursora w środku ekranu.
48 (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.)
50 >> Znajdź kursor i zapamiętaj, jaki tekst jest w jego pobliżu.
51 Naciśnij następnie C-l.
52 Znajdź kursor jeszcze raz i zwróć uwagę, że znajduje się on
53 w pobliżu tego samego tekstu.
55 Możesz także użyć klawiszy PageUp i PageDn, jeśli są dostępne na
56 Twojej klawiaturze, do przemieszczania się między stronami, ale użycie
57 C-v i M-v jest bardziej efektywne.
59 PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM
60 ----------------------------
62 Przesuwanie się z ekranu na ekran jest użyteczne, ale jak przejść do
63 określonego miejsca w obrębie jednego ekranu?
65 Można to zrobić na kilka sposobów. Najprostszym jest użycie poleceń
66 C-p, C-b, C-f oraz C-n. Każde z nich przesuwa kursor o jeden wiersz
67 albo kolumnę w określonym kierunku. Oto schemat, który to obrazuje:
69 Poprzednia linia, C-p
70 (ang. previous line)
71 :
72 :
73 Do tyłu, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f
74 (ang. back) : (ang. forward)
75 :
76 :
77 Następna linia, C-n
78 (ang. next line)
80 >> Przesuń kursor na środek tego schematu za pomocą C-n lub C-p.
81 Potem naciśnij C-l, by zobaczyć cały diagram na środku ekranu.
83 To są podstawowe polecenia kierujące położeniem kursora, których
84 będziesz używał bardzo często, warto więc je zapamiętać.
86 >> Naciśnij kilka razy C-n, by przesunąć kursor do tej linii.
88 >> Przesuń się w głąb linii za pomocą C-f, a potem do góry za pomocą
89 C-p. Zwróć uwagę na zachowanie się C-p, gdy kursor jest w środku
90 linii.
92 Każda linia tekstu kończy się znakiem nowej linii, który oddziela ją
93 od następnej. Każdy Twój plik powinien się kończyć znakiem nowej
94 linii (ale Emacs tego nie wymaga).
96 >> Spróbuj nacisnąć C-b na początku linii. Powinno Cię to przenieść
97 na koniec poprzedniej linii. Dzieje się tak dlatego, że kursor
98 przechodzi wówczas nad znakiem nowej linii.
100 C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b.
102 >> Naciśnij kilka razy C-b i obserwuj położenie kursora.
103 Naciskaj potem C-f, by wrócić na koniec linii. W końcu naciśnij
104 jeszcze raz C-f, by przejść do następnej linii.
106 Gdy przesuwasz kursor poza dolną krawędź ekranu, tekst położony
107 za krawędzią przesuwa się na ekran (ang. scrolling). Dzięki temu
108 Emacs może przesunąć kursor do określonego miejsca bez umieszczania
109 go poza ekranem.
111 >> Spróbuj przesunąć kursor poza dolną granicę ekranu za pomocą C-n
112 i zobacz, co się stanie.
114 Jeśli przesuwanie się o jeden znak na raz jest dla Ciebie zbyt wolne,
115 to spróbuj przesuwać się o słowa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor o słowo
116 do przodu, a M-b przesuwa go o słowo do tyłu.
118 >> Naciśnij kilka razy M-f i M-b.
120 Gdy jesteś w środku słowa, to M-f przesuwa kursor na jego koniec.
121 Jeśli natomiast jesteś w przerwie miedzy słowami, to M-f przesuwa
122 kursor na koniec następnego słowa. M-b zachowuje się podobnie
123 dla ruchu do tyłu.
125 >> Naciśnij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b, tak byś
126 mógł zauważyć działanie M-f i M-b naciśniętych w różnych miejscach
127 wewnątrz i między słowami.
129 Zauważ podobieństwo między C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo często
130 kombinacje zawierające Meta (Alt) oznaczają operacje związane
131 z jednostkami językowymi (słowa, zdania, akapity), podczas gdy
132 kombinacje z klawiszem Control działają na jednostkach podstawowych,
133 niezależnych od tego, co edytujesz (znaki, linie, itd.).
135 Oto zależność, która stosuje się do linii i zdań: C-a i C-e przesuwają
136 kursor na początek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwają go na początek
137 i koniec zdania.
139 >> Naciśnij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e.
140 Powtórz to z M-a, a potem z M-e.
142 Czy zauważyłeś, że powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powtórne
143 M-a przesuwa Cię o jedno zdanie? Chociaż nie ma tu pełnej analogii,
144 wydaje się to jednak naturalne.
146 Położenie kursora w tekście jest określane mianem "punktu".
148 Oto podsumowanie prostych poleceń służących do przesuwania kursora,
149 włącznie z operacjami dotyczącymi słów i zdań:
151 C-f Do przodu o jeden znak
152 C-b Do tyłu o jeden znak
154 M-f Do przodu o słowo
155 M-b Do tyłu o słowo
157 C-n Następna linia
158 C-p Poprzednia linia
160 C-a Początek linii
161 C-e Koniec linii
163 M-a Do tyłu na początek zdania
164 M-e Do przodu na koniec zdania
166 >> Przećwicz kilka razy dla wprawy wszystkie powyższe polecenia.
167 Należą one do najczęściej używanych.
169 Dwa inne ważne polecenia przesuwające kursor to M-< (Meta lub Alt
170 i znak mniejszości), które przesuwa kursor na początek całego tekstu
171 i M-> (Meta lub Alt i znak większości), które przesuwa kursor na koniec
172 całego tekstu.
174 Na większości klawiatur "<" jest nad przecinkiem, musisz więc użyć
175 klawisza Shift, by nacisnąć "<", i podobnie musisz użyć klawisza Shift,
176 by nacisnąć M-<. Bez Shift uzyskałbyś M-przecinek.
178 >> Naciśnij M-<, by przejść na początek samouczka, a potem kilka razy
179 użyj C-v, by powrócić do tego miejsca.
181 >> Teraz naciśnij M->, by przejść na koniec samouczka, i wróć do tego
182 miejsca za pomocą kilkakrotnego M-v.
184 Jeśli Twoja klawiatura ma klawisze strzałek, to możesz ich użyć do
185 przesuwania kursora. Radzimy Ci nauczyć się się kombinacji C-b, C-f,
186 C-n i C-p z trzech powodów. Po pierwsze, działają one na wszystkich
187 typach terminali. Po drugie, gdy już zdobędziesz pewną praktykę w
188 posługiwaniu się Emacsem, to będzie Ci szybciej nacisnąć te kombinacje
189 niż klawisze strzałek (ponieważ nie wymaga to przenoszenia dłoni z
190 miejsca, które zajmują podczas szybkiego pisania za pomocą 10 palców).
191 Po trzecie wreszcie, gdy już wyrobisz sobie zwyczaj posługiwania się
192 tymi poleceniami z klawiszem Control, to łatwo przyjdzie Ci nauczyć się
193 bardziej zaawansowanych poleceń przesuwających kursor.
195 Większość poleceń Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla większości
196 poleceń oznacza on liczbę powtórzeń. Aby określić liczbę powtórzeń
197 polecenia, powinieneś je poprzedzić naciśnięciem C-u a potem cyfr.
198 Jeśli masz na klawiaturze klawisz META (lub EDIT albo ALT), to
199 alternatywnym sposobem wprowadzenia argumentu liczbowego jest użycie
200 tego klawisza i wciskanie cyfr argumentu. Radzimy jednak przyswoić
201 sobie metodę z klawiszem C-u, ponieważ działa ona na wszystkich
202 terminalach.
204 Na przykład C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znaków.
206 >> Spróbuj użyć C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesunąć kursor
207 do jednej z linii w pobliżu tego zdania za pomocą tylko jednego
208 polecenia.
210 Większość poleceń używa argumentu liczbowego jako liczby powtórzeń.
211 Jest kilka poleceń, które używają go w inny sposób. Do takich wyjątków
212 należą C-v i M-v. Jeśli poda się im argument, to przesuwają zawartość
213 ekranu w górę lub w dół o podaną liczbę linii zamiast o tyleż ekranów.
214 Na przykład C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie.
216 >> Spróbuj nacisnąć C-u 8 C-v.
218 To powinno było przewinąć ekran do góry o 8 linii. Jeśli chciałbyś
219 przewinąć ekran w dół, to powinieneś podać argument przed poleceniem M-v.
221 Jeśli pracujesz w systemie z okienkowym trybem graficznym, jak X11
222 lub MS-Windows, to prawdopodobnie po lewej stronie okna Emacsa znajduje
223 się prostokątny obszar nazywany po angielsku "scrollbar", a po polsku
224 suwakiem. Za jego pomocą możesz przewijać tekst, używając do tego myszy.
226 >> Spróbuj nacisnąć środkowy klawisz myszy u góry podświetlonego
227 obszaru na suwaku. To powinno przewinąć tekst do miejsca
228 określonego przez wysokość, na której nacisnąłeś klawisz myszy.
230 >> Przesuń mysz do miejsca oddalonego od górnego końca suwaka o mniej
231 więcej trzy linie i naciśnij lewy klawisz myszy kilka razy.
234 * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY
235 ----------------------------
237 Jeśli Emacs przestaje odpowiadać na Twoje polecenia, to możesz go
238 bezpiecznie zatrzymać, przyciskając C-g. Klawisza C-g możesz też użyć do
239 przerwania polecenia, które zabiera zbyt wiele czasu.
241 Możesz także użyć C-g do anulowania argumentu liczbowego albo początku
242 polecenia, którego nie zamierzasz dokończyć.
244 >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naciśnij C-g.
245 Teraz naciśnij C-f. Powinno to przesunąć kursor zaledwie o
246 jeden znak, ponieważ argument liczbowy anulowałeś za pomocą C-g.
248 Za pomocą klawisza C-g możesz też anulować skutki omyłkowego
249 wciśnięcia klawisza <ESC>.
252 * ZABLOKOWANE POLECENIA
253 -----------------------
255 Pewne polecenia Emacsa są ,,zablokowane'' -- po to, by początkujący
256 użytkownicy nie mogli ich wywołać przez przypadek.
258 Jeśli wywołasz jedno z zablokowanych poleceń, to Emacs wypisze komunikat
259 informujący o tym, co to za polecenie, i zapyta Cię, czy istotnie chcesz
260 je wywołać.
262 Jeśli naprawdę chcesz wywołać to polecenie, to odpowiedz na pytanie,
263 naciskając spację. Jeśli nie chcesz wywołać zablokowanego polecenia,
264 to na pytanie odpowiedz, naciskając n.
266 >> Napisz `C-x C-l' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz n
267 na zadane pytanie.
270 * OKNA
271 ------
273 Emacs może mieć otwartych kilka okien, z których każde wyświetla
274 własny tekst. Pojęcie ,,okna'', jeśli chodzi o Emacsa, nie odnosi
275 się do osobnego okienka systemu okienkowego, lecz do pojedynczego
276 panelu wewnątrz okienka systemowego. (Emacs może też pracować
277 na kilku oknach systemowych (X-oknach); w terminologii Emacsa
278 nazywają się one ramkami. Opisane jest to poniżej.)
280 Na tym etapie lepiej jest się nie zagłębiać w techniki wykorzystujące
281 kilka okien. Powinieneś jedynie wiedzieć, w jaki sposób pozbyć się
282 nadmiaru okien, które mogą się pojawić w wyniku wywołania Emacsowego
283 systemu pomocy albo niektórych poleceń. Robi się to w prosty sposób:
285 C-x 1 Jedno okno (tzn. zlikwiduj wszystkie pozostałe okna).
287 Kombinacja ta to klawisz Control-x, po którym występuje cyfra 1.
288 Powiększa ona okno, w którym jest kursor tak, by wypełniło ono ekran,
289 kasując zarazem pozostałe okna Emacsa.
291 >> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l.
293 (C-l, jak pamiętasz odświeża zawartość ekranu. Jeśli temu poleceniu
294 poda się argument liczbowy, to będzie to oznaczało ,,odśwież zawartość
295 ekranu i umieść bieżąca linię o tyle linii od góry ekranu''. Tak więc,
296 C-u 0 C-1 oznacza ,,odśwież ekran, umieszczając bieżąca linię na samej
297 górze''.)
299 >> Naciśnij Control-x 2
300 Zauważ, że okno się kurczy, a jednocześnie pojawia się nowe,
301 wyświetlające ten sam tekst.
303 >> Naciśnij C-x 1, a nowe okno zniknie.
306 * WSTAWIANIE I USUWANIE
307 -----------------------
309 Jeśli chcesz wstawić nowy tekst, to po prostu go napisz. Znaki, które da
310 się wyświetlić, takie jak A, 7, *, itd., Emacs traktuje jako tekst i
311 natychmiast wstawia do dotychczasowego tekstu. Aby wstawić znak nowej
312 linii, trzeba nacisnąć klawisz <Return> (na maszynach do pisania tak
313 oznaczało się znak powrotu karetki).
315 Ostatnio napisany znak możesz skasować, naciskając klawisz <Delback>.
316 Chodzi tu o klawisz, którego normalnie używasz do skasowania ostatnio
317 napisanego znaku. Na większości klawiatur wyróżnia się on wielkością,
318 leży nad klawiszem <Return> i jest oznaczony napisem "Delete", "Del"
319 albo "Backspace".
321 Jeśli masz na klawiaturze klawisz oznaczony "Backspace", to właśnie on
322 jest wspomnianym <Delback>. Oprócz niego może jeszcze występować
323 klawisz oznaczony słowem "Delete", ale to nie on pełni rolę <Delback>.
325 Mówiąc bardziej ogólnie, <Delback> usuwa znak bezpośrednio
326 poprzedzający bieżącą pozycję kursora.
328 >> Sprawdź to teraz: wstaw kilka znaków, po czym usuń je, kilka razy
329 naciskając <Delback>. Nie martw się, że zmieniasz w ten sposób
330 niniejszy plik, w istocie nie zmieniasz głównego pliku samouczka.
331 Pracujesz teraz na jego kopii.
333 Gdy linia tekstu staje się zbyt długa, by zmieścić się w jednym
334 wierszu ekranu, to jest ona ,,kontynuowana'' w wierszu następnym.
336 trybie graficznym - zagięta strzałka) umieszczony na prawym marginesie
337 wskazuje, że dana linia jest kontynuowana w następnym wierszu ekranu.
339 >> Wpisuj jakiś tekst tak długo, aż dojdziesz do prawego marginesu, i
340 potem nie przestawaj. Zauważysz, że pojawi się linia kontynuacji.
342 >> Użyj klawisza <Delback>, by usunąć znaki tekstu, tak by linia znowu
343 mieściła się na ekranie; linia kontynuacji zniknie.
345 Znak nowej linii można skasować tak jak każdy inny znak. Usunięcie znaku
346 nowej linii między dwiema liniami spowoduje ich połączenie. Jeśli powstała
347 w wyniku tego linia tekstu jest zbyt długa, by zmieścić się na szerokość
348 ekranu, to zostanie wyświetlona z linią kontynuacji.
350 >> Przesuń kursor na początek linii i naciśnij <Delback>. Bieżąca
351 linia zostanie połączona z poprzednią.
353 >> Naciśnij <Return>, by z powrotem wstawić znak nowej linii, który
354 skasowałeś.
356 Jak już wiesz, większość poleceń Emacsa można wywołać z parametrem
357 liczby powtórzeń; dotyczy to także znaków tekstu. Argument liczbowy
358 powoduje wstawienie znaku odpowiadającą mu liczbę razy.
360 >> Wypróbuj to teraz -- naciśnij C-u 8 *, a uzyskasz ********.
362 Nauczyłeś się już większej części podstawowych sposobów pisania oraz
363 poprawiania błędów. W Emacsie możesz usuwać również całe słowa lub
364 linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znaków:
366 <Delback> usuń znak bezpośrednio przed kursorem
367 C-d usuń znak bezpośrednio za kursorem
369 M-<Delback> wytnij słowo bezpośrednio przed kursorem
370 M-d wytnij słowo bezpośrednio za kursorem
372 C-k wytnij zawartość linii od kursora do jej końca
373 M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do końca zdania
375 Warto zauważyć, że stosunek <Delete> i C-d do M-<Delete> i M-d
376 rozszerza analogię występującą w zestawieniu C-f i M-f (<Delete> tak
377 naprawdę nie jest znakiem sterującym, ale nie jest to tutaj
378 istotne). C-k i M-k są podobne do C-e i M-e w tym sensie, że linie są
379 odpowiednikami zdań.
382 Oto metoda wycinania części tekstu. Umieść kursor na początku fragmentu,
383 który chcesz wyciąć, i naciśnij C-@ lub C-SPC (SPC-spacja). Teraz przejdź
384 na drugi koniec wybranego fragmentu i naciśnij C-w. To wytnie cały tekst
385 zawarty między punktami początkowym i końcowym.
387 >> Przesuń kursor na literę O na początku poprzedniego paragrafu.
389 >> Naciśnij C-SPC. Emacs wyświetli "Mark set" (znacznik ustawiony)
390 na dole ekranu.
392 >> Przesuń kursor do litery o w słowie ,,kursor'' w drugim zdaniu.
394 >> Naciśnij C-w. Ta komenda wytnie cały fragment zaczynający się od O,
395 a kończący tuż przed o.
397 Gdy usuwasz więcej niż jeden znak naraz, Emacs zachowuje usunięty
398 tekst po to, by mógł go z powrotem gdzieś wstawić. Wstawianie
399 usuniętego tekstu nazywa się ,,wklejaniem''. Usunięty tekst
400 możesz wkleić zarówno w to samo miejsce, z którego został usunięty,
401 bądź też w inne miejsca. Ten sam tekst możesz wkleić wielokrotnie,
402 w celu uzyskania wielu kopii. Poleceniem wklejenia tekstu jest C-y.
404 Zauważ różnicę między ,,wycinaniem'' i ,,usuwaniem'', polegającą na tym,
405 że rzeczy wycięte można na nowo wklejać, usuniętych natomiast wklejać nie
406 można. Na ogół polecenia Emacsa, które kasują dużo tekstu, zachowują go,
407 podczas gdy polecenia, które po prostu kasują jeden znak albo puste
408 linie lub odstępy, skasowanego tekstu nie zachowują.
410 >> Przesuń kursor na początek linii, która nie jest pusta. Naciśnij
411 C-k, by wyciąć tekst z tej linii.
413 >> Naciśnij C-k jeszcze raz. Zauważ, że wycina to znak nowej linii,
414 który znajduje się za ta linią.
416 Zwróć uwagę, że pojedyncze C-k wycina zawartość linii, a powtórne C-k
417 wycina samą linię, tak że pozostałe linie przesuwają się do góry. C-k
418 traktuje argument liczbowy w sposób specjalny: wycina ono tyle linii,
419 ile wynosi wartość argumentu, ORAZ ich zawartość. To nie jest jedynie
420 powtórzenie kilka razy C-k. C-u 2 C-k wycina dwie linie wraz z ich
421 znakami nowej linii; dwukrotne naciśniecie C-k nie zrobiłoby tego.
423 By odzyskać ostatnio wycięty tekst i wstawić go w miejsce kursora,
424 naciśnij C-y.
426 >> Twoja kolej. Naciśnij C-y, by z powrotem wstawić tekst.
428 Zwróć uwagę, że jeśli naciśniesz C-k kilka razy z rzędu, to cały wycięty
429 tekst zostanie zachowywany w jednym kawałku, tak że pojedyncze C-y wklei
430 wszystkie linie.
432 >> Naciśnij C-k kilka razy.
434 A by odzyskać ten wycięty tekst...
436 >> ...naciśnij C-y. Przesuń potem kursor o kilka linii w dół i
437 naciśnij C-y jeszcze raz. Widzisz, że wstawia to ten sam tekst.
439 Co zrobić, jeśli chcesz wstawić tekst, który wcześniej wyciąłeś,
440 a potem wycinasz coś innego? C-y wstawia tekst ostatnio wycięty.
441 Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Możesz do niego wrócić,
442 używając polecenia M-y. Naciskając C-y, wstawiasz tekst ostatnio
443 wycięty, a naciskając M-y, zastępujesz ten tekst wyciętym uprzednio.
444 Dalsze naciskanie M-y przywołuje coraz wcześniejsze fragmenty tekstu.
445 Gdy dojdziesz do tekstu, którego szukałeś, po prostu kontynuuj edycję
446 tekstu, pozostawiając wklejony tekst tam, gdzie się znajduje.
448 Naciskając M-y wystarczająco wiele razy, dojdziesz do punktu,
449 z którego wystartowałeś (czyli tekstu wyciętego ostatnio).
451 >> Wytnij jakąś linię, zmień pozycję kursora i wytnij inną. Naciśnij
452 potem C-y, by wstawić drugą z wyciętych linii. Potem naciśnij M-y
453 i linia ta zostanie zastąpiona przez tą pierwszą. Naciśnij M-y
454 jeszcze kilka razy, by zobaczyć, co się dzieje. Powtarzaj to aż
455 do ponownego pojawienia się drugiej z linii. Możesz też wypróbować,
456 co się stanie, gdy polecenie M-y poprzedzisz argumentem dodatnim
457 albo ujemnym.
460 * COFNIJ
461 --------
463 Jeśli wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, że
464 to była pomyłka, to możesz cofnąć zmiany, wydając polecenie ,,cofnij''
465 (ang. undo), C-x u.
467 C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; jeśli powtórzysz
468 C-x u kilka razy z rzędu, to każde powtórzenie cofa kolejne polecenie.
470 Od tej reguły są dwa wyjątki: polecenia, które nie zmieniają tekstu nie
471 liczą się jako polecenia, które można wycofać (dotyczy to zarówno
472 przesunięć kursora, jak i przewijania tekstu), oraz znaki wstawiane do
473 tekstu (np. litery) łączone są w grupy do 20. (Redukuje to liczbę
474 naciśnięć C-x u, które musiałbyś wykonać, by wycofać się z niechcianych
475 zmian.)
477 >> Wytnij tę linię za pomocą C-k, a potem naciśnij C-x u; linia
478 powinna się pojawić ponownie.
480 C-_ jest innym sposobem wywołania polecenia "cofnij"; działa to
481 dokładnie tak samo jak C-x u, jest jednak łatwiejsze do naciśnięcia
482 kilka razy z rzędu. Wadą kombinacji C-_ jest to, że nie jest oczywiste
483 w jaki sposób ją uzyskać na niektórych klawiaturach. To właśnie dlatego
484 dostępna jest też kombinacja C-x u. Na niektórych terminalach możesz
485 nacisnąć C-_ poprzez przytrzymanie Ctrl i naciśnięcie /.
487 Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u określa liczbę powtórzeń
488 tego polecenia.
491 * PLIKI
492 -------
494 Aby edytowany przez Ciebie tekst został na trwałe zachowany, musisz
495 umieścić go w pliku. Jeśli tego nie zrobisz, to tekst zniknie, gdy
496 zamknięty zostanie Emacs, za pomocą którego go edytowałeś. Aby zachować
497 tekst w pliku, najpierw musisz ten plik ,,znaleźć'', i to zanim
498 zaczniesz wprowadzać tekst. Czynność znajdowania pliku (ang. "file
499 finding") bywa też nazywana ,,odwiedzaniem pliku'' (ang. "file
500 visiting").
502 Odwiedzanie pliku w Emacsie powoduje wyświetlenie jego zawartości.
503 Bardzo często jest to początek edycji pliku. Jednakże zmiany, które
504 wprowadzasz do pliku, nie są w nim utrwalone, zanim go nie ,,zachowasz''
505 (ang. save). Ma to zapobiec pozostawieniu w systemie pliku, który został
506 zmieniony tylko w połowie, a tego chcesz uniknąć. Gdy zachowujesz
507 zmieniony plik, Emacs zostawia oryginał (pod inna nazwą) na wypadek,
508 gdybyś doszedł do wniosku, że wprowadzone zmiany były błędne.
510 Jeśli popatrzysz na dół ekranu, to zauważysz linię, która zaczyna się
511 i kończy myślnikami, a zawiera tekst ,,TUTORIAL''. W tej
512 części ekranu zawsze możesz znaleźć nazwę pliku, który właśnie
513 odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie TUTORIAL, który
514 jest Twoją własną kopią samouczka Emacsa. Obojętnie, który plik
515 odwiedzisz, właśnie w tym miejscu pojawi się jego nazwa.
517 Polecenia służące do odwiedzania i zachowywania plików różnią się
518 od innych poleceń, które już poznałeś, tym, że składają się z dwóch
519 znaków. Obydwa zaczynają się od znaku Control-x. Jest mnóstwo
520 poleceń, które zaczynają się od tego właśnie znaku; wiele z nich
521 dotyczy plików, buforów oraz rzeczy z nimi związanych. Polecenia
522 te mają długość dwóch, trzech lub czterech znaków.
524 Kolejną nowością odnośnie polecenia odwiedzania pliku jest to, że
525 musisz mu podać nazwę pliku, który chcesz znaleźć. Mówimy o tym, że
526 polecenie ,,czyta argument z terminala'' (w tym wypadku argument jest
527 nazwą pliku). Po wpisaniu polecenia
529 C-x C-f znajdź plik (ang. find a file)
531 Emacs poprosi Cię o wpisanie nazwy pliku. Pojawia się ona w dolnej linii
532 ekranu. Gdy ta linia jest używana do wprowadzania tego typu danych,
533 nazywa się ją ,,minibuforem'' (ang. "minibuffer"). Do edycji nazwy pliku
534 w minibuforze możesz używać zwykłych poleceń Emacsa.
536 Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w
537 minibuforze) można anulować klawiszem C-g.
539 >> Naciśnij C-x C-f, po czym naciśnij C-g. Na skutek tego zniknie
540 minibufor oraz przerwane zostanie wykonanie polecenia C-x C-f, które
541 tego minibufora używało. W rezultacie nie odwiedzisz żadnego pliku.
543 Gdy skończysz wpisywać nazwę pliku, naciśnij <Return>. Wówczas
544 polecenie C-x C-f zabierze się do roboty i znajdzie plik, który
545 wybrałeś. Z chwilą zakończenia wykonywania polecenia C-x C-f
546 zniknie też minibufor.
548 Zawartość znalezionego pliku po chwili pojawia się na ekranie
549 i możesz ją edytować. Gdy chcesz zachować zmiany, by je utrwalić,
550 wydaj polecenie
552 C-x C-s zachowaj plik (ang. save).
554 Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem, gdy to
555 robisz, Emacs zmienia nazwę oryginalnego pliku, dodając na
556 końcu jego nazwy znak ~. W ten sposób powstaje zapasowa kopia
557 oryginalnego pliku.
559 Gdy zachowywanie pliku się kończy, Emacs wypisuje jego nazwę u dołu
560 ekranu. Pliki powinieneś zachowywać stosunkowo często, aby nie stracić
561 za dużo w wypadku załamania systemu.
563 >> Naciśnij C-x C-s, by zachować dla siebie kopię samouczka. Emacs
564 powinien wypisać "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu.
566 Odwiedzić w celu edycji lub odczytu możesz plik istniejący już w
567 systemie. Możesz też odwiedzić plik, którego jeszcze nie ma w systemie i
568 właśnie w taki sposób tworzy się w Emacsie nowe pliki. Gdy poleceniem
569 C-x C-f odwiedzisz plik o nazwie nieistniejącej w systemie, wówczas
570 Emacs wyświetli puste miejsce, do którego będziesz mógł zacząć wpisywać
571 tekst. Gdy zażądasz zachowania wpisanego tekstu, Emacs utworzy w
572 systemie plik z tym tekstem. Od tego momentu możesz uważać, że edytujesz
573 plik już istniejący.
576 * BUFORY
577 --------
579 Jeśli za pomocą C-x C-f odwiedzisz inny plik, to plik odwiedzony
580 poprzednio pozostanie w Emacsie. Możesz się na niego przełączyć,
581 odwiedzając go jeszcze raz za pomocą C-x C-f. W ten sposób możesz
582 mieć w Emacsie odwiedzonych jednocześnie wiele plików.
584 >> Utwórz plik o nazwie "foo" za pomocą C-x C-f foo <Return>.
585 Wpisz w niego jakiś tekst i zachowaj "foo" za pomocą C-x C-s.
586 W końcu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wrócić do samouczka.
588 Emacs przechowuje tekst każdego pliku w obiekcie, zwanym ,,buforem''.
589 Odwiedzenie pliku powoduje utworzenie nowego bufora wewnątrz Emacsa. By
590 zobaczyć listę buforów, które istnieją w Twoim Emacsie, naciśnij
592 C-x C-b lista buforów (ang. list buffers).
594 >> Naciśnij C-x C-b.
596 Zwróć uwagę, że każdy bufor ma własną nazwę, może też mieć skojarzoną z
597 nim nazwę pliku, który odwiedza. KAŻDY tekst, który oglądasz w Emacsie,
598 jest zawsze częścią jednego z buforów.
600 >> Naciśnij C-x 1 by pozbyć się listy buforów.
602 Jeśli masz kilka buforów to tylko jeden z nich jest aktualny, ten
603 który właśnie edytujesz. Jeśli chcesz edytować inny bufer musisz się
604 do niego "przełączyć" (ang. switch). Jeśli chcesz przełączyć się do
605 bufora, który odwiedza jakiś plik, możesz to zrobić poprzez ponowne
606 odwiedzenie pliku za pomocą C-x C-f. Ale istnieje także łatwiejszy
607 sposób: użyj C-x b. Używając tej komendy musisz podać nazwę bufora, do
608 którego zamierzasz się przełączyć.
610 >> Naciśnij C-x b foo <Return> by wrócić do bufora "foo", który
611 przechowuje tekst pliku "foo". Następnie naciśnij C-x b TUTORIAL
612 <Return> by wrócić do samouczka.
614 Zwykle nazwa bufora odpowiada nazwie pliku (bez ścieżki), choć czasami
615 zdarza się inaczej. Lista buforów, którą tworzysz za pomocą C-x C-b
616 pokazuje nazwy wszystkich buforów.
618 KAŻDY tekst, który pojawia się w oknie Emacsa jest częścią jakiegoś
619 bufora. Niektóre bufory nie odpowiadają żadnemu odwiedzanemu
620 plikowi. Na przykład bufor "*Buffer List*" nie odwiedza żadnego pliku;
621 zawiera on listę buforów, utworzoną w reakcji na naciśnięcie przez
622 Ciebie C-x C-b. Bufor "*Messages*" także nie odwiedza żadnego pliku;
623 zawiera komunikaty, które pojawiały się podczas Twojej sesji z
624 Emacsem.
626 >> Naciśnij C-x b *Messages* <Return> by obejrzeć bufor zawierający
627 komunikaty. Następnie naciśnij C-x b TUTORIAL <Return> by wrócić do
628 samouczka.
630 Jeśli zmieniasz tekst w jakimś pliku, a potem odwiedzisz inny plik, to
631 zawartość tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. Zmiany,
632 które wprowadziłeś, pozostają w Emacsie, w buforze tegoż pliku.
633 Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma żadnego wpływu na
634 pozostałe. Jest to bardzo przydatne, ale też oznacza, że potrzebny jest
635 Ci wygodny sposób zachowywania zawartości buforów. Niewygodne na
636 przykład byłoby, aby zawsze w celu zachowania bufora trzeba było do
637 niego przechodzić za pomocą C-x C-f i dopiero potem wywoływać C-x C-s.
638 Dlatego istnieje polecenie:
640 C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers)
642 W reakcji na polecenie C-x s Emacs dla każdego z buforów, w którym
643 występują nie zachowane do tej pory zmiany, zadaje pytanie, czy go
644 w tej chwili zachować.
646 >> Wstaw jakąś linię tekstu, a potem naciśnij C-x s.
647 Powinieneś zostać zapytany o to, czy chcesz zachować bufor
648 TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdząco, naciskając y.
651 * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEŃ
652 ------------------------------
654 Poleceń Emacsa jest znacznie, znacznie więcej, niż można by skojarzyć
655 z klawiszami klawiatury, uwzględniając nawet kombinacje z META lub Ctrl.
656 Emacs radzi sobie z tym problemem, udostępniając polecenia X (ang.
657 eXtend). Istnieją dwa rodzaje tych poleceń:
659 C-x Rozszerzenie o znak. Następuje po nim jeden znak.
660 M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Następuje po nim
661 pełna, niekiedy długa nazwa polecenia.
663 Polecenia te są użyteczne, ale używa się ich nie tak często, jak tych,
664 których już się nauczyłeś. Miałeś już okazję poznać dwa z nich: C-x C-f,
665 służące do odwiedzania plików, oraz C-x C-s do ich zachowywania. Innym
666 przykładem może być polecenie C-x C-c, które kończy sesję Emacsa. (Nie
667 martw się, że w ten sposób stracisz zmiany, które wprowadziłeś do
668 tekstów; przed zamknięciem sesji Emacs proponuje Ci zachowania
669 każdego ze zmodyfikowanych plików.)
671 C-z jest poleceniem, które wychodzi z Emacsa *na chwilę*, tak byś mógł
672 wrócić do niej wrócić po jakimś czasie.
674 W systemach, w których jest to możliwe, C-z zawiesza proces Emacsa;
675 powoduje to powrót do powłoki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa.
676 W najpopularniejszych powłokach możesz wrócić do Emacsa za pomocą
679 W systemach, w których nie ma zawieszania procesów, C-z tworzy proces
680 podpowłoki (ang. "subshell"), który działa pod Emacsem i daje Ci szansę
681 uruchamiania innych programów oraz powrotu do Emacsa po ich skończeniu; w
682 systemach tych C-z w istocie nie powoduje wyjścia z Emacsa i wówczas
683 normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyjście z podpowłoki za
684 pomocą polecenia "exit".
686 Polecenia C-x C-c powinieneś używać, gdy masz zamiar się wylogować.
687 Zalecane jest także wychodzenie z Emacsa wystartowanego na przykład przez
688 programy obsługujące pocztę elektroniczną lub innego rodzaju narzędzia,
689 ponieważ mogą one nie wiedzieć, jak sobie poradzić z zawieszeniem
690 Emacsa. Jednakże w zwykłych okolicznościach, jeśli nie musisz
691 wylogowywać się z systemu, korzystniej jest zawiesić Emacsa za pomocą
692 C-z, niż z niego wyjść.
694 Istnieje wiele poleceń zaczynających się od C-x. Oto lista tych,
695 których już się nauczyłeś:
697 C-x C-f odwiedź plik
698 C-x C-s zachowaj plik
699 C-x C-b wyświetl listę buforów
700 C-x C-c wyjdź z Emacsa
701 C-x u cofnij
703 Poleceń podawanych za pomocą nazwy używa się jeszcze rzadziej lub używa
704 się tylko w niektórych trybach. Przykładem może być polecenie
705 replace-string, które zastępuje jeden łańcuch innym w całym tekście. Gdy
706 naciskasz M-x, Emacs czeka na dalszy ciąg polecenia, wyświetlając na
707 dole ekranu (w minibuforze) napis "M-x". Powinieneś tam wpisać nazwę
708 polecenia, w tym wypadku replace-string. Wystarczy przy tym, że napisz
709 jedynie repl s<Tab>; Emacs dokończy nazwę automatycznie. Wprowadzanie
710 nazwy zakończ naciśnięciem klawisza <Return>.
712 Polecenie replace-string wymaga dwóch argumentów: łańcucha, który ma
713 zostać zastąpiony, i łańcucha, który ma zostać wstawiony w miejsce tegoż.
714 Wpisywanie każdego z tych łańcuchów trzeba zakończyć przyciśnięciem
715 klawisza <Return>.
717 >> Przesuń kursor do czystej linii, dwie linie poniżej tej.
718 Naciśnij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>.
720 Zwróć uwagę, jak ta linia się zmieniła: zastąpiłeś słowem
721 ,,zmodyfikuje'' każde wystąpienie słowa z-m-i-e-n-i poniżej początkowej
722 pozycji kursora.
725 * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE
726 ---------------------------
728 Jeśli zmian wprowadzonych do pliku nie zachowasz, to możesz je stracić w
729 wypadku, gdy Twój komputer przestanie działać. By Cię przed tym
730 uchronić, Emacs okresowo zachowuje wprowadzone zmiany w specjalnym
731 pliku, który ma znak # na początku i na końcu swojej nazwy. Przyjmijmy
732 na przykład, że Twój plik nazywa się "hello.c". Odpowiadający mu plik
733 zachowywany automatycznie będzie nosił nazwę "#hello.c#". Gdy
734 zachowasz plik w zwykły sposób, Emacs skasuje plik
735 zachowany automatycznie.
737 Jeśli Twój komputer przestanie działać, możesz odzyskać Twoje dane z
738 pliku automatycznie zachowanego przez zwykłe odwiedzenie tego pliku,
739 który edytowałeś (a nie pliku automatycznie zachowanego!) i napisanie
740 M-x recover file<Return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, to
741 dane zachowane automatycznie odzyskasz, jeśli odpowiesz yes<Return>.
744 * OBSZAR ECHA
745 -------------
747 Jeśli polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, będą one
748 pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa
749 (ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatnią dolną linię ekranu.
752 * LINIA STANU
753 -------------
755 Linia, która znajduje się bezpośrednio nad obszarem echa, zwana jest
756 linią trybu (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do
757 następującego:
759 --:** TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%----------------
761 Linia ta podaje użyteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, który
762 edytujesz.
764 Wiesz już, jakie jest znaczenie nazwy: oznacza ona plik,
765 który odwiedziłeś. --NN%-- informuje o bieżącej pozycji wewnątrz
766 tekstu; oznacza to, że NN procent tekstu znajduje się ponad górnym
767 brzegiem ekranu. Jeśli początek pliku znajduje się na początku
768 ekranu, to zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--.
769 Podobnie dla końca tekstu pojawi się tam napis --Bot-- (ang. bottom).
770 Jeśli wyświetlasz tekst na tyle krótki, że mieści się w
771 całości na ekranie, to linia trybu będzie zawierała napis --All--.
773 Litera L, po której występują cyfry, także opisuje Twoją bieżącą
774 pozycję: cyfry oznaczają numer linii, na której obecnie ustawiony jest
775 kursor.
777 Gwiazdki blisko początku linii trybu oznaczają, że wprowadziłeś do
778 tekstu jakieś zmiany. Tuż po odwiedzeniu, a także po zachowaniu pliku
779 nie będzie w tym miejscu gwiazdek, lecz myślniki.
781 Wewnątrz nawiasów znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w
782 którym właśnie jest Emacs. Domyślnym trybem edycji nazywa się
783 podstawowym (ang. fundamental); jest to tryb używanym właśnie w
784 tej chwili. Jest to przykład ,,trybu głównego'' (ang. major mode).
786 Emacs może działać w wielu trybach głównych. Zostały one zaprojektowane,
787 aby ułatwić edycję napisów w rozmaitych językach programowania, takich
788 jak tryb Lisp czy C, oraz rodzajach tekstów, jak tryb tekstowy. W danej
789 chwili może być aktywny tylko jeden główny tryb pracy i to jego nazwa
790 jest wyświetlana w linii trybu w miejscu, w którym teraz jest
791 "Fundamental".
793 Każdy z głównych trybów edycyjnych może zmienić zachowanie niektórych
794 poleceń. Na przykład w Emacsie istnieją polecenia służące do tworzenia
795 komentarzy w programach. Skoro każdy język programowania sam określa,
796 jak powinien wyglądać komentarz, to każdy z głównych trybów edycyjnych
797 musi wstawiać komentarze w odpowiedni sposób. Trybowi edycyjnemu
798 odpowiada nazwa polecenia, które możesz wykonać, by przełączyć się w ten
799 tryb lub go wyłączyć. Przykładem może być M-x fundamental-mode, które
800 jest poleceniem przełączającym tryb podstawowy.
802 Jeśli zamierzasz edytować tekst w języku angielskim, taki jak na
803 przykład oryginalna wersja tego samouczka, to prawdopodobnie
804 powinieneś użyć trybu tekstowego (ang. text mode).
806 >> Napisz M-x text-mode<Return>.
808 Nie musisz się martwić, bo żadne z poleceń, które do tej pory poznałeś,
809 nie zmienia Emacsa w poważny sposób. Możesz jednak zauważyć, że teraz
810 M-f i M-b traktują apostrofy jako części słów. Poprzednio, w trybie
811 podstawowym, polecenia te traktowały apostrofy jako separatory słów.
813 Główne tryby edycji wprowadzają zwykle subtelne zmiany, takie jak
814 opisana powyżej; większość poleceń nadal robi ,,to samo'', chociaż
815 być może w troszeczkę inny sposób.
817 By zobaczyć dokumentację na temat bieżącego głównego trybu edycji,
818 naciśnij C-h m.
820 >> Naciśnij C-u C-v raz lub więcej razy, tak by ta linia znalazła się
821 blisko góry ekranu.
823 >> Naciśnij C-h m, by odczytać dokumentację na temat tego, czym tryb
824 tekstowy różni się od trybu podstawowego.
826 >> Naciśnij q, by usunąć dokumentację trybu z ekranu.
828 Główne tryby edycji nazywają się właśnie ,,głównymi'', gdyż występują
829 także ,,podrzędne'' tryby edycji (ang. minor modes). Podrzędne tryby
830 edycji nie są alternatywą dla trybów głównych, lecz jedynie ich
831 niewielką modyfikacją. Każdy podrzędny tryb edycji można włączyć lub
832 wyłączyć niezależnie od pozostałych trybów podrzędnych, a także
833 niezależnie od trybu głównego. Możesz wiec używać jednego,
834 kombinacji dowolnych, albo nie używać żadnego trybu podrzędnego.
836 Jednym z podrzędnych trybów edycji, który jest bardzo użyteczny,
837 szczególnie do edycji tekstu angielskiego lub polskiego, jest tryb
838 automatycznego wypełniania (ang. auto fill mode). Jeśli jest on
839 włączony, to Emacs łamie linie pomiędzy słowami automatycznie, gdy
840 podczas wstawiania tekstu linia robi się za szeroka.
842 Tryb automatycznego wstawiania włącza się na przykład poleceniem M-x
843 auto-fill-mode<Return>. Powtórzenie tego polecenie powoduje wyłączenie
844 trybu, ponowne powtórzenie --- jego włączenie, i tak dalej. Mówimy, że
845 polecenie ,,przełącza tryb''.
847 >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstaw potem wiele napisów
848 ,,asdf '' tak długo, aż zobaczysz, że linia podzieli na dwie.
849 Między literami musisz wstawiać spacje, ponieważ tryb
850 automatycznego wypełniania łamie linie tylko tam, gdzie są spacje.
852 Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znaków, ale możesz to zmienić
853 poleceniem C-x f. Powinieneś poleceniu podać argument liczbowy
854 mówiący, w której kolumnie ma zostać ustawiony margines.
856 >> Wywołaj C-x f z argumentem równym 20. (C-u 2 0 C-x f).
857 Napisz potem jakiś tekst i zauważ, że Emacs wypełnia linie do
858 długości co najwyżej 20 znaków. Ustaw margines z powrotem na
859 70 znaków, wywołując jeszcze raz C-x f z odpowiednim argumentem.
861 Jeśli zmieniasz tekst wewnątrz akapitu, to tryb automatycznego
862 wypełniania sam z siebie nie wyrówna marginesu. Możesz go wyrównać
863 samodzielnie, wydając polecenie M-q (Meta-q) (kursor powinien się
864 wówczas znajdować wewnątrz akapitu).
866 >> Przesuń kursor do poprzedniego akapitu i naciśnij M-q.
869 * SZUKANIE
870 ----------
872 Emacs potrafi szukać łańcuchów (zwartych ciągów znaków lub słów)
873 zarówno wstecz jak i do przodu. Szukanie łańcucha jest poleceniem,
874 które przesuwa kursor --- do następnego miejsca, w którym dany
875 łańcuch występuje.
877 Polecenie Emacsa "search" różni się od podobnych poleceń w innych
878 edytorach tym, że jest przyrostowe. Znaczy to, że szukanie odbywa
879 się w trakcie, gdy wpisujesz kolejne znaki łańcucha, który ma zostać
880 znaleziony.
882 Poleceniami rozpoczynającymi szukanie są: C-s dla szukania w przód
883 oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZĘ! Nie próbuj ich w tej
884 chwili.
886 Gdy naciśniesz C-s, zauważysz, że w obszarze echa pojawi się
887 tekst "I-search". Jest to informacja, że Emacs znajduje się w trybie
888 "incremental search" i czeka, byś napisał tekst, który ma znaleźć.
889 Naciśnięcie <Return> kończy proces szukania.
891 >> Rozpocznij teraz szukanie, naciskając C-s. POWOLI, litera po
892 literze, napisz słowo kursor, zatrzymując się po każdym znaku
893 i obserwując, gdzie zatrzymuje się kursor. Gdy naciśniesz drugie
894 r, będzie można powiedzieć, że szukałeś słowa kursor
895 jednokrotnie. Naciśnij jeszcze raz C-s, by znaleźć następne
896 wystąpienie słowa kursor. Naciśnij teraz cztery razy <Delback>
897 i zobacz, co się dzieje z kursorem. Naciśnij <Return>, by skończyć
898 szukanie.
900 Widziałeś, co się działo? Podczas szukania przyrostowego Emacs próbuje
901 przejść do miejsca wystąpienia łańcucha, który wpisałeś do tej pory,
902 i podświetla go dla Twojej wygody. By znaleźć następne wystąpienie
903 słowa kursor, po prostu jeszcze raz naciśnij C-s. Jeśli takiego
904 wystąpienia nie ma, to Emacs zapiszczy i napisze, że szukanie
905 ,,skończyło się porażką''.
907 Kombinacja C-g przerywa proces szukania, podobnie jak to czyni
908 z innymi poleceniami.
910 UWAGA: W niektórych systemach naciśniecie C-s zamraża ekran i w
911 rezultacie Emacs nie może pokazywać tekstu. Oznacza to, że składowa
912 systemu operacyjnego, zwana kontrolą przepływu (ang. "flow control"),
913 przechwyciła znak C-s i nie pozwoliła mu dotrzeć do Emacsa. By odzyskać
914 kontrolę nad ekranem, naciśnij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
915 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podręczniku
916 Emacsa.
918 Jeśli podczas szukania przyrostowego naciśniesz <Delback>, to zauważysz,
919 że w minibuforze znika ostatni znak wpisanego przez ciebie łańcucha, a
920 kursor wraca do poprzedniego miejsca. Przypuśćmy na przykład, że
921 nacisnąłeś k i znalazłeś pierwsze wystąpienie tej litery. Jeśli teraz
922 naciśniesz u, to kursor przesunie się tuż za najbliższe litery
923 ku. Naciśnij teraz <Delback>. Spowoduje to skasowanie z wyszukiwanego
924 łańcucha litery u, a kursor wróci do pierwszego wystąpienia litery k.
926 Jeśli podczas szukania naciśniesz jakiś klawisz w kombinacji z META lub
927 Ctrl (z nielicznymi wyjątkami --- znakami, które mają specjalne
928 znaczenie podczas szukania, takimi jak C-s i C-r), to szukanie zostanie
929 przerwane.
931 C-s rozpoczyna proces szukania do przodu, czyli ZA bieżącą pozycją
932 kursora. Jeśli chcesz szukać czegoś położonego w tekście wcześniej,
933 to naciśnij C-r. Wszystko, co powiedzieliśmy o poleceniu C-s, stosuje
934 się też do C-r, oczywiście w odniesieniu do szukania wstecz.
937 * WIELE OKIEN
938 -------------
940 Jedną z użytecznych cech Emacsa jest możliwość wyświetlania więcej niż
941 jednego okna na raz.
943 >> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l.
945 >> Naciśnij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna
946 wyświetlają ten samouczek. Kursor pozostaje w górnym oknie.
948 >> Naciśnij C-M-v by przewinąć dolne okno. (Jeśli nie masz
949 klawisza Meta lub Alt, to naciśnij ESC C-v.)
951 >> Naciśnij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesunąć kursor do
952 dolnego okna. Użyj C-v i M-v w dolnym oknie, by przewinąć jego
953 zawartość. Polecenia, które masz wykonać, odczytuj z górnego okna.
955 >> Naciśnij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wrócił do górnego okna.
956 Kursor w górnym oknie nie zmienił położenia.
958 Każde okno pamięta położenie swojego kursora, lecz w danej chwili
959 tylko jedno z okien wyświetla kursor. Wszystkie polecenia edycyjne
960 stosują się do okna, w którym jest kursor. To okno nazywane jest
961 ,,oknem wybranym''.
963 Polecenie C-M-v przyda Ci się, gdy będziesz chciał edytować tekst w
964 jednym oknie, a drugiego używał jako punktu odniesienia. Dzięki niemu
965 kursor może zawsze znajdować się w oknie, którego zawartość edytujesz, a
966 Ty możesz przesuwać drugie okno.
968 C-M-v to przykład kombinacji, który uzyskuje się, wciskając jednocześnie
969 klawisze Ctrl i Meta (Alt). Jeśli masz prawdziwy klawisz META (Alt), to
970 C-M-v możesz uzyskać przytrzymując jednocześnie Ctrl oraz META (Alt) i
971 naciskając v. Nie jest ważne, co zostało naciśnięte wcześniej, Ctrl czy
972 META, ponieważ obydwa te klawisze działają jako modyfikatory znaczenia
973 znaków.
975 Jeśli nie masz klawisza META (Alt) i w jego zastępstwie używasz ESC, to
976 kolejność naciskania klawiszy ma znaczenie: musisz najpierw nacisnąć i
977 puścić ESC, po czym nacisnąć Ctrl-v; kombinacja Ctrl-ESC v nie zadziała.
978 Wynika to z tego, że ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem.
980 >> Naciśnij C-x 1 (w górnym oknie), by pozbyć się okna dolnego.
982 (Jeśli nacisnąłbyś C-x 1 w dolnym oknie, to górne by znikło. Możesz
983 sobie to polecenie tłumaczyć jako ,,pozostaw tylko jedno okno --- to w
984 którym właśnie jestem''.)
986 Nie musi być tak, że obydwa okna pokazują ten sam bufor. Jeśli użyjesz
987 C-x C-f, by odwiedzić jakiś plik w jednym z nich, to zawartość drugiego
988 się nie zmieni. Z zasady w różnych oknach możesz niezależnie wyświetlać
989 różne pliki.
991 Oto inny sposób używania dwóch okien do wyświetlania dwóch różnych
992 rzeczy:
994 >> Naciśnij C-x 4 C-f i nazwę jednego z Twoich plików. Zakończ
995 wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi się w dolnym
996 oknie razem z kursorem, który tam przeskakuje.
998 >> Naciśnij C-x o, by wrócić do górnego okna, oraz C-x 1 by usunąć
999 dolne okno.
1002 * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI
1003 ---------------------------
1005 Czasami możesz znaleźć się w czymś, co nazywa się "rekursywnym
1006 poziomem edycji". Możesz to rozpoznać po nawiasach kwadratowych w
1007 linii trybu, obejmujących nawiasy okrągłe zawierające nazwę głównego
1008 trybu edycji. Mógłbyś na przykład zobaczyć [(Fundamental)] zamiast
1009 (Fundamental).
1011 By wyjść z rekursywnego poziomu edycji, naciśnij ESC ESC ESC. Jest to
1012 ogólnego przeznaczenia polecenie ,,wychodzimy''. Możesz go użyć także,
1013 by pozbyć się nadmiaru okien albo wyjść z minibufora.
1015 >> Naciśnij M-x by wejść do minibufora, potem naciśnij ESC ESC ESC, by
1016 z niego wyjść.
1018 Aby wyjść z rekursywnego poziomu edycji, nie wystarczy użyć C-g. Dzieje
1019 się tak dlatego, że klawisz C-g jest używany do anulowania poleceń i
1020 argumentów WEWNĄTRZ pojedynczego rekursywnego poziomu edycji.
1023 SZUKANIE POMOCY
1024 ---------------
1026 W tym samouczku dostarczyliśmy tylko tyle informacji, ile jest
1027 niezbędne, byś mógł zacząć używać Emacsa. Emacs jest istną kopalnią
1028 najróżniejszych rzeczy, których nie sposób tutaj opisać. Będziesz
1029 zapewne chciał dowiedzieć się o Emacsie więcej, ponieważ posiada on
1030 wiele pożytecznych cech, o których na razie nic nie wiesz. Między innymi
1031 jest w nim zaszyte mnóstwo wewnętrznej dokumentacji. Dotrzeć do tej
1032 dokumentacji możesz po naciśnięciu kombinacji C-h.
1034 By uzyskać pomoc, naciśnij C-h, a potem znak, który określa jakiego
1035 rodzaju pomocy oczekujesz. Jeśli poczujesz się NAPRAWDĘ zagubiony, to
1036 napisz C-h?, a Emacs podpowie, jakiego rodzaju pomocy może Ci
1037 dostarczyć. Jeśli naciśniesz C-h, a potem zadecydujesz, że pomoc nie
1038 jest Ci jednak potrzebna, to aby anulować zapoczątkowane polecenie C-h,
1039 po prostu wciśnij C-g.
1041 Najprostszą pomoc możesz uzyskać naciskając C-h c. Naciśnij C-h a potem
1042 c, po czym kombinację klawiszy, której znaczenie chcesz poznać; Emacs
1043 wyświetli krótki opis polecenia odpowiadającego tej kombinacji.
1045 >> Naciśnij C-h c C-p.
1047 Powinno to przywołać komunikat, o treści podobnej do
1049 C-p runs the command previous-line
1051 W ten sposób możesz uzyskać ,,nazwę funkcji'' przypisanej kombinacji
1052 klawiszy. Przydaje się to podczas pisania kodu w Lispie, w którym
1053 zapisane są rozszerzenia Emacsa; wystarcza to także do przypomnienia
1054 Ci, co dane polecenie robi, jeśli widziałeś je już wcześniej, lecz
1055 go nie zapamiętałeś.
1057 Jako dopełnienie polecenia C-h c Emacs dopuszcza też wieloznakowe
1058 kombinacje klawiszy, na przykład C-x C-s albo (jeśli nie masz klawisza
1059 META lub Alt) <ESC>v.
1061 By uzyskać więcej informacji na temat polecenia, naciśnij C-h k
1062 zamiast C-h c.
1064 >> Naciśnij C-h k C-p.
1066 To polecenie wyświetla dokumentację na temat danej funkcji oraz jej
1067 nazwę w oknie Emacsa. Gdy skończysz śledzić wynik tego polecenia
1068 naciśnij C-x 1, by pozbyć się tekstu pomocy. Nie musisz tego robić od
1069 razu. Możesz wykonać pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim
1070 naciśniesz C-x 1.
1072 Oto kilka innych użytecznych wariantów C-h:
1074 C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie.
1076 >> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie całą
1077 informacje, jaką Emacs ma na temat funkcji, która implementuje
1078 polecenie C-p.
1080 Podobnie komenda C-h v pokazuje na ekranie dokumentację zmiennych,
1081 których wartości możesz zmienić, aby dostosować Emacsa do swoich
1082 preferencji. Wpisz nazwę zmiennej, gdy Emacs o nią poprosi.
1085 C-h a Apropos. Wpisz słowo, a Emacs wypisze listę
1086 wszystkich poleceń, których nazwa zawiera to słowo.
1087 Polecenia te można wywoływać za pomocą Meta-x.
1088 Dla niektórych poleceń Apropos wypisze jedno- lub
1089 dwuznakowe sekwencje, które wywołują te polecenia.
1091 >> Napisz C-h a file<Return>.
1093 Zobaczysz listę wszystkich poleceń,
1094 dostępnych za pomocą M-x, które maja słowo "file" w swojej nazwie.
1095 Zauważysz tam także polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w,
1096 umieszczone obok nazw poleceń "find-file" i "write-file".
1098 >> Napisz C-M-v, aby przewinąć okno pomocy. Zrób to kilka razy.
1099 >> Napisz C-x 1, aby usunąć okno pomocy.
1101 C-h i Czytanie elektronicznych podręczników (w formacie Info). To
1102 polecenie przełączy Cię do specjalnego bufora o nazwie
1103 *info*, gdzie będziesz mógł przeczytać podręczniki
1104 dotyczące pakietów zainstalowanych w Twoim
1105 systemie. Napisz m emacs <Return>, aby zapoznać się z
1106 podręcznikiem Emacsa. Jeżeli nigdy wcześniej nie używałeś
1107 trybu Info, to napisz ?, a Emacs przedstawi Ci możliwości
1108 tego trybu. Po tym, jak zapoznasz się z niniejszym krótkim
1109 samouczkiem, w dalszej pracy dostęp do dokumentacji
1110 będziesz uzyskiwał właśnie za pomocą Emacs Info.
1113 DODATKOWE FUNKCJE
1114 -----------------
1116 Więcej o Emacsie możesz się nauczyć czytając jego podręcznik, w formie
1117 książkowej lub on-line w postaci Info (użyj menu Help lub naciśnij F10
1118 h r). Dwie dodatkowe właściwości, które szczególnie mogą się przydać
1119 to dopełnianie wprowadzanych danych i dired ułatwiające zarządzanie
1120 plikami.
1122 Dopełnianie pozwala uniknąć niepotrzebnego wpisywania. Na przykład
1123 jeśli chcesz się przełączyć do bufora *Messages*, możesz nacisnąć C-x
1124 b *M<Tab> a Emacs dopełni dalszą część nazwy za Ciebie na tyle, na ile
1125 będzie w stanie ustalić na podstawie tego, co do tej pory wpisałeś. Dopełnianie
1126 jest opisane w Info w podręczniku Emacsa w części zatytułowanej
1127 "Dopłnianie" (ang. Completion).
1129 Dired umożliwia Ci zrobienie wykazu plików w danym katalogu (dodatkowo
1130 w podkatalogach), przemieszczanie się wewnątrz tej listy, odwiedzanie
1131 plików, zmienianie nazw, usuwanie i inne operacje na plikach. Dired
1132 jest opisane w Info w podręczniku Emacsa w części zatytułowanej
1133 "Dired".
1135 Podręcznik dodatkowo opisuje wiele innych właściwości Emacsa.
1138 * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1139 -----------------------------------
1141 Jeśli pracujesz na terminalu graficznym, to do kierowania kursorem
1142 prawdopodobnie łatwiej Ci będzie używać klawiszy strzałek po prawej
1143 stronie klawiatury. Klawisze strzałek: w lewo, w prawo, w górę i w dół
1144 działają zgodnie z oczekiwaniem; odpowiadają one dokładnie C-b, C-f, C-p
1145 i C-n, ale są łatwiejsze do zapamiętania. Możesz także używać C-lewo i
1146 C-prawo, by przesuwać się o słowa, oraz C-góra i C-dół, by przesuwać się
1147 o bloki (np. akapity, jeśli edytujesz tekst). Jeśli masz klawisze
1148 oznaczone Home (lub Begin) oraz End, to przeniosą Cię one na początek i,
1149 odpowiednio, na koniec linii, a C-Home i C-End na początek i koniec
1150 pliku. Jeśli na Twojej klawiaturze są klawisze PgUp i PgDn, to możesz
1151 ich użyć do przesuwania się o jeden ekran, tak jak M-v i C-v.
1153 Wszystkie te polecenia akceptują argument liczbowy, tak jak to
1154 opisano powyżej. Wpisanie argumentu możesz sobie uprościć:
1155 naciśnij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbę. Na
1156 przykład, aby przesunąć kursor o 12 słów w prawo, naciśnij C-1 C-2
1157 C-prawo. Zwróć uwagę, że jest to łatwe do wpisania, ponieważ nie
1158 musisz puszczać klawisza CONTROL podczas wpisywania cyfr.
1161 * UŻYWANIE MENU (akapit dodany przez autorów wersji polskiej)
1162 ---------------
1164 Jeśli pracujesz na X-terminalu, to u góry okna Emacsa powinieneś zauważyć
1165 pasek z menu. Tego menu możesz używać, by wywoływać najczęściej
1166 potrzebne polecenia Emacsa, takie jak "find file". Na początku będziesz
1167 sądził, że jest to łatwiejsze niż używanie klawiatury, ponieważ nie
1168 musisz się na pamięć uczyć kombinacji klawiszy, które uruchamiają
1169 poszczególne polecenia. Gdy już jednak poznasz Emacsa, to zaczniesz
1170 sobie te kombinacje przyswajać --- dla wygody przy pozycjach menu
1171 pokazywane są odpowiadające im kombinacje klawiszy.
1173 Zwróć uwagę, że niektóre pozycje występujące w menu nie mają
1174 odpowiedników klawiszowych. Na przykład pozycja "Buffers" powoduje
1175 wyświetlenie listy wszystkich dostępnych buforów. Do każdego z nich
1176 możesz się przełączyć, wybierając jego nazwę, wyświetloną pod pozycją
1177 Buffers.
1180 PODSUMOWANIE
1181 ------------
1183 Pamiętaj, że by wyjść z Emacsa na stałe, trzeba wydać polecenie C-x C-c.
1184 By wyjść do powłoki na chwilę tak, by jeszcze Do Emacsa wrócić, trzeba
1185 użyć C-z. (To nie działa pod X-Windows, ponieważ tam nie ma prawdziwego
1186 konceptu przejścia na chwilę do powłoki. Zamiast tego C-z ,,ikonizuje''
1187 okno Emacsa.)
1189 Ten samouczek był pisany tak, by wszyscy nowi użytkownicy mogli go
1190 zrozumieć. Jeśli coś pozostawił niejasnym, nie siedź cicho i nie
1191 obwiniaj siebie, tylko daj nam znać!
1194 KOPIOWANIE
1195 ----------
1197 Niniejszy samouczek jest potomkiem w długiej linii samouczków
1198 Emacsa, która rozpoczyna się od tego, który został napisany przez
1199 Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Został on zmodyfikowany we
1200 wrześniu 1994 przez Bena Winga, który zaktualizował go w celu uwzględnienia
1201 pracy pod X-Windows.
1203 Autorem pierwszego tłumaczenia na język polski był Remek Trzaska
1209 Ta wersja samouczka, podobnie jak GNU Emacs, jest chroniona prawem
1210 autorskim, ale wolno ją kopiować pod następującymi warunkami:
1212 Copyright (C) 1985, 1994, 2001-2014 Free Software Foundation, Inc.
1214 Zezwala się na wykonywanie lub rozpowszechnianie
1215 wiernych kopii tego dokumentu w otrzymanej formie, na dowolnym
1216 nośniku, pod warunkiem zachowania informacji o
1217 prawach autorskich i niniejszym zezwoleniu oraz pod
1218 warunkiem, że dystrybutor udzieli odbiorcy pozwolenia na
1219 dalsze rozpowszechnianie zgodnie z niniejszym zezwoleniem.
1222 Zezwala się również na rozpowszechnianie na warunkach podanych
1223 powyżej zmodyfikowanych wersji tego dokumentu lub jego części,
1224 pod warunkiem, że zostaną wyraźnie uwidocznione
1225 informacje o tym, kto dokonał modyfikacji jako ostatni.
1228 Warunki kopiowania samego Emacsa są bardziej skomplikowane, ale zgodne
1229 z tą ideą. Proszę, przeczytaj plik COPYING, po czym rozdaj swoim
1230 znajomym kopie Emacsa. Pomóż tępić obstrukcjonizm w informatyce,
1231 używając, tworząc i dzieląc się oprogramowaniem swobodnym.
1233 ;;; Local Variables:
1234 ;;; mode: fundamental
1235 ;;; coding: utf-8
1236 ;;; sentence-end-double-space: nil
1237 ;;; End: